Giá lương thực toàn cầu đã tăng trong vài tháng qua. Các nhà theo dõi ngành nông sản cho biết, gạo, một loại lương thực chính ở phần lớn các nước châu Á, có thể sẽ là thứ tiếp theo tăng giá.

Giá của nhiều loại thực phẩm, từ lúa mì và các loại ngũ cốc khác đến thịt và dầu, đã tăng vọt. Điều đó được thúc đẩy bởi một loạt các yếu tố, bao gồm chi phí phân bón và năng lượng tăng cao trong năm qua cũng như cuộc chiến Nga-Ukraine.

Các lệnh cấm xuất khẩu lương thực theo đó cũng tăng lên nhiều hơn ở các quốc gia, chẳng hạn như các lệnh cấm xuất khẩu lúa mì từ Ấn Độ, lệnh cấm xuất khẩu yến mạch, đường, lúa mì của Ukraine và cấm xuất khẩu dầu cọ của Indonesia.

Gạo có thể sẽ là nông sản tiếp theo gia tăng giá mạnh mẽ trong thời gian tới. Chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc được công bố vào tuần trước đã cho thấy giá gạo quốc tế tăng tháng thứ 5 liên tiếp lên mức cao nhất trong 12 tháng.

Các chuyên gia cho biết, mặc dù sản xuất lúa gạo vẫn rất dồi dào nhưng giá lúa mì tăng và chi phí canh tác nói chung cao hơn, sẽ khiến giá gạo trở thành mối quan tâm tiếp theo.

Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Nhật Bản Nomura, cho biết: “Chúng ta cần theo dõi giá gạo trong tương lai, vì giá lúa mì tăng có thể dẫn đến việc nhiều nơi sẽ thay thế lúa mì bằng gạo , làm tăng nhu cầu gạo và giảm lượng dự trữ hiện có.”

Nguy cơ chủ nghĩa bảo hộ

Bà Sonal Varma nói với CNBC “Street Signs Asia” rằng: “Các biện pháp bảo hộ thực sự đang làm trầm trọng thêm áp lực giá cả lương thực ở cấp độ toàn cầu vì nhiều lý do khác nhau”. Bà cho biết thêm, chi phí thức ăn và phân bón cho canh tác đã tăng lên và giá năng lượng đang cộng thêm vào chi phí vận chuyển hàng hóa.

Varma cho biết: “Vì vậy, có nguy cơ chúng ta sẽ thấy chủ nghĩa bảo hộ lương thực từ các quốc gia xuất hiện nhiều hơn.”

Tuy nhiên, bà cho rằng rủi ro đối với gạo vẫn ở mức thấp do tồn kho gạo toàn cầu đang dồi dào và thu hoạch ở Ấn Độ dự kiến sẽ khả quan vào mùa hè này.

Cuộc chiến của Nga với Ukraine đã làm tăng giá lúa mì. Cả hai quốc gia đều là những nhà xuất khẩu lúa mì lớn, và cuộc xâm lược của Nga đã làm gián đoạn hoạt động canh tác và phá hủy hoạt động xuất khẩu ngũ cốc từ nước này. Giá lúa mì đã tăng hơn 50% so với một năm trước.

Chỉ riêng vào ngày thứ 2 của tuần trước, giá lúa mì đã tăng 4% sau khi quân đội Nga phá hủy một trong những bến xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất của Ukraine.

Trước đó, một báo cáo của Reuters dẫn lời một quan chức chính phủ Thái Lan vào cuối tháng 5 cho hay, Thái Lan và Việt Nam đã đàm phán về một thỏa thuận để tăng giá xuất khẩu gạo của mình.

Bốn nhà xuất khẩu gạo nói với Reuters rằng các thương nhân gạo đã mua nhiều gạo của Ấn Độ hơn trong hai tuần qua.

David Laborde, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế, nói với CNBC: “Ngay bây giờ, tôi sẽ lo lắng hơn nhiều khi Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo trong những tuần tới – giống như lệnh cấm xuất khẩu lúa mì và đường của họ.”

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Ấn Độ và Trung Quốc là hai nhà sản xuất gạo hàng đầu thế giới, chiếm hơn một nửa tổng sản lượng toàn cầu. Việt Nam lớn thứ năm, trong khi Thái Lan đứng thứ sáu.

Ấn Độ đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu đối với lúa mì vào tháng 5, với lý do cần “quản lý an ninh lương thực tổng thể của đất nước”. Quốc gia này cũng áp dụng các hạn chế đối với xuất khẩu đường chỉ vài ngày sau lệnh cấm lúa mì.

Tăng giá có thích hợp không?

Laborde nói rằng việc tăng giá sẽ tốt hơn nhiều so với bất kỳ lệnh cấm xuất khẩu nào.

Ông nói: “Chúng ta thực sự nên phân biệt giữa việc tăng giá bù đắp chi phí cao hơn và có lợi cho nông dân và giúp họ sản xuất, hơn là lệnh cấm xuất khẩu” – khiến giá trên thị trường thế giới tăng nhưng giá ở thị trường nội địa giảm.

Tuy nhiên, giá gạo tăng sẽ ảnh hưởng xấu đến nhiều người ở châu Á, nơi tiêu thụ lương thực chính lớn nhất thế giới.

Ở khu vực Đông Nam Á Thái Bình Dương, các quốc gia như Đông Timor, Lào, Campuchia và những nơi như Indonesia - có dân số rất lớn, nhiều người trong số họ đang bị đe dọa bởi tình trạng mất an ninh lương thực sẽ bị ảnh hưởng khá nặng nề nếu giá tiếp tục gia tăng.

Huy Hoàng (Theo CNBC)