Hoạt động vi phạm vẫn diễn biến phức tạp

Sáng 8/12, tại Tọa Đàm “Chống hàng lậu, hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ (SHTT) - Bảo vệ thương hiệu doanh nghiệp” do Tạp chí Hải quan tổ chức, Đội kiểm soát chống buôn lậu hàng giả và bảo vệ quyền SHTT, Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng Cục Hải Quan cũng đã cung cấp nhiều thông tin về thực trạng buôn lậu hàng giả và hàng xâm phạm quyền SHTT trong thời gian qua.

Theo đó, buôn lậu hàng giả và hàng xâm phạm quyền SHTT trên địa bàn cả nước hiện nay vẫn diễn biến phức tạp. Đối tượng trọng điểm là các doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu theo loại hình kinh doanh, gia công sản xuất xuất khẩu; Doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu theo các loại hình tạm nhập - tái xuất, quá cảnh, kinh doanh các mặt hàng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người; Các doanh nghiệp đã bị xử lý về hành vi khai báo sai tên hàng, xuất xứ, nhập khẩu hàng hóa không khai báo; Các tổ chức, cá nhân thường xuyên nhập khẩu theo loại hình phi mậu dịch các loại hàng hóa trọng điểm qua tuyến đường hàng không, chuyển phát nhanh, hàng nhập khẩu kinh doanh qua các cửa khẩu đường bộ, cảng biển…

Nhóm mặt hàng trọng điểm là các loại hàng hoá có ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi người tiêu dùng như: thuốc lá, rượu, hàng tiêu dùng, thực phẩm, thực phẩm chức năng, tân dược, đông dược hay các mặt hàng thời trang giả các nhãn hiệu nổi tiếng… 

Phương thức thủ đoạn chủ yếu là lợi dụng việc phân luồng miễn kiểm tra thực tế hàng hóa để gian lận về số lượng, chủng loại. Các đối tượng còn khai sai hoặc không khai báo trên tờ khai nhãn hiệu của hàng hoá nhập khẩu hoặc nhập lậu qua các đường mòn, lối mở. Tinh vi hơn, các đối tượng vi phạm còn trà trộn hàng hoá vi phạm và hàng hoá không vi phạm với nhau, khai báo trị giá thấp để trốn thuế. 

Đối với hàng hóa quá cảnh thì lợi dụng khai báo theo thủ tục đơn giản để không khai nhãn hiệu hàng hóa nhằm che dấu hành vi vận chuyển quá cảnh hàng giả mạo nhãn hiệu. Đối với hàng gửi kho ngoại quan, hành vi của các đối tượng là đưa hàng hóa giả mạo nhãn hiệu vào kho ngoại quan sau đó tìm cách xuất sang nước thứ 3 không loại trừ việc thẩm lậu từ kho ngoại quan vào nội địa tiêu thụ trái phép.

Đáng chú ý, hiện nay ngoài các phương thức vận chuyển truyền thống, hiện nay, các đối tượng lợi dung hoạt động thương mại điện tử để thực hiện các hành vi buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa nói chung trong đó có hàng giả, hàng vi phạm SHTT, đặc biệt là lợi dụng loại hình chuyển phát nhanh, bưu chính quốc tế.

Trong đó, địa bàn trọng điểm xảy ra các vụ việc là các tỉnh thành như: Lạng Sơn, Hải Phòng, Quảng Ninh, Hà Nội, Lào Cai, Thanh Hóa, Hà Tĩnh (cửa khẩu Cầu Treo), Quảng Trị (cửa khẩu Lao Bảo), Đà Nẵng, các tỉnh thuộc tuyến biên giới Tây Nam, Tây Ninh, Bình Phước, TP HCM, An Giang,  Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu...

Còn nhiều vấn đề cần sớm được "gỡ vướng"

Trong thời gian qua, mặc dù công tác đấu tranh chống buôn lậu hàng giả, hàng vi phạm SHTT đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận nhưng thực tế vẫn còn những khó khăn, vướng mắc.

Cụ thể, các quy định của pháp luật còn có vướng mắc, bất cập. Ví dụ, đối với việc xử lý hàng hoá xâm phạm quyền SHTT quá cảnh, xuất khẩu, cả Luật Hải quan và Luật SHTT có quy định chưa thống nhất về việc tạm dừng làm thủ tục hải quan và xử lý đối với các hàng hoá theo 2 loại hình này... 

Bên cạnh đó, việc xử lý hình sự liên quan đến SHTT chưa thực hiện được vụ nào vì theo Điều 192 của BLHS thì chỉ áp dụng cho hành vi sản xuất hàng giả, buôn bán hàng giả, không áp dụng cho hàng giả về SHTT.

Ngoài ra, trong việc sản xuất có dấu hiệu hàng giả mà liên quan đến xuất khẩu thì theo Quy định tại Điều 12 Nghị định số: 99/2013/NĐ-CP ngày 29/8/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực sở hữu công nghiệp không quy định thẩm quyền xử lý của lực lượng hải quan. Các doanh nghiệp, chủ sở hữu quyền vẫn còn thiếu sự quan tâm phối hợp trong quá trình trao đổi thông tin, đấu tranh, bắt giữ và xử lý vi phạm.

Do đó, để nâng cao hơn nữa hiệu quả đấu tranh với tội phạm buôn lậu, hàng giả, vi phạm SHTT, Đội kiểm soát chống buôn lậu hàng giả và bảo vệ quyền SHTT kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật để tạo sự thống nhất trong việc áp dụng chế tài xử lý đối với hành vi vi phạm về hàng giả, hàng vi phạm SHTT.

Ngoài ra, cần bổ sung quy định về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính cho lực lượng hải quan đối với hành vi vi phạm về sở hữu công nghiệp. Đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật để nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân, doanh nghiệp trong chung tay phòng, chống buôn lậu trong đó có hàng giả, hàng vi phạm SHTT.

Trong 10 tháng năm 2023, toàn ngành Hải quan đã phát hiện, bắt giữ và xử lý: 14.141 vụ việc vi phạm pháp luật Hải quan. Trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 5.692 tỷ đồng. Cơ quan Hải quan đã khởi tố 35 vụ và chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 97 vụ. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước trên 430 tỷ đồng. Riêng về hàng vi phạm SHTT, từ năm 2022 đến nay, lực lượng Hải quan đã phát hiện, xử lý gần 100 vụ việc với tổng trị giá hàng hóa trên 18 tỷ đồng.

Theo Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, số vụ vi phạm về hàng giả, xâm phạm quyền SHTT lên tới trên 4.000 vụ, tăng trên 126%, so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, có nhiều vụ việc đã được chuyển cho cơ quan Công an khởi tố với tội danh liên quan đến sản xuất, buôn bán hàng giả và xâm phạm quyền SHTT. Các lô hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ được cơ quan Hải quan phát hiện trong thời gian qua chủ yếu có xuất xứ từ Trung Quốc.

Trong đó, có những vụ nhập khẩu hàng với số lượng lớn. Chẳng hạn, lô hàng gần 40 container dây cáp điện có dấu hiệu giả mạo xuất xứ do một doanh nghiệp nhập khẩu qua cảng Cát Lái đã bị Cục Hải quan TP HCM phát hiện khởi tố hình sự vào cuối tháng 2/2023 đang được Công an TP HCM điều tra làm rõ.