Tên lửa chống tăng Javelin

Trước sức mạnh áp đảo của lực lượng tăng thiết giáp Nga, phía Ukraine chỉ có thể kháng cự được nhờ vào lối tiếp cận phi đối xứng, trong đó năng lực chống tăng bằng vũ khí cá nhân đóng vai trò quan trọng.

Ở khía cạnh này, hơn 8000 tên lửa Javelin mà Mỹ viện trợ đã đóng góp đáng kể. Được xem như một trong những tên lửa chống tăng vác vai hiệu quả nhất thế giới hiện nay, Javelin có thể tiêu diệt mục tiêu từ khoảng cách 4 km và được vận hành với chỉ 1-2 người lính nhờ trọng lượng khá nhẹ (22,3 kg).

Javelin có hệ thống ngắm bắn ảnh nhiệt xuất sắc cho phép tác chiến tốt cả ngày và đêm. Khi được khai hỏa, động cơ phóng đẩy tên lửa ra khỏi ống trước khi động cơ chính được kích hoạt, đưa tên lửa lao tới mục tiêu. Kiểu phóng này sẽ làm giảm các mảnh vỡ và khói, khiến kẻ thù khó nhìn thấy nơi Javelin được khai hỏa. Đặc biệt, khả năng “bắn và quên” cho phép người lính ẩn nấp hoặc nạp một tên lửa mới trong khi tên lửa kia tự động bám theo mục tiêu để tiêu diệt.

Người điều khiển Javelin có thể chọn kiểu tấn công trực tiếp theo đường ngắm vào hai sườn xe tăng hoặc từ trên xuống nhằm vào nóc tháp pháo (nơi có giáp mỏng nhất). Theo nhà sản xuất, tính đến năm 2019, Javelin đã bắn hạ khoảng 5.000 mục tiêu các loại trong những cuộc giao tranh trên thế giới.

Ở chiến trường Ukraine, chưa có thống kê cụ thể nhưng nhiều video được quân đội Ukraine công bố cho thấy những chiếc xe tăng Nga bị bắn hạ mà họ mô tả rằng đó là “tác phẩm” của Javelin. Đúng sai còn phải làm rõ song chắc chắn, việc được trang bị hàng nghìn quả Javelin vẫn đem lại khả năng kháng cự rất lớn cho Ukraine trước lực lượng tăng thiết giáp Nga.

Pháo phản lực HIMARS

Tương tự như những gì xảy ra trong cán cân tăng thiết giáp, pháo binh Nga gần như đã đè bẹp pháo binh Ukraine trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột nhờ ưu thế tuyệt đối về số lượng và chất lượng. Ngoài các loại lựu pháo thông thường, phía Nga còn triển khai rất nhiều pháo phản lực tự hành, tức là các hệ thống rocket phóng loạt (chẳng hạn như BM-30 Smerch với tầm bắn 70-90 km).

Nhờ khả năng tung ra những cơn mưa rocket và tầm bắn vượt trội, pháo binh Nga không chỉ tấn công hiệu quả mà còn rất dễ dàng trừng phạt bất cứ đòn phản công nào. Chỉ cần bộc lộ vị trí khai hỏa, các khẩu đội pháo của Ukraine gần như sẽ bị tiêu diệt bởi những đòn tập kích dữ dội.

Nhưng cán cân đã thay đổi đáng kể sau khi Mỹ cung cấp cho Ukraine hệ thống HIMARS M142. Đây là tổ hợp bệ phóng nhiều tên lửa hạng nhẹ cơ động gắn trên khung gầm xe tải bánh lốp, mỗi xe mang theo từ 1 đến 6 ống phóng, có khả năng bắn nhiều loại tên lửa khác nhau với tầm bắn từ 15 đến 300 km.

Hệ thống HIMARS có độ chính xác cực cao. Theo công bố, ở tầm bắn 300 km (bằng tên lửa ATACMS dẫn đường quán tính hỗ trợ GPS), HIMARS đạt mức sai lệch tối đa chỉ 1 mét. Đặc biệt, quỹ đạo phức tạp của những quả rocket dẫn đường bằng GPS khiến radar phản pháo rất khó xác định vị trí bắn của HIMARS để chỉ dẫn cho các đòn phản kích.

HIMARS vì thế rất thích hợp với chiến thuật “bắn và chạy”. Sau khi trút một mạch 6 quả rocket xuống vị trí đối phương, các xe HIMARS chỉ mất vài phút để thu hồi và nhanh chóng rời khỏi vị trí bắn để tránh bị trả đũa. Nhờ tầm bắn xa, HIMARS có thể tấn công hiệu quả các doanh trại và cơ sở lưu trữ vũ khí nằm sâu trong hậu cứ của phía Nga.

Theo nhiều nguồn tin, Ukraine đã được cung cấp 38 tổ hợp HIMARS với loại đạn có tầm bắn 80 km và thứ vũ khí này giúp họ giành lại cán cân đáng kể trên chiến trường. HIMARS được cho là trung tâm thành công của Ukraine trong việc đẩy lùi lực lượng Nga ở phía Nam, đặc biệt là ở Kherson vào tháng 11.

Có những thời điểm HIMARS được xem như thứ vũ khí “xuất quỷ nhập thần”, khiến Nga thiệt hại nặng nề, chẳng hạn như vụ tập kích làm chết 89 lính Nga hôm 1/1 tại thị trấn Makiivka ở Donetsk hoặc vụ tấn công ở thị trấn thị trấn Chulakivka, tỉnh Kherson khiến gần 500 lính Nga thương vong cũng diễn ra hồi đầu tháng.

Thêm một chi tiết đáng lưu ý, HIMARS vốn được thiết kế để tấn công các mục tiêu chính xác, không nhằm “tàn sát” trên diện rộng. Nhưng theo báo Telegraph, Ukraine gần đây đã nhận được loại đạn M30A1 chứa 182.000 viên bi làm bằng Tungsten, khi nổ sẽ tạo ra một vùng chết chóc lên đến gần 1 km2.

Tên lửa phòng không tầm trung và tầm thấp

Kể từ khi bắt đầu cuộc xung đột, Ukraine đã sử dụng các tên lửa đất đối không S-300 từ thời Liên Xô để chống lại các cuộc tấn công của Nga. Đây là hệ thống phòng không tầm xa có khả năng đánh chặn cả tên lửa đạn đạo và máy bay tàng hình ở khoảng cách tới 200 km.

Trước khi cuộc xung đột bắt đầu vào tháng 2, Ukraine có khoảng 250 tên lửa S-300 và đã nỗ lực bổ sung số này bằng các hệ thống tương tự được dự trữ ở các nước thuộc Liên Xô cũ khác, trong đó có một số đến từ Slovakia.

Nhưng để phủ kín các lớp phòng không, Ukraine cần gia cố cả “lưới lửa” tầm trung và tầm gần. Mỹ cũng đã cung cấp hệ thống phòng không hiện đại NASAMS cho Ukraine. Tên lửa của NASAMS có thể tiêu diệt mục tiêu ở khoảng cách từ 30 km - 50 km và trần bay lên đến 21 km.

Những tổ hợp NASAM đầu tiên đã đến Ukraine hồi tháng 11. Vì NASAMS cũng tương thích với các tên lửa không đối không hiện có của NATO như AIM-9 Sidewinder, AMRAAM và AMRAAM-ER, nên hàng nghìn tên lửa cũ trong kho vũ khí của phương Tây có thể được gửi tới để “tiếp đạn” cho các khẩu đội NASAMS.

Anh cũng cung cấp cho Ukraine một số hệ thống phòng không, bao gồm cả Starstreak. Đây là loại tên lửa đất đối không vác vai tiên tiến, có thể đạt tốc độ March 4 và được thiết kế để bắn hạ máy bay bay thấp ở cự ly ngắn. Nhờ dẫn đường bằng laser, tên lửa Starstreak không bị gây nhiễu bởi các biện pháp đối phó hồng ngoại hoặc các biện pháp đối phó radar/radio.

Những hệ thống vừa nêu đã giúp nâng cao năng lực phòng không đáng kể cho Ukraine, nhất là trong giai đoạn cuối năm ngoái, khi Nga sử dụng nhiều UAV cảm tử tạo ra những đợt tấn công dữ dội.

Máy bay không người lái Bayraktar TB2

Máy bay không người lái (UAV) đã xuất hiện rất nhiều trong cuộc xung đột tại Ukraine, với những mục đích như giám sát, theo dõi mục tiêu và không kích. Trong đó, UAV vũ trang Bayraktar TB2 mà Ukraine mua từ Thổ Nhĩ Kỳ đang thể hiện hiệu quả rất đáng nể.

Có kích thước gần bằng một chiếc máy bay nhỏ, Bayraktar TB2 được trang một loạt camera độ phân giải cao cùng 4 mấu cứng có thể gắn nhiều loại tên lửa hoặc rocket, bom dẫn đường bằng laser. Nhờ động cơ 4 thì Rotax 912 của Áo sản xuất, Bayraktar TB2 đạt tốc độ tối đa 222 km/giờ, trần bay 7.500 mét và thời gian hoạt động liên tục 27 giờ.

Những chiếc Bayraktar TB2 rất hiệu quả trong việc tiêu diệt các phương tiện cơ giới mặt đất, kể cả xe tăng chiến đấu chủ lực như dòng T-72 mà Nga đang triển khai tại Ukraine. Phía Ukraine từng công bố nhiều video cho thấy, loại UAV tấn công này bắn hạ một loạt xe tăng và xe bọc thép của Nga.

Gần đây, những chiếc Bayraktar TB2 bỗng vắng bóng một cách đáng ngạc nhiên trên chiến trường Ukraine. Có nhiều suy diễn về việc này. Chẳng hạn, một ý kiến cho rằng do năng lực phòng không của các đơn vị Nga được nâng lên.

Ý kiến khác lại dự đoán, đây là động thái dọn đường cho những chiếc UAV đến từ Mỹ. Nhưng lại có một lập luận rằng, Bayraktar TB2 ít tham chiến vì Ukraine không được bổ sung “hàng” từ Thổ Nhĩ Kỳ, sau khi Moscow gây áp lực khiến Ankara dừng cung cấp UAV cho Kiev.

Dù bất luận quan điểm nào đúng thì sự quan tâm ấy càng chứng tỏ tầm quan trọng của nhưng UAV như Bayraktar TB2 đối với Ukraine.

Nguyễn Khánh