Dự trữ xăng dầu chỉ đáp ứng khoảng 5 đến 7 ngày

Trong phiên chất vấn Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 16/3/2022, nhiều đại biểu Quốc hội đã đặt các câu hỏi được dư luận quan tâm liên quan đến sản xuất, nhập khẩu, cung ứng xăng dầu, điều hành giá xăng dầu thời gian qua. Đặc biệt là việc dự trữ quốc gia về xăng dầu.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, Việt Nam có dự trữ xăng dầu, nhưng lượng dự trữ của là rất ít, chỉ đáp ứng được nhu cầu trong khoảng 5-7 ngày. Quỹ này chỉ được sử dụng trong những tình huống đặc biệt chứ không phải là tung ra trong hoàn cảnh như hiện nay.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, về xăng dầu dự trữ quốc gia, do hiện chưa có hệ thống kho riêng cho nên đang giao việc dự trữ này cho các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp đầu mối.

“Cơ chế trên rõ ràng là bất hợp lý. Bộ đã và đang có lộ trình để trình cấp có thẩm quyền xem xét để thiết kế lại mô hình quản lý quỹ này. Đồng thời xem xét nâng cao hơn nữa mức dự trữ”, Bộ trưởng Bộ Công thương cho biết.

Về việc các doanh nghiệp đầu mối có thực hiên dự trữ bắt buộc của mình hay không, theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, trong khi với xăng dầu ấy, cũng để ở kho ấy thì đây thật sự là “ẩn số”.

Xăng dầu là máu của nền kinh tế

Trao đổi với phóng viên báo Nhà báo và Công luận, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho biết, qua theo dõi phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương, câu chuyện về thiếu xăng dầu nổi lên hai vấn đề lớn: Thứ nhất, là sự phụ thuộc; thứ hai là không có dự trữ đủ lớn. Do đó, khi thị trường xăng dầu thế giới có biến động là lúng túng.

“Ngay như việc giảm thuế, phí đối với xăng dầu, đã có rất nhiều ý kiến đề nghị từ gần 2 tháng qua nhưng đến nay vẫn chưa được thực hiện”, ông Phú nói và cho rằng nhiều khoản thuế, phí như thuế VAT, thuế bảo vệ môi trường, thuế nhập khẩu cần được giảm. Trong khi đó, nên bỏ lợi nhuận định mức, thuế tiêu thụ đặc biệt, Quỹ bình ổn giá khi đã có dự trữ xăng dầu từ 6 tháng đến 1 năm.

Đối với các vấn đề liên quan đến nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho rằng, phải xử lý lại hợp đồng sản xuất, đầu tư để phục vụ nguồn cung xăng dầu của cả nước. Không để tình trạng sản xuất, hạch toán không hiệu quả như hiện nay.

Vị chuyên gia kinh tế này cũng cho rằng, việc quản lý các doanh nghiệp đầu mối nhập xăng dầu phải được thực hiện một cách chặt chẽ hơn. “Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết là khi kiểm tra các cây xăng dầu bán lẻ họ vi phạm rất ít. Tôi cho rằng có thể có việc găm hàng ở đầu mối chứ không phải ở các cây xăng dầu bán lẻ. Do đó, đề nghị Bộ Công thương cần chỉ đạo kiểm tra, làm rõ việc này.”, ông Phú nói.

Theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, câu chuyện về dự trữ xăng dầu không phải bây giờ mới nói mà đã được các đại biểu Quốc hội, chuyên gia kinh tế phân tích từ nhiều năm trước. “Bởi xăng dầu chính là máu của nền kinh tế”, ông Phú nhấn mạnh.

Ông Vũ Vinh Phú cho biết, lưu thông mà không có dự trữ thì coi như không lưu thông. Các mặt hàng như lương thực, xăng dầu, than là phải dự trữ, dự trữ càng nhiều càng tốt. “Các nước họ dự trữ xăng dầu dùng đến cả năm, mình dự trữ dùng được 5 đến 7 ngày là rất hạn chế. Trong khi Nghị định 95 (NĐ 95/2021/NĐ-CP ngày 01/11/2021 sửa đổi, bổ sung NĐ 83/2014/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu – PV) lại rút ngắn mức dự trữ lưu thông với xăng dầu từ 30 ngày xuống đến 20 ngày thì rõ ràng đi ngược lại quy luật kinh tế. Do đó, cần phải sớm xem xét lại”, ông Phú nói.

Ủng hộ việc Chính phủ quy hoạch phát triển thêm một nhà máy lọc dầu tại Vũng Tàu với sản lượng 10 triệu tấn/năm, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú cho biết, để tiến tới bảo đảm nguồn cung xăng dầu thì việc phát triển này vô cùng cần thiết.

Cùng với việc phát triển dự trữ xăng dầu quốc gia, theo ông Vũ Vinh Phú, cần theo dõi chặt chẽ thị trường xăng dầu thế giới để có thể nhập khẩu xăng dầu khi giá thấp, đưa ra bình ổn thị trường khi có biến động tăng giá để đảm bảo cân đối thị trường.

Nêu các giải pháp vĩ mô, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú nhấn mạnh: Việt Nam phải chủ động nguồn cung và dự trữ xăng dầu quốc gia; xăng dầu phải mang tính cạnh tranh thực sự; đa dạng hóa đối tác xuất nhập khẩu xăng dầu; chuỗi cung ứng xăng dầu nội địa phải dần xóa bỏ yếu tố độc quyền – hạch toán lời ăn lỗ chịu, không bao cấp. Cùng với đó là phải mở rộng, đón thêm nhà đầu tư phân phối mặt hàng này.

“Xăng dầu phải có dự trữ lớn, phải có chiến lược cụ thể, rõ ràng đối với mặt hàng này. Cùng với đó là phải tổ chức chuỗi sản xuất, phân phối, chủ động nguồn cung chứ không thể có chuyện ăn đong được”, ông Vũ Vinh Phú nêu rõ.

Gia Phát