Cuộc sống tại Mỹ ngày càng trở nên đắt đỏ hơn bao giờ hết. Giá cả từ thực phẩm, tiền thuê nhà, xăng dầu, quần áo cho năm học mới, cho đến các loại thuốc kê toa, đều gia tăng mạnh. Điều này đã khiến cho nhiều gia đình Mỹ không còn dư nhiều vào cuối tháng, sau khi trang trải hết các chi phí sinh hoạt cần thiết.

Phát biểu của bà Kamala Harris, ứng cử viên Đảng Dân chủ vào tháng 8 vừa qua, không phải là lời chỉ trích từ Đảng Cộng hòa về cách quản lý của chính quyền Biden đối với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt. Bà Harris đã hứa sẽ cải thiện tình hình.

Dù vậy, hồ sơ kinh tế của Tổng thống Biden vẫn ghi nhận nhiều thành tựu đáng kể, như việc tạo ra kỷ lục về số việc làm mới và duy trì tăng trưởng GDP ổn định, phần lớn nhờ vào sự phục hồi sau đại dịch.

Tuy nhiên, những thành tựu ở tầm vĩ mô này lại không dễ dàng chạm đến cuộc sống hàng ngày của người dân Mỹ. Hiện nay, một gia đình bốn người phải chi thêm khoảng 2.500 USD mỗi năm cho hàng tạp phẩm, tạp hóa so với khi ông Biden mới nhậm chức. Giá nhà đã tăng gần 25%, và tiền lương thực tế lại không tăng đủ để bù đắp. Mức lương hàng tuần đã giảm 2,1% so với trước đây.

Thậm chí, Tim Walz, đồng nghiệp của bà Harris, trong một phát biểu gần đây đã thừa nhận rằng "người dân không thể chịu đựng thêm bốn năm nữa". Và thực tế, con số thống kê hoàn toàn ủng hộ quan điểm này.

Từ năm 2021, giá dầu và khí đốt đã tăng vọt, và tình hình càng tồi tệ hơn khi Nga tấn công Ukraine vào đầu năm 2022. Điều này đã đẩy lạm phát lên cao trên toàn thế giới, và nước Mỹ cũng không ngoại lệ. Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, chỉ số giá tiêu dùng đã đạt đỉnh 9,1% vào tháng 7/2022 – mức tăng nhanh hơn và sớm hơn so với nhiều quốc gia phương Tây khác.

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng chính gói cứu trợ kinh tế trị giá 1,9 nghìn tỷ USD của ông Biden vào tháng 3/2021, nhằm phục hồi sau đại dịch, đã góp phần lớn vào tình trạng lạm phát này. Kết hợp với sự chần chừ ban đầu của Cục Dự trữ Liên bang trong việc tăng lãi suất, tất cả đã gây sức ép lớn lên ngân sách của các gia đình Mỹ.

Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, vào tháng 8 năm nay, một gia đình trung bình gồm hai người lớn và hai trẻ em với mức chi tiêu vừa phải đã phải chi khoảng 1.361 USD mỗi tháng cho thực phẩm, so với mức 1.147 USD vào tháng ông Biden nhậm chức. Điều này tương đương với mức tăng 18,8% trong nhiệm kỳ của ông, tương đương với khoảng 2.500 USD mỗi năm – tương đương với chi phí một chuyến du lịch vòng quanh thế giới.

Theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, tổng chi tiêu của các hộ gia đình đã tăng 22,6% từ 63.036 USD năm 2019 lên 77.280 USD vào năm 2023. Mặc dù phần trăm chi tiêu dành cho thực phẩm chỉ tăng nhẹ từ 13,3% lên 13,6%, nhưng các chi phí khác cũng đồng loạt tăng cao, đặc biệt là chi phí năng lượng, đã tăng 37,7% kể từ tháng 1/2021.

Ngoài lạm phát, gói kích cầu kinh tế khổng lồ của ông Biden đã mang lại một nền kinh tế bùng nổ và thị trường lao động phát triển mạnh mẽ. Theo dữ liệu từ Cục Dự trữ Liên bang, GDP của Mỹ đã tăng 30,1% kể từ khi ông Biden nhậm chức, tăng từ 22 nghìn tỷ USD vào cuối năm 2020 lên 28,7 nghìn tỷ USD vào quý II năm 2024. So sánh với thời gian của Tổng thống Trump, GDP chỉ tăng 15,4%, chủ yếu bị ảnh hưởng bởi đại dịch.

Việc làm là yếu tố quan trọng, với tổng số 15,9 triệu việc làm mới đã được tạo ra dưới thời ông Biden. Điều này khác biệt so với mức giảm 2,7 triệu việc làm dưới thời ông Trump. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng việc làm mới này chỉ là sự phục hồi sau đại dịch.

Mặc dù nền kinh tế phát triển, nhưng thu nhập trung bình đã điều chỉnh theo lạm phát lại giảm 2,1% dưới thời ông Biden, so với mức tăng 7,7% trong nhiệm kỳ của ông Trump.

Khi kết hợp với giá bất động sản tăng cao và lãi suất thế chấp ở mức cao nhất trong nhiều năm, việc sở hữu nhà ở Mỹ đã trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. Theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang Atlanta, chỉ số khả năng mua nhà đã giảm 35,5% kể từ khi ông Biden lên nắm quyền. Giá nhà trung bình hiện nay ở mức 412.000 USD, tăng 57.000 USD so với khi ông Biden nhậm chức.

Bên cạnh đó, nợ hộ gia đình tại Mỹ đã đạt mức kỷ lục 17,8 nghìn tỷ USD trong quý II năm nay, trong đó 12,5 nghìn tỷ USD là nợ thế chấp. Trung bình, mỗi hộ gia đình gánh khoảng 104.215 USD nợ vào năm 2023, tăng 8,1% so với mức nợ trung bình khi ông Biden nhậm chức.

Mức nợ thẻ tín dụng cũng tăng 25,4%, đạt 6.501 USD trung bình cho mỗi người tiêu dùng, trong khi lãi suất thẻ tín dụng dao động quanh mức cao nhất trong 30 năm là 22%. Nợ thẻ tín dụng ngày càng trở thành gánh nặng lớn cho các gia đình Mỹ.

Trong khi đó, khoản nợ sinh viên vẫn giữ nguyên mức 1,6 nghìn tỷ USD, chủ yếu nhờ vào chính sách xóa nợ của ông Biden, đã giúp 4,3 triệu người được xóa nợ tổng cộng 153 tỷ USD. Tuy nhiên, Ủy ban Ngân sách Liên bang có Trách nhiệm cho rằng các chính sách xóa nợ này đã tiêu tốn ngân sách nhiều hơn cả số tiền chi cho giáo dục đại học liên bang trong lịch sử Mỹ.

Sự hào phóng trong việc xóa nợ và các khoản chi tiêu công khác đã đẩy nợ quốc gia của Mỹ lên mức kỷ lục 34,8 nghìn tỷ USD trong quý II năm 2024. Tỷ lệ nợ trên GDP của Mỹ hiện đã ở mức 123,3%, cao hơn nhiều so với các quốc gia như Pháp (111,6%), Anh (104,3%) và Trung Quốc (88,6%).

Trong bối cảnh này, dư luận quốc tế cũng đang theo dõi sát sao, khi một tỷ lệ nợ cao so với GDP là dấu hiệu cảnh báo về nguy cơ mất khả năng thanh toán trong tương lai.

Cuộc sống tại Mỹ đang đối mặt với nhiều thách thức từ chi phí sinh hoạt tăng cao, và câu hỏi đặt ra là liệu các chính sách kinh tế hiện tại có thực sự giúp người dân vượt qua được giai đoạn khó khăn này hay không.

Dũng Phan (Theo The Telegraph)