Chiều 23/6, tại buổi họp báo quốc tế thông tin về Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 diễn ra ngày 26/6/2020 theo hình thức trực tuyến, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, Tổng Thư ký Ủy ban ASEAN Quốc gia 2020 đã thông tin những vấn đề dự kiến được bàn thảo tại Hội nghị trong bối cảnh diễn biến phức tạp của dịch COVID-19.

Đánh giá về chủ đề của Năm ASEAN 2020 “Gắn kết và chủ động thích ứng” trong bối cảnh COVID-19, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho biết: Khi Việt Nam đưa ra chủ đề này, thế giới chưa có COVID-19.

Việt Nam nhận thấy, vào thời điểm hiện nay, ưu tiên lớn nhất của ASEAN là đoàn kết, gắn bó với nhau. Sự gắn kết là bắt buộc, tất yếu cho thành công của Cộng đồng ASEAN, đặc biệt là khi Cộng đồng muốn thành công hơn nữa trong môi trường đang biến đổi mạnh mẽ, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn rất gay gắt; cùng với đó là sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ với Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Những điều này đặt ra thách thức rất mới cho ASEAN và cho từng quốc gia.

Do vậy, việc chủ động thích ứng với tình hình đang thay đổi là hết sức cần thiết. Trong bối cảnh dịch COVID-19, chủ đề được đặt ra rất đúng. Trong 6 tháng qua, hợp tác ASEAN theo tinh thần gắn kết, chủ động thích ứng, đã giúp cho ASEAN vững vàng và ứng phó, là một trong những hình mẫu của thế giới về ứng phó với dịch COVID-19.

Nhận định về những thách thức trong phát triển kinh tế nội khối, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho rằng, so với các tổ chức khác như Liên minh châu Âu, giao dịch nội khối trong ASEAN rất thấp, thương mại nội khối chỉ hơn 20%. ASEAN muốn tăng nội khối nhưng thực tế do cơ cấu hàng hóa, tập quán làm ăn với các nước đối tác nên hợp tác của ASEAN với các đối tác bên ngoài nhiều hơn là với nhau. Các nhà lãnh đạo thấy rằng phải tìm mọi cách thúc đẩy phát triển kinh tế nội khối.

Theo Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng, dịch COVID-19 là lời cảnh tỉnh, giúp các nước phải nghĩ đến việc tận dụng thị trường của nước mình và khối mà mình tham gia. Tuy nhiên, ngoài việc tăng cường hợp tác, chia sẻ, phải có nhiều biện pháp chung khác như vấn đề thuế quan, hàng rào phi quan thuế, bảo hộ. Đây là vấn đề liên quan đến lợi ích doanh nghiệp của mỗi nước nên không đơn giản. Việc này không thể làm được ngay nhưng sẽ có những chuyển động theo hướng tăng cường giao dịch nội khối.

Về vấn đề dịch chuyển lao động, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho biết, ASEAN lạc quan về sự hợp tác khuôn khổ pháp lý, thỏa thuận trong nội khối, bảo đảm đầy đủ để dịch chuyển lao động. Tuy nhiên, công tác triển khai còn phụ thuộc vào năng lực từng nước, từng đối tượng lao động, công việc cụ thể.

Đánh giá về những thách thức của ASEAN đối với cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho rằng, cạnh tranh chiến lược giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc, giữa các nước lớn với nhau đang ngày càng căng thẳng, thể hiện trên nhiều lĩnh vực, khía cạnh. Điều này tạo nên sự căng thẳng chung cho cả thế giới, gây khó khăn trong ứng xử cho cả thế giới, không riêng ASEAN. Đây cũng là thách thức cho ASEAN, đặt ra vấn đề chia rẽ nhất định trong quan điểm các nước, đặt ra nguy cơ các nước có thể chọn bên. Tuy nhiên, ASEAN xác định không chọn bên mà chọn lợi ích của ASEAN.

Với quan điểm rõ ràng như vậy, ASEAN có lập trường riêng của mình trong các vấn đề quốc tế và khu vực. Điển hình là với chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, ASEAN đã đưa ra văn kiện về “Quan điểm ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” để khẳng định lập trường riêng của ASEAN về khu vực, các nguyên tắc của ASEAN. Đây là cách ASEAN giữ vai trò trung tâm của khu vực.

Thế Vũ