Với rất nhiều đội lần đầu tham dự, liệu World Cup 2026 có kém hấp dẫn?

Những khác biệt về thể thức

Tại Bắc Mỹ mùa Hè năm sau, Jordan, Uzbekistan và Cape Verde đều sẽ ra mắt World Cup. Qatar từng là chủ nhà của VCK World Cup 2022, nhưng giờ đây họ đã lần đầu tiên giành quyền tham dự nhờ thành tích trên sân cỏ.

Trong thời gian tới, Kosovo, New Caledonia, Curacao, Suriname, Gabon và một vài đội bóng tiềm năng khác cũng có thể đi vào lịch sử với lần đầu đoạt vé dự một kỳ World Cup.

Những gương mặt mới toanh ấy sẽ là những thay đổi nổi bật nhất của World Cup 2026 so với 22 kỳ World Cup trước đó. Từ năm 1998 đến năm 2022, mỗi kỳ World Cup đều có 32 đội. Lần này, sẽ có 48 đội tuyển tham gia tranh tài. Và, khác biệt ở số lượng cũng dẫn đến những khác biệt về thể thức.

48 đội tham dự sẽ được chia thành 12 bảng. Mỗi bảng sẽ thi đấu vòng tròn một lượt để chọn ra 2 đội đứng đầu đi tiếp. Nhưng ngoài 24 đội nhất và nhì của mỗi bảng, sẽ còn 8 đội xếp thứ 3 có thành tốt nhất cũng sẽ vào vòng loại trực tiếp.

Nếu nhìn lại các kỳ World Cup trước có thể thấy, chỉ cần 3 điểm là đủ để xếp thứ 3 trong một bảng đấu 4 đội. Vì vậy, chúng ta có thể thấy một tình huống hơi nực cười khi một đội không thắng bất kỳ trận nào trong 3 trận đấu tại vòng bảng nhưng vẫn lọt vào vòng loại trực tiếp của World Cup 2026.

Với một số người, đó có thể là một bước lùi về thể thức thi đấu của World Cup. 32 đội là là vừa đủ theo quan điểm về sự gọn gàng và chất lượng. Nhưng lợi thế mà thể thức 48 đội mang lại là mở rộng phạm vi vòng loại, mang lại nhiều cơ hội hơn cho một số quốc gia vốn chỉ quen làm khán giả của World Cup.

Được tổ chức tại 3 quốc gia khác nhau - Mỹ, Canada và Mexico - World Cup 2026 có thể xem như một VCK có tính chất “toàn cầu hóa” nhất từ trước đến nay, nên việc có càng nhiều đại diện từ khắp nơi trên thế giới tham gia thì càng phù hợp với hình ảnh đó.

Và chắc chắn là những đội tuyển lần đầu giành vé - với những câu chuyện hoàn toàn mới - thì sự hiện diện của họ mang đến rất nhiều xúc cảm mới mẻ cho giải đấu, thay vì những quốc gia cũ với những câu chuyện cũ.

Những hoài nghi về chất lượng

Bên cạnh quan điểm lạc quan kể trên, có một luồng quan điểm khác cho rằng sự mở rộng của World Cup 2026 chỉ khiến các đội kém chất lượng hơn tham dự. Và các đội kém chất lượng hơn sẽ đồng nghĩa với nhiều sự chênh lệch hơn, nhiều trận đấu một chiều và nhàm chán hơn, khiến giải đấu ít tính cạnh tranh hơn.

Đây không hẳn là một lập luận cực đoan quá mức. Bởi trên lý thuyết, những đội tuyển mới lần đầu tham dự World Cup đương nhiên không có nhiều kinh nghiệm tại một sân chơi có tính cạnh tranh rất cao, nếu không muốn nói là cao nhất, của bóng đá cấp độ đội tuyển quốc gia.

Cape Verde là một quốc gia chỉ hơn 500.000 dân, hiện là đội tuyển nhỏ thứ hai từng giành quyền tham dự World Cup (sau Iceland), mặc dù họ sẽ bị "tụt hạng" nếu một quốc gia còn nhỏ hơn nữa là Curacao giành quyền tham dự. Đội tuyển này chỉ mới bắt đầu góp mặt ở giải vô địch châu Phi trong khoảng một thập kỷ trở lại đây và thậm chí phải đến năm 2002 mới lần đầu tiên tham dự một vòng loại World Cup.

Tương tự, Jordan - đội tuyển thứ 4 của châu Á giành vé dự VCK World Cup 2026 tính theo trình tự thời gian - cũng chỉ mới lần đầu tiên góp mặt tại Asian Cup vào năm 2004.

Trong các đội lần đầu tiên tham dự World Cup vào năm sau, Jordan đứng thứ 66 trên bảng xếp hạng FIFA hiện tại, Uzbekistan đứng thứ 55, Qatar đứng thứ 52 và Cape Verde đứng thứ 71. Trong số các đội tiếp theo có khả năng lần đầu đoạt vé dự World Cup, Suriname đứng thứ 126 và New Caledonia đứng tận thứ 150 trên bảng xếp hạng FIFA.

Kỷ lục hiện tại về đội tuyển có thứ hạng FIFA thấp nhất tham dự World Cup thuộc về Triều Tiên, đội đứng thứ 105 khi giành được suất tham dự vào năm 2010. Tại Nam Phi, đội bóng Đông Bắc Á này đã thua cả 3 trận vòng bảng với tổng tỷ số 1-12, bao gồm thất bại tan tác 0-7 trước Bồ Đào Nha.

Chiếu theo lăng kính đó, liệu các đội tân binh của World Cup 2026 có thể làm gì để tránh khỏi những trận thảm bại như Triều Tiên phải nhận cách đây hơn 1 thập kỷ?

Nhưng đừng vội bi quan!

Nhưng sẽ là vội vàng nếu chúng ta cho rằng, vì những đội tân binh có thứ hạng FIFA thấp mà giải đấu diễn ra ở Bắc Mỹ mùa hè năm sau sẽ chứng một loạt những trận đấu chênh lệch khủng khiếp.

Hãy xem xét World Cup nữ thế giới năm 2023 để thấy một góc nhìn khác, lạc quan và tích cực hơn.

Giải đấu này cũng tăng số đội tham dự so với kỳ World Cup trước, từ 24 lên 32, nên nhờ vậy, có tới 8 đội lần đầu tiên góp mặt. Trong đó, Việt Nam dù thua cả ba trận mà không ghi được bàn nào nhưng cũng đã cho thấy sức kháng cự đáng nể khi chạm trán đội ĐKVĐ Mỹ. Bồ Đào Nha cũng suýt đánh bại Mỹ ở vòng bảng, và Morocco thậm chí còn lấy được vé đi tiếp trong một bảng đấu mà “đại tỷ” Đức - đội đã hai lần vô địch World Cup - đã bị loại.

Một giải đấu khác cũng đã mở rộng trong những năm gần đây là UEFA Champions League. Mùa trước, đội bóng tân binh (ít nhất là trong kỷ nguyên Champions League) Aston Villa đã lọt vào top 8 của vòng bảng, nơi một “lính mới” khác là Brest cũng thể hiện tốt hơn Juventus và Manchester City.

Còn EURO, giải đấu đã tăng từ 16 lên 24 đội vào năm 2016 thì sao? Có 4 đội lần đầu tham dự VCK năm đó: Albania bị loại sau vòng bảng nhưng đã đánh bại Romania và hòa 0-0 với đội tuyển Pháp hùng mạnh ở phút thứ 89 trước khi để thủng lưới hai bàn ở những phút cuối; Iceland đã suýt loại Bồ Đào Nha - đội sau đó vô địch - ở vòng bảng rồi đánh bại Anh ở vòng 1/8; và vinh quang nhất là Xứ Wales, đội đã lọt vào bán kết.

Hãy nghĩ đến ảnh hưởng mà những đội lần đầu tiên tham dự World Cup đã tạo ra ở các giải đấu khác trong quá khứ. Trong trận chung kết World Cup đầu tiên của Senegal, họ đã đánh bại đương kim vô địch Pháp vào năm 2002. Năm 1994, “lính mới” Nigeria giành chiến thắng trong một bảng đấu có sự góp mặt của á quân Argentina và buộc đội bóng sau đó vào chung kết là Ý phải đá tới hiệp phụ ở vòng 1/8. Trong khi đó, màn trình diễn của CH Ireland tại EURO 1990, khi họ lọt vào tứ kết, vẫn được nhớ đến một cách trìu mến cho đến ngày nay.

Và không phải lúc nào những gã khổng lồ truyền thống cũng chơi tốt. Tại World Cup 2022 chẳng hạn, Mexico, Đức, Bỉ và Uruguay - những đội có tới 6 lần vô địch thế giới và vô số lần vào đến tứ kết - đều không thể vượt qua vòng bảng.

Điều quan trọng nữa là các đội tuyển lần đầu giành vé đều cho thấy, họ có sức mạnh thực sự, mạnh hơn nhiều so với những định kiến ​​về vị trí của họ trong hệ thống phân cấp truyền thống trên bảng xếp hạng FIFA.

Hai năm trước, Jordan đã lọt vào trận chung kết Asian Cup. Uzbekistan có một loạt cầu thủ trẻ đầy triển vọng, với những cái tên đã vùng vẫy ở trời Âu như Eldor Shomurodov (cựu tiền đạo Roma) hay Abdukodir Khusanov (trung vệ đang khoác áo Man City). Cape Verde có tinh thần đồng đội và nguồn nhân lực tài năng dồi dào, điều đã giúp họ vượt qua những đối thủ mạnh hơn rất nhiều ở châu Phi trong vài năm qua.

World Cup từng chứng kiến không ít câu chuyện cổ tích, đó là điều mà những đội bóng mới này có thể mang lại cho giải đấu vào mùa hè năm sau. Vậy nên, nếu ai đó nghĩ rằng tất cả các tân binh đều dễ bị bắt nạt, hãy thử nhìn nhận theo một cách khác: Thử cùng chờ những đội bóng này có thể đóng góp gì cho giải đấu, chứ không phải nghĩ về những gì họ có thể lấy đi từ World Cup!