Những thành tích của ngành Hải quan đã được Đảng, Chính phủ, Bộ Tài chính và cộng đồng ghi nhận.

Những chiến công, thành tích của ngành Hải quan

Thời gian qua, tình hình kinh tế, thương mại trong khu vực, quốc tế diễn biến phức tạp. Đại dịch Covid-19 xảy ra có ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Đại dịch Covid-19 đã lây lan mạnh ở các nước đối tác thương mại hàng đầu của nước ta như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, EU và Hoa Kỳ... do đó có tác động không nhỏ đến kim ngạch xuất, nhập khẩu do các biện pháp kiểm soát dịch bệnh của các nước. Bên cạnh đó, “cuộc chiến thương mại” Mỹ - Trung diễn biến phức tạp, cũng có tác động không nhỏ đến tình hình phát triển kinh tế của Việt Nam, dẫn đến nguy cơ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc tìm cách đội lốt hàng hóa Việt Nam để nhập khẩu vào Hoa Kỳ gây thiệt hại cho hoạt động xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào thị trường Hoa Kỳ. Từ đó, hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại (GLTM) diễn ra càng trở nên phức tạp và khó lường hơn. 

Với quyết tâm “tích cực, chủ động trong phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả”, Tổng cục Hải quan đã bám sát các chỉ đạo của Chính phủ, Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, Ban Chỉ đạo 138 của Chính phủ, Bộ Tài chính tổ chức thực hiện quyết liệt, có hiệu quả các nhiệm vụ được giao từ công tác tham mưu đến công tác đấu tranh trực tiếp, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với tội phạm buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Nhờ đó, trong 10 tháng đầu năm 2020, toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý 13.433 vụ vi phạm pháp luật Hải quan với trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 3.339 tỷ đồng, số tiền thu nộp ngân sách nhà nước 578 tỷ 510 triệu đồng. Trong đó, cơ quan Hải quan khởi tố 32 vụ án hình sự, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 95 vụ.

Điển hình là trong 10 tháng đầu năm 2020, lực lượng Hải quan đã chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng tổ chức triệt phá thành công nhiều chuyên án lớn liên quan đến vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới, phát hiện 190 vụ, bắt giữ 130 đối tượng; thu giữ hơn 82kg và 219 bánh Heroin; 16,02kg cần sa; 15,7kg thuốc phiện; 23,01kg và 412.464 viên ma túy tổng hợp; 646,6kg ma túy đá... Việc triệt phá thành công nhiều vụ buôn bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới đã khẳng định sự mưu trí, chính xác trong công tác phá án, đồng thời cũng thể sự phối hợp nhuần nhuyễn, đồng bộ, chặt chẽ, hiệu quả giữa các lực lượng, góp phần chặt đứt được một trong những đường dây ma túy lớn, góp phần đảm bảo an ninh trong nước và an toàn cộng đồng.

Tiếp đó, tổ chức đấu tranh triệt phá thành công chuyên án buôn lậu thuốc lá điếu trên biển lớn nhất từ trước tới nay, thu giữ khoảng 8.549 kiện, tương đương 4.274.500 (Bốn triệu, hai trăm bảy mươi tư nghìn, năm trăm) bao thuốc lá điếu các loại bao gồm thuốc lá ba số 555, ESSI, YUXI, DOUBLE… Kết quả kiểm tra các đối tượng trên tàu đã sang mạn chót lọt xuống 05 xuồng cao tốc khoảng 2.000 kiện thuốc lá, tương đương 1.000.000 bao, số lượng thuốc lá còn lại trên tàu khoảng 6.549 kiện, tương đương 3.274.500 bao thuốc lá điếu các loại.

Bên cạnh đó, tập trung đấu tranh trọng điểm, có hiệu quả đối với hoạt động buôn lậu mặt hàng dược liệu. Cụ thể, ngày 22/6/2020, Cục Điều tra chống buôn lậu – Tổng cục Hải quan đã phối hợp với Cục Hải quan TP. Đà Nẵng, cơ quan kiểm nghiệm thuốc thuộc Bộ Y tế và các cơ quan chức năng khác trên địa bàn tiến hành khám xét 05 container, phát hiện hàng hóa chứa trong 05 container trên không phải chỉ là táo ta, củ cải, cà rốt như doanh nghiệp khai báo mà phần lớn là thảo dược, khối lượng khoảng 103 tấn.

Với kết quả trên, các đơn vị trong toàn ngành đã thể hiện sự đoàn kết một lòng, phát huy sức mạnh tập thể vượt qua mọi khó khăn, thử thách, tích cực, chủ động xây dựng các giải pháp phòng ngừa, đấu tranh chống buôn lậu, tổ chức lực lượng kiên quyết ngăn chặn, triệt phá nhiều chuyên án, vụ việc lớn, phức tạp, bóc gỡ thành công nhiều ổ nhóm, tụ điểm buôn lậu, lập nên những chiến công, thành tích xuất sắc được Đảng, Chính phủ, Bộ Tài chính và cộng đồng ghi nhận.

Gỡ khó cho ngành Hải quan

Quá trình thực hiện các nhiệm vụ, ngành Hải quan có nhiều thuận lợi nhưng vẫn còn không ít khó khăn, vướng mắc như trong công tác xử lý vi phạm, công tác điều tra hình sự và đặc biệt thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ giữa cơ quan Hải quan với Bộ đội Biên phòng còn nhiều vướng mắc, chồng chéo. Cụ thể:

Tại khoản 5 Điều 14 và khoản 2 Điều 15 Dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam mới nhất vẫn quy định nhiệm vụ của Bộ đội biên phòng kiểm soát xuất nhập cảnh, kiểm soát qua lại biên giới theo quy định của pháp luật. Quy định này không giới hạn phạm vi, đối tượng kiểm soát xuất nhập cảnh, được hiểu là kiểm soát cả người và phương tiện xuất nhập cảnh dẫn đến quy định về quyền hạn của Bộ đội Biên phòng được kiểm tra, kiểm soát, xử lý phương tiện vận tải có dấu hiệu vi phạm ở khu vực cửa khẩu (thuộc địa bàn hoạt động hải quan).

Điều này chồng chéo với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan hải quan đã được quy định tại Luật Hải quan 2014. Theo đó, trong địa bàn hoạt động hải quan, cơ quan hải quan chủ trì kiểm tra, giám sát, kiểm soát toàn bộ phương tiện xuất nhập cảnh, hàng hóa xuất nhập khẩu để thực hiện công tác đấu tranh phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép ma túy, vũ khí, chất độc, chất nổ, tài liệu phản động,... đảm bảo an ninh kinh tế, an ninh quốc phòng theo nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước đã giao tại Luật Hải quan.

Trường hợp dự thảo Luật Biên phòng Việt Nam với những quy định trên được thông qua sẽ dẫn đến 02 cơ quan (Hải quan và Biên phòng) cùng thực hiện một nhiệm vụ làm thủ tục, kiểm tra, giám sát, kiểm soát cho 01 phương tiện xuất nhập cảnh, không phù hợp với chủ trương của Đảng, các cam kết quốc tế và các quy định pháp luật hiện hành, gây khó khăn cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, xuất nhập cảnh phương tiện vận tải như làm phát sinh thêm thủ tục hành chính, kéo dài thời gian thông quan, phiền hà cho doanh nghiệp, phát sinh thêm chi phí (vì Hải quan đã làm thủ tục hải quan, thu phí, thuế thì Biên phòng lại làm thủ tục, kiểm tra lại), phát sinh trường hợp cơ quan Hải quan đã cho phép thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu, phương tiện xuất, nhập cảnh nhưng Biên phòng chưa kiểm tra thì cũng chưa được thông quan.

Theo lãnh đạo Tổng cục Hải quan, để nâng cao năng lực, hiệu quả trong công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới; thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ kiểm soát hải quan, trong những tháng cuối năm, ngành Hải quan sẽ tập trung thực hiện một số công tác trọng tâm sau:

Thứ nhất, tạo thuận lợi trong hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh nhưng vẫn đảm bảo công tác kiểm soát hải quan. Tập trung thực hiện tốt các công tác nghiệp vụ cơ bản nhằm xác định các đối tượng, địa bàn trọng điểm, hàng hóa trọng điểm để phát hiện, đấu tranh với các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Thứ hai, bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng, Nhà nước, Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia, Ban chỉ đạo 138 của Chính phủ và chỉ đạo của lãnh đạo Bộ Tài chính về công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại và hàng giả. Từ đó, xây dựng kế hoạch kiểm soát, ngăn chặn sát với tình hình thực tế cho từng địa bàn.

Thứ ba, tiếp tục cải cách, hiện đại hóa phương tiện, trang thiết bị kỹ thuật nghiệp vụ; Xây dựng lực lượng tinh nhuệ chính quy; Ứng dụng triệt để công nghệ thông tin trong quá trình kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan nhằm chủ động phòng ngừa, hạn chế, triệt tiêu nguyên nhân và điều kiện phát sinh tội phạm.

Thứ tư, chủ động phối hợp với các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương nhằm phát hiện, đấu tranh bắt giữ, xử lý nghiêm minh, kịp thời hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại và hàng giả.

Gia Nguyên