Các bộ trưởng ASEAN cho biết họ không muốn bị mắc kẹt ở giữa khi những lời hùng biện leo thang trước cuộc bầu cử vào tháng 11 ở Mỹ.

Nhưng điều này đã không ngăn được Washington và Bắc Kinh tiến hành một cuộc chiến vận động hành lang quyết liệt tại các cuộc họp trực tuyến ASEAN được tổ chức đến hết thứ Bảy.

"Đừng để Trung Quốc lấn lướt chúng ta và người dân của chúng ta", Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo nói với các ngoại trưởng ASEAN hôm thứ Năm.

Ông Pompeo nói, lên tiếng là chưa đủ, đồng thời kêu gọi các quốc gia ASEAN hành động: "Hãy xem xét lại các giao dịch kinh doanh với các công ty nhà nước  mà  bắt nạt các quốc gia ven biển ASEAN ở Biển Đông."

Ông nhắc lại rằng Hoa Kỳ, theo phán quyết của Tòa trọng tài năm 2016, coi các tuyên bố chủ quyền trên biển rộng lớn của Bắc Kinh ở Biển Đông là "bất hợp pháp".

Trước đó một ngày, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nói với các ngoại trưởng tại Hội nghị rằng Hoa Kỳ "đang trở thành nhân tố nguy hiểm nhất làm tổn hại hòa bình ở Biển Đông."

Nhà ngoại giao Trung Quốc cho biết quân đội Mỹ đã thực hiệ 3.000 chuyến bay xuất kích trên Biển Đông chỉ trong nửa đầu năm 2020 và đã gửi 60 tàu lẻ tới đây.

Mong muốn có thêm ảnh hưởng với ASEAN, mỗi siêu cường đang bày tỏ những ưu điểm khi gia nhập khu vực của mình.

Trung Quốc hứa cung cấp vắc xin COVID-19.

Ông Vương nói với các đối tác ASEAN hôm thứ Tư rằng ASEAN sẽ ưu tiên nhu cầu của ASEAN trong việc cung cấp vắc-xin.

Ông và nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Dương Khiết Trì đã gặp gỡ các quan chức từ Indonesia, Myanmar và các quốc gia khác trước cuộc họp, đề nghị hợp tác với Bắc Kinh trong việc phát triển vắc xin. Philippines cũng đã yêu cầu sự giúp đỡ của Trung Quốc, bất chấp những tuyên bố chủ quyền của các nước ở Biển Đông.

Trong khi đó, ông Pompeo cho biết Washington sẽ hỗ trợ ASEAN đối phó với loại virus Corona mới.

Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi bày tỏ hy vọng về sự hợp tác cùng Hoa Kỳ đối với vắc-xin cây nhà lá vườn. Mặc dù Indonesia có kế hoạch cung cấp vắc xin từ Trung Quốc, nhưng nước này cũng muốn phát triển một loại vắc xin thay thế trong nước để hạn chế sự phụ thuộc vào Bắc Kinh.

Pompeo cũng nhấn mạnh rằng chính phủ của ông và khu vực tư nhân sẽ hỗ trợ phát triển kinh tế ở Đông Nam Á.

Các thành viên ASEAN đã cảm ơn Hoa Kỳ đã hỗ trợ hơn 87 triệu USD về y tế và nhân đạo để chống lại COVID-19, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thông báo hôm thứ Tư.

Pompeo và Vương đã tránh một cuộc đụng độ trực tiếp. Một nhà ngoại giao bên thứ ba nói với Nikkei rằng thông điệp của Vương tới Hội nghị thượng đỉnh này thực chất là một đoạn video được ghi âm từ trước. Vương Nghị đã nhanh chóng đến Moscow và sẽ bỏ dở Diễn đàn Khu vực ASEAN vào thứ Bảy.

Và Pompeo, trong khi gay gắt, đã không đề cập đến các biện pháp trừng phạt mới chống lại Bắc Kinh. "Các tuyên bố tương tự như những tuyên bố mà ông ấy đã đưa ra trước đây", một nguồn tin ngoại giao lưu ý.

Trong khi đó, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN đã chỉ trích Trung Quốc trong một tuyên bố cho cuộc họp hôm thứ Tư, nói rằng "một số Bộ trưởng bày tỏ quan ngại về việc cải tạo đất đai lãnh thổ, các hoạt động và sự cố nghiêm trọng trong khu vực, vốn làm xói mòn lòng tin và sự tự tin, làm gia tăng căng thẳng và có thể làm suy yếu hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực. "

Hội nghị cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phi quân sự hóa và tự kiềm chế trong việc tiến hành mọi hoạt động của các bên tuyên bố chủ quyền và tất cả các quốc gia khác "có thể làm phức tạp thêm tình hình và leo thang căng thẳng ở Biển Đông."