Trên những ngôi nhà san sát nhau ở dãy núi Hindu Kush, bầu trời xanh Kabul từng rải rác với vô số những cánh diều đầy màu sắc, được lũ trẻ thả từ đỉnh đồi hoặc trên mái nhà của mình. Nhưng từ khi Taliban chiếm đóng thủ đô Kabul hơn một tháng trước, chúng đã biến mất.

Trong khi hơn 100.000 người đã thoát khỏi tương lai bất định của đất nước, bằng nhiều cách, từ vượt biên cho đến may mắn được sơ tán qua các sân bay quốc tế - thì những người ở lại đang phải đang vật lộn với cuộc sống mới.

Taliban nhanh chóng chiếm Afghanistan trong một cuộc tấn công dồn dập chỉ kéo dài vài tuần, khiến phần lớn quân đội Afghanistan đầu hàng hoặc bỏ trốn. Nhóm chiến binh cuối cùng đã tiến vào Kabul mà không gặp nhiều giao tranh, cựu tổng thống Ashraf Ghani và phần lớn thành viên nội các cũ cũng đã bỏ chạy.

Bốn mươi năm chiến tranh đã tàn phá Afghanistan, gây ra đau khổ, chết chóc và nghèo đói trên diện rộng. Và giờ, nhóm chiến binh mà người Mỹ từng giúp người dân Afghanistan đánh bại, một lần nữa trở lại nắm quyền.

Một khẩu hiệu nhanh chóng được vẽ trên những bức tường loang lổ ở trung tâm thành phố Kabul: “Quốc gia của chúng ta, với sự giúp đỡ của Chúa, đã đánh bại Mỹ”, đã thay thế cho những bức tranh tường đầy màu sắc trước đây.

Trong những thập kỷ qua, người dân Afghanistan được ít, mất nhiều. Một lần nữa, nhiều người trong số họ lại phải rời bỏ quê hương. Giờ đây, họ sống rải rác trên khắp các lục địa, bỏ lại sau lưng cuộc sống và công việc thoải mái mà họ từng có - được ấp ủ ngay cả giữa chiến tranh, để chọn một tương lai dành cho người tị nạn.

Trái tim của họ khao khát quê hương, nhưng nhiều người Afghanistan không thể hình dung có thể sống dưới thời Taliban thêm một lần nữa. Họ vẫn còn nhớ quá rõ về chế độ tàn bạo này từ năm 1996 đến 2001.

Afghanistan dưới sự cai trị của Taliban, đang được gọi với cái tên “Các Tiểu vương quốc Hồi giáo”, không cấm thả diều, cũng như không phủ nhận việc giáo dục cho phụ nữ. Nhưng với việc thành lập một chính phủ lâm thời toàn nam giới, họ có lẽ sẽ tiếp tục mang những nỗi ám ảnh từ quá trở lại hiện tại và tương lai.

Taliban cũng đã tuyên bố, việc phụ nữ học với nam giới và học âm nhạc là nằm ngoài vòng pháp luật. “Bộ truyền bá đạo đức và phòng chống tội phạm” đã xuất hiện trở lại, để thực thi nghiêm ngặt luật Sharia đầy hà khắc.

Các chiến binh Taliban đang đi lang thang trong thành phố, cũng đến thăm sở thú, các công viên, ăn kem ven đường và đeo súng đeo trên vai. Nhiều người trong số họ đến từ các vùng nông thôn, họ đang khám phá thành phố mà mình vừa chiếm được này. Họ đứng thành từng nhóm và chụp ảnh với nhau, tinh thần phấn chấn và đầy hào hứng.

Quốc kỳ Afghanistan trước đây giờ đã được thay thế bằng lá cờ màu trắng với biểu ngữ “Các Tiểu vương quốc hồi giáo”. Lá cờ mới đó đang được những đứa trẻ bán dạo trên những con phố chật chội của thành phố. Chúng thường chọn những người đi ô tô, gõ cửa kính và xin đổi lấy vài đồng tiền lẻ.

Phụ nữ đã xuống đường để đối chế độ mới ở nhiều nơi trong thành phố - đòi quyền được làm việc và giáo dục. Một số cuộc biểu tình đã trở nên bạo lực, các chiến binh Taliban đánh đập phụ nữ, thậm chí giam cầm và tra tấn cả một số nhà báo.

Người dân Kabul nói rằng an ninh trong thành phố đã dần được cải thiện, song mối lo ngại về nghèo đói lại đang gia tăng. Tại một trong những khu chợ chính của Kabul, người ta thấy phụ nữ đồ đạc của họ, cố gắng kiếm một số tiền để chi tiêu cho gia đình.

Quốc gia này đang thiếu tiền. Liên Hợp Quốc cảnh báo rằng sẽ có tới 97% người Afghanistan sẽ rơi vào cảnh nghèo đói vào giữa năm tới. Với sự ra đi của quân đội Mỹ và NATO, phần lớn viện trợ nước ngoài đã cạn kiệt, dù các nhà tài trợ cam kết viện trợ thêm 1 tỷ USD cho họ trong tuần này.

Ở ngoại ô Kabul, Aisha Nawabi, 62 tuổi, là một phụ nữ nhớ rất rõ chế độ trước đây của Taliban. “Tất nhiên chúng không thay đổi”, bà nói vọng ra từ khu nhà làm bằng bùn đất, trên những con đường đầy sỏi đá.

Nhưng Nawabi không tuyệt vọng. Bà nói trong những thập kỷ qua, Taliban có thể không thay đổi, nhưng người dân Afghanistan đã thay đổi. Họ được tiếp cận với giáo dục, sự văn minh và tiến bộ trong thời gian đất nước mở cửa. Họ sẽ không tiếp tục cam phận trước Taliban, dù có thể phải trả giá đắt.

“Lần này phụ nữ sẽ không cúi đầu nữa. Chúng tôi sẽ chiến đấu vì một tương lai tốt đẹp hơn!”, bà Nawabi tuyên bố.