Chất cấm gây đột quỵ

Vào ngày 18/1/2022, Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế nhận được báo cáo của Viện Pasteur Nha Trang và Ban Quản lý An toàn thực phẩm tỉnh Bắc Ninh về kết quả kiểm nghiệm mẫu giám sát phát hiện sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Viên uống giảm cân Seven Days (lô sản xuất 20201109) và Diamond Power Slim (lô sản xuất 001) có chứa chất cấm Sibutramine.

Gần đây nhất là vào 15/12/2022, Cục An toàn thực phẩm nhận được báo cáo của Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Đồng Nai phát hiện sản phẩm Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Loss Weight Phục Linh Collagen có số lô sản xuất là 010122, được sản xuất tại nhà sản xuất Medistar.,JSC và do Imex Phu Cuong.,JSC phân phối cũng có chứa chất cấm nói trên.

Tại thời điểm phát ra cảnh báo, Cục An toàn thực phẩm cũng đề nghị người tiêu dùng không mua, không sử dụng sản phẩm có các thông tin và hình ảnh dưới đây, trường hợp phát hiện sản phẩm này lưu hành trên thị trường đề nghị thông báo cho cơ quan chức năng để xử lý theo quy định của pháp luật.

Vậy chất cấm Sibutramine nguy hiểm thế nào đến sức khỏe người dùng? Theo các chuyên gia, Sibutramine có thể ảnh hưởng tới sức khỏe như gây chóng mặt, đau đầu, dị ứng, làm tăng các nguy cơ tim mạch, gây nguy cơ đột quỵ. Đây là chất bị Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Thuốc Hoa Kỳ - FDA cấm lưu hành từ tháng 10/2010.

Tại Việt Nam, Sibutramine từng được chỉ định trong điều trị béo phì gồm giảm cân và duy trì cân nặng. Tuy nhiên vào ngày 8/6/2010, Cục Quản lý Dược đã ngưng cấp phép nhập khẩu Sibutramine.

Năm 2011, Cục Quản lý Dược đã đình chỉ lưu hành và thu hồi các thuốc chứa hoạt chất Sibutramine do có tác dụng không mong muốn. Cục cũng rút số đăng ký của tất cả thuốc có chứa hoạt chất Sibutramine. Các bệnh viện, viện có sử dụng thuốc này cũng bị yêu cầu dừng ngay việc kê đơn, sử dụng thuốc.

Tuy nhiên trong suốt một thời gian dài, trên một số diễn đàn và mạng xã hội, các sản phẩm thực phẩm chức năng (TPCN) giảm cân chứa Sibutramine vẫn được quảng cáo với công dụng "giảm cân cấp tốc", "giảm cân mà không cần ăn kiêng".

Đặc biệt người bán cũng tận dụng lỗ hổng quản lý của các sàn thương mại điện tử để đăng tải, quảng cáo các sản phẩm giảm cân cấp tốc. Vì vậy nhiều sản phẩm TPCN có nguy cơ gây hại cho sức khỏe cũng dễ dàng đến tay người tiêu dùng mà không có sự quản lý, đảm bảo của cơ quan chức năng.

Qua tìm hiểu trên sàn thương mại điện tử Lazada, chỉ cần gõ từ khóa “giảm cân cấp tốc” là hàng trăm loại TPCN giảm cân với đủ các loại thương hiệu, mẫu mã khác nhau hiện ra với những lời quảng cáo có cánh về công dụng thần kì của chúng.

Đáng nói, trong bạt ngàn các loại sản phẩm giảm cân ấy, trên Lazada vẫn có nhiều gian hàng đang bán các TPCN từng bị cảnh báo chứa chất cấm như Seven Days, Diamond Power Slim và Loss Weight Phục Linh Collagen.

Khảo sát tại một số gian hàng, PV nhận thấy nhiều người bán đang đăng tải quảng cáo sản phẩm giảm cân có số lô hàng trùng khớp với cảnh báo của Cục an toàn thực phẩm Bộ Y tế. Ngoài ra còn có nhiều gian hàng đang bán 3 loại TPCN giảm cân nói trên nhưng là hàng được sản xuất trước các lô hàng có chứa chất cấm Sibutramine.

Lỗ hổng của Lazada

Không rõ trong lô hàng tiếp theo, các nhà sản xuất đã loại bỏ chất cấm ra khỏi sản phẩm giảm cân của mình hay chưa. Nhưng với sự tiếp cận và mua hàng dễ dàng từ sàn thương mại điện tử, có lẽ đã có nhiều đơn hàng mang theo chất cấm đã đến tay người mua trong một thời gian dài.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến việc người mua hàng phải chịu rủi ro, nguy cơ dùng phải sản phẩm chứa chất cấm cũng đến từ chính sách kiểm soát hàng hóa của Lazada.

Cụ thể, trong phần chính sách bán hàng của Lazada, sàn thương mại điện tử này yêu cầu nhà bán hàng phải cung cấp các loại thông tin như tên hàng hóa, xuất xứ hàng hóa, tên và địa chỉ của tổ chức chịu trách nhiệm, số ngày cấp và giấy phép, giấy chứng nhận đủ điều kiện… Với các loại TPCN, người bán còn phải cung cấp bản công bố hợp quy do Bộ Y tế cấp hoặc giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm…

Tuy nhiên, Lazada không yêu cầu nhà bán hàng phải cung cấp các thông tin có tính chất riêng biệt theo sản phẩm như: Năm, tháng, ngày sản xuất; hạn sử dụng; số lô sản xuất; số khung, số máy.

Vậy với việc loại trừ các thông tin quan trọng của sản phẩm, người mua hàng sẽ phải dựa vào đâu để phòng tránh việc mua phải các sản phẩm trong lô hàng có chứa chất cấm.

Bên cạnh đó, câu hỏi đặt ra là Lazada sẽ làm cách nào để quản lý, giám sát và đưa các lô sản phẩm chứa chất cấm ra khỏi “chợ” của mình nếu không yêu cầu những thông tin nói trên. Cụ thể là với các sản phẩm đã được Cục an toàn thực phẩm cảnh báo như Seven Days, Diamond Power Slim, Loss Weight Phục Linh Collagen.

Cũng giống như các bài phản ánh “Đi ngược cam kết, Lazada để thương nhân bán hàng giả tràn lan không kiểm soát” và “Rủi ro dễ gặp phải khi mua thực phẩm chức năng trên Lazada” mà Báo Nhà báo và Công luận đã thực hiện trước đó, một lần nữa Lazada lại đẩy trách nhiệm kiểm soát các sản phẩm có dấu hiệu vi phạm về phía người mua hàng, cũng là những người đem lại lợi nhuận cho sàn thương mại điện tử này. 

Trong khi đó với vai trò là chủ "chợ" nắm quyền quản lý trong tay, Lazada có đủ điều kiện để ghi nhận thông tin từ phía cơ quan chức năng và tiến hành kiểm tra giám sát với các sản phẩm được đăng bán. Từ đó dễ dàng quản lý và loại trừ không chỉ là những sản phẩm chứa chất cấm mà còn cả các loại hàng giả, hàng nhái, không rõ nguồn gốc xuất xứ...

Với các hiệu thuốc hay chợ truyền thống, việc kiểm tra giám sát để tránh các sản phẩm hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng hay hàng chứa chất cấm là điều vô cùng đơn giản và được thực hiện định kỳ. Nhưng với các hoạt động trên các sàn thương mại điện tử ngày một lớn mạnh, các vấn nạn này sẽ vẫn vô cùng nhức nhối nếu thiếu đi trách nhiệm của chính những người đang quản lý vận hành Lazada. 

Theo thông tin đăng tải trên website, sau khi nhận thông tin từ Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã yêu cầu các thương nhân, tổ chức cá nhân sở hữu các website, ứng dụng thương mại điện tử phải thực hiện ngay các biện pháp gồm:

- Kiểm tra, rà soát và gỡ bỏ Ngay các sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Phục linh collagen phân phối trên các website và ứng dụng thương mại điện tử (nếu có).

- Triển khai các biện pháp kỹ thuật, nhân sự kiểm duyệt nhằm ngăn chặn, loại bỏ và xử lý các sản phẩm Phục linh collagen.

Để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng khi mua sắm trực tuyến, Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số cũng khuyến cáo:

- Người tiêu dùng chỉ nên mua hàng tại những website đã đăng ký hoặc thông báo với Bộ Công Thương. Các website phải cung cấp đầy đủ các thông tin như: Thông tin về chủ sở hữu website (Tên đơn vị bán hàng, địa chỉ, số điện thoại, mã số thuế …); Giấy xác nhận công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm, Thông tin về điều kiện giao dịch chung, các chính như đổi trả hàng và hoàn tiền, chính sách giao nhận, vẫn chuyển, thanh toán, bảo mật thông tin cá nhân người tiêu dùng.

- Nếu mua hàng qua các mạng xã hội, cần phải tìm hiểu kỹ các đánh giá của người mua trước, tìm hiểu kỹ thông tin về người bán, xem xét về vấn đề nguồn gốc rõ ràng, được cơ quan quản lý kiểm tra về an toàn thực phẩm, tuyệt đối không nên mua ở những Fanpage không có thông tin người bán và không có địa chỉ rõ ràng, hoặc khi hỏi thông tin thì cố tình giấu địa chỉ bán hàng, chỉ nhận đặt hàng qua tin nhắn (inbox), chỉ bán hàng online chứ không có cửa hàng cụ thể.