Một cảnh tượng kỳ lạ chào đón bất kỳ ai bước vào nhà của Asia Bianca và chồng cô ở thị trấn ven biển Malindi của Kenya. Dép của một đứa trẻ sơ sinh, đầy tàn thuốc lá và dụng cụ tiêm chích ma túy. Đây không phải là một ngôi nhà bình thường.

Đôi dép thuộc về đứa con gái nhỏ của họ, nhưng cô bé đã chết sáu tháng sau khi chào đời. "Khi chúng tôi đi ngủ, cô bé vẫn khỏe. Sau đó, khi tôi thức dậy, cô bé bị sùi bọt mép. Tôi đã sợ hãi, hy vọng rằng tôi đã không vô tình làm con bé nghẹt thở sau khi sử dụng ma tuý", cô nói.

Bất chấp việc các bác sĩ loại trừ khả năng đó, Bianca vẫn mang mặc cảm về cái chết của con gái mình. Cô gái 20 tuổi và chồng là một trong số 3.000 người nghiện chích ma túy ở Malindi.

Cô nói rằng cô đã được bạn trai cũ cho dùng thử, người đã từng bí mật tẩm thuốc lá với heroin. Vào lúc cô nhận ra điều gì đang xảy ra thì bản thân cô đã không thể rút ra được.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mô tả lạm dụng chất gây nghiện là việc sử dụng các chất tác động thần kinh có hại hoặc nguy hiểm, bao gồm rượu và ma túy bất hợp pháp. Tổ chức này nói rằng việc sử dụng ma túy bất hợp pháp có những hậu quả xấu về sức khỏe và xã hội vì nó gây gánh nặng tài chính cho người sử dụng, gia đình và xã hội.

Ông Yassir Abdallah, một người nghiện đang hồi phục ở Malindi, nói rằng: "Chính phủ đã lãng quên chúng tôi. Chúng tôi bị bỏ mặc ốm đau, vì thế chúng tôi phải tự chăm sóc chính mình".

LHQ ước tính đến năm 2030, số người sử dụng ma túy ở châu Phi sẽ tăng 40%. Trên khắp châu lục, những người nghiện ma túy thường phải đối mặt với sự phân biệt đối xử và thiếu sự hỗ trợ, khiến họ khó có thể có cuộc sống bình thường ngay cả khi đã ngừng sử dụng.

Ông Richard Opare, một người từng nghiện ma túy và hiện là chuyên gia quản lý người nghiện ma túy ở thủ đô Accra của Ghana cho biết: “Những người như vậy cần được điều trị và quan tâm tích cực". Ông nói thêm: “Khi họ bước vào các trung tâm phục hồi chức năng, nhiều người nghiện ma túy vẫn chưa sẵn sàng để cai".

Ông giải thích rằng có một hệ thống sàng lọc để xác định những loại thuốc mà người nghiện đã sử dụng. Sau đó, các nhà trị liệu tiến hành đánh giá để xác định mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

Nổi tiếng với những bãi biển cát trắng với rất nhiều khách du lịch Ý, Malindi là nơi có một trong những nhóm nghiện heroin lớn nhất ở Kenya. Giống như hầu hết các thị trấn ven biển ở quốc gia Đông Phi, nó được những kẻ buôn người quốc tế sử dụng làm điểm trung chuyển cho ma túy vận chuyển từ Afghanistan sang phương Tây.

Theo cơ quan ma túy của Liên hợp quốc (UNODC), loại ma túy bất hợp pháp thường được sử dụng nhất trên lục địa hiện nay là cần sa. Loại ma túy được sử dụng thường xuyên thứ hai là chất kích thích dạng amphetamine (ATS), bao gồm "thuốc lắc" và ma tuý đá.

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều người sử dụng ma túy bắt đầu chuyển sang tiêm chích, mặc dù hành vi này được coi là đặc biệt rủi ro vì việc dùng chung bơm kim tiêm bị ô nhiễm có thể lây truyền nhiều loại virus như HIV hay viêm gan B và C.

Ở Tây Phi, Guinea-Bissau cũng là một trung tâm buôn bán ma túy lớn, đặc biệt là cocaine. Nước này bắt đầu nổi tiếng vì ma tuý vào năm 2005, khi cựu Tổng thống Joao Bernardo "Nino" Vieira được tái đắc cử sau sáu năm sống lưu vong ở Bồ Đào Nha.

Ông Calvario Ahukharie, người đứng đầu Interpol ở Guinea-Bissau, nói rằng: “Các ông trùm ma túy cảm thấy như đang ở thiên đường khi sinh sống tại đây".

Các chuyên gia cho rằng đại dịch COVID-19, tình trạng thất nghiệp, chi phí sinh hoạt cao và tương lai mờ mịt đã tạo ra "một cơn sóng" lạm dụng chất gây nghiện trên toàn lục địa.

Ông Alphonse Maina, một tình nguyện viên của Dự án Omari, một trung tâm phục hồi dựa vào cộng đồng ở Malindi, cho biết: “Khi các trường học đóng cửa, số lượng thanh niên sử dụng ma túy tăng vọt. Ở Malindi, nếu bạn không dùng heroin, bạn đang hút cần sa hoặc thuốc lá.

Ông và các chuyên gia khác nói rằng mọi người nên coi lạm dụng ma túy như một tình trạng bệnh lý, không phải là một tội ác. Họ nói rằng điều quan trọng là phải chống lại sự kỳ thị và cung cấp cho những người có nhu cầu dịch vụ phục hồi và chăm sóc y tế miễn phí.

Hoàng Nam (theo DW)