Giá lương thực đã tăng mạnh sau khi đại dịch Covid-19 làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, gây ra tình trạng thiếu hụt trên toàn thế giới. Giá thực phẩm thậm chí còn tăng cao hơn sau cuộc xung đột Nga-Ukraine. Cả hai quốc gia đều là những nhà cung cấp hàng hóa nông nghiệp lớn trên toàn cầu, như lúa mì và dầu hướng dương.

Bà Anna Slattery, giám đốc đối ngoại của The Hunger Project, một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động để chấm dứt nạn đói trên thế giới, cho biết: "Ở Uganda, giá lúa mì và nhiên liệu đã tăng vọt, khiến một người bình thường gần như không thể mua được hàng hóa hàng ngày như bánh mì".

"Tại Malawi, các nhóm của chúng tôi đang báo cáo rằng giá ngô, đậu nành và dầu ăn đã tăng đáng kể, lên tới trên 50% ở một số nơi. Việc tăng giá khiến người dân khó tiếp cận những mặt hàng thực phẩm thiết yếu này", bà cho hay.

Các nhà đầu tư cố gắng kiếm tiền từ nhu cầu cao đối với thực phẩm và các hàng hóa khác có thể gây áp lực lên giá nhiều hơn.

Sau khi xung đột nổ ra vào tháng 2, "quỹ giao dịch trao đổi (ETF)" được liên kết với hàng hóa đã chứng kiến ​​sự gia tăng mạnh mẽ trong hoạt động: Vào tháng 4, các nhà đầu tư đã bơm 1,2 tỷ đô la Mỹ cho hai quỹ ETF nông nghiệp lớn, cao hơn 8 lần so với chỉ 197 triệu đô la Mỹ cho cả năm 2021, theo Lighthouse Reports.

Theo trang web tin tức The Wire, thị trường lúa mì xay xát ở Paris, chuẩn mực cho châu Âu, cũng đã chứng kiến ​​sự gia tăng đáng kể trong tỷ lệ các nhà đầu cơ.

Hoạt động tại Chicago Board of Trade, một trong những sàn giao dịch kỳ hạn hàng đầu thế giới, cũng phản ánh xu hướng này. Một nghiên cứu gần đây của Trung tâm Nghiên cứu Phát triển (ZEF) tại Đại học Bonn cho thấy tỷ lệ của các nhà đầu cơ đối với lúa mì và ngô đã tăng theo giá hàng hóa và nó đã tăng mạnh kể từ cuối năm 2020. Các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng sự biến động của giá kỳ hạn đã tăng lên đáng kể từ cuối năm 2021, một dấu hiệu cho thấy sự bất thường của thị trường có thể dẫn đến đầu cơ quá mức.

Báo cáo của ZEF cho thấy rằng nhiều đầu cơ hơn có thể khiến giá cả tách ra khỏi các yếu tố cơ bản, chẳng hạn như cung và cầu. Nó chỉ ra những xu hướng tương tự dẫn đến cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu xuất hiện vào năm 2008.

Vào tháng 4, các nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư JPMorgan Chase cho rằng giá hàng hóa có thể tăng tới 40% khi các nhà giao dịch đổ xô vào thị trường này, tạo ra lợi nhuận hấp dẫn cho các nhà đầu tư.

Các nhà giao dịch có xu hướng tránh xa các khoản đầu tư rủi ro hơn, như cổ phiếu công nghệ và tiền điện tử, trong thời điểm kinh tế không chắc chắn, và muốn đặt cược an toàn hơn vào thực phẩm và các hàng hóa cứng khác, như dầu và phân bón. Các mặt hàng lương thực, như lúa mì, ngô và gạo, cũng có thể bị ảnh hưởng bất lợi bởi sự không chắc chắn của thị trường.

Ông Lukas Kornher, nhà kinh tế và quản lý dự án ZEF, nhận định rằng: “Thị trường càng bất ổn, nhu cầu đặt cược an toàn lại càng nhiều. Đó là lý do tại sao chúng tôi thấy dòng chảy của các nhà giao dịch đầu cơ trên thị trường".

“Các nhà giao dịch đầu cơ về cơ bản cố gắng nhảy vào vòng xoáy tăng giá. Và sau đó họ bắt đầu giao dịch với nhau thay vì đáp ứng nhu cầu bảo hiểm rủi ro của các nhà sản xuất hoặc thương mại", ông cho hay.

Giá của hàng hóa sau đó có thể bị ngắt kết nối với nhu cầu cung cầu thực tế. Ông Dirk Bathe, nhân viên báo chí của World Vision Germany, một nhóm viện trợ nhân đạo, cho biết hoạt động đầu cơ quá mức trên các thị trường hàng hóa là "con dao hai lưỡi".

Ông nói: “Một mặt, đầu cơ vào hàng hóa khan hiếm có thể dẫn đến giá cả tăng chóng mặt. Mặt khác, thị trường này hoạt động giống như một hệ thống cảnh báo sớm, cho các doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách thời gian để phản ứng".

Theo ông Kornher, lạm phát giá hiện tại và giá cao kỷ lục trên thị trường hàng hóa kỳ hạn báo hiệu sự khan hiếm dự kiến ​​trong vòng vài tháng tới, và thế giới có khả năng "đang trên đường tới" một cuộc khủng hoảng lương thực.

Chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO) đã tăng 36% trong tháng 4 so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi đạt mức cao nhất mọi thời đại vào tháng 3. Chỉ số giá nông sản của Ngân hàng Thế giới cũng đạt mức cao danh nghĩa nhất mọi thời đại trong quý đầu tiên của năm, tăng 25% so với một năm trước.

Theo phân tích của Ngân hàng Thế giới, cứ một điểm phần trăm giá lương thực tăng, thì có thêm 10 triệu người bị đẩy vào cảnh nghèo cùng cực.

Quốc Thiên (Theo DW)