Các chuyên gia, các tổ chức chống đói nghèo và các nhà vận động môi trường đang cảnh báo rằng đại dịch COVID-19 và giá cả tăng cao đã làm gia tăng một vấn đề lâu dài liên quan đến chi phí năng lượng cao hơn, thu nhập hộ gia đình thấp đi và hệ thống điện không tiết kiệm năng lượng.

Nghiên cứu gần đây do ông Stefan Bouzarovski, giáo sư tại Đại học Manchester và là chủ tịch mạng lưới nghiên cứu về đói nghèo năng lượng Engager dẫn đầu, cho thấy có tới 80 triệu hộ gia đình trên khắp châu Âu đang phải vật lộn để giữ cho ngôi nhà của họ đủ ấm trước đại dịch.

Giờ đây, giá cả tăng cao đang khiến nhiều hộ gia đình có nguy cơ bị cắt điện và lưới gas vì họ không thể thanh toán hóa đơn. Nhiều người dễ bị tổn thương vì thu nhập của họ giảm và hóa đơn tăng trong đại dịch. Các nhân viên trong lĩnh vực bán lẻ, khách sạn và hàng không bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng, khi nhiều người đã mất việc làm.

Bà Louise Sunderland, cố vấn cấp cao và nhà phân tích chính sách tại Dự án Hành động Quy định, cho biết: "Kể từ năm 2019, nhiều thứ đã thay đổi, nhưng hơn 12 triệu hộ gia đình ở Châu Âu vẫn đang nợ các hóa đơn điện nước của họ".

Bảy triệu hộ gia đình châu Âu nhận được thông báo ngắt kết nối năng lượng mỗi năm, theo Right to Energy Coalition, một nhóm bảo trợ bao gồm các tổ chức công đoàn, tổ chức môi trường và các tổ chức phi chính phủ.

Bà Sunderland cho biết đại dịch còn khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn, bởi vì nhiều người đang dành nhiều thời gian hơn ở nhà, làm tăng mức tiêu thụ năng lượng của họ.

Đồng thời, giá năng lượng đang tăng do các nhà cung cấp khí đốt đang phải vật lộn để bổ sung lượng dự trữ bị cạn kiệt do nhu cầu sưởi ấm cao vào mùa đông năm ngoái và sử dụng điều hoà trong mùa hè năm nay. Sự khan hiếm đó đã đẩy giá tiêu dùng và bán buôn điện lên mức kỷ lục.

Theo dữ liệu từ Cơ sở chuyển nhượng quyền sở hữu Hà Lan, một địa điểm kinh doanh khí đốt lớn, hợp đồng khí tự nhiên giao tháng 10 đã tăng hơn gấp đôi trong vòng 3 tháng qua. Dữ liệu lạm phát được công bố hôm thứ Năm (30/9) cho thấy giá năng lượng tiêu dùng đang tăng mạnh ở Pháp và Ý.

Ông Bouzarovski nói với CNN Business rằng: “Nguy cơ rơi vào tình trạng thiếu năng lượng trong dân số châu Âu đang cao gấp đôi tình trạng nghèo đói".

Ông nói, từ 20% đến 30% dân số châu Âu đang phải đối mặt với tình trạng nghèo đói nói chung, trong khi có tới 60% đang phải chịu cảnh nghèo đói về năng lượng ở một số quốc gia.

Bulgaria có tỷ lệ người thiếu năng lượng cao nhất ở châu Âu với 31% dân số, tiếp theo là Lithuania với 28%, Síp là 21% và Bồ Đào Nha là 19%. Dân số Thụy Sĩ ít bị ảnh hưởng ở mức thấp nhất, 0,3% và tiếp theo là 1% tại Na Uy.

Các chuyên gia và nhà vận động đã tranh luận rằng Liên minh châu Âu nên ra luật cấm các nhà cung cấp ngắt kết nối các hộ gia đình khỏi nguồn năng lượng của họ trong ngắn hạn. Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng chỉ giảm sự phụ thuộc vào khí đốt và đưa nhiều năng lượng tái tạo vào hỗn hợp năng lượng mới có thể khắc phục mức tăng đột biến về giá trong dài hạn.

Ông Bouzarovski cho biết: “Không rõ tại sao chúng tôi không có lệnh cấm ngắt kết nối trên toàn EU", đồng thời cho biết thêm rằng việc thực thi có thể tương tự như cách loại bỏ phí chuyển vùng điện thoại di động trong quá khứ.

Bà Martha Myers, nhà vận động công lý khí hậu và năng lượng tại Friends of the Earth Europe, cho biết: “Chúng ta nên nhìn nhận quyền tiếp cận năng lượng với tư cách là một con người giống như cách chúng ta coi việc tiếp cận nước là một quyền con người".

Những lo sợ về bất ổn dân sự

Các nhà quan sát cũng đang cảnh báo về khả năng xảy ra bất ổn chính trị nếu các chính phủ không có động thái giúp đỡ các hộ gia đình.

"Có thể có sự gia tăng các phong trào như ở Pháp trên khắp châu Âu", ông Bouzarovski nói, đề cập đến các cuộc biểu tình áo vàng làm rung chuyển nước Pháp trong những năm gần đây.

Giá nhiên liệu tăng đã gây ra các cuộc biểu tình trên khắp Bulgaria vào năm 2013, khiến chính phủ phải can thiệp và gây ra các cuộc biểu tình quy mô nhỏ hơn vào năm 2018.

Pháp đã công bố khoản hỗ trợ một lần trị giá 100 euro cho gần 6 triệu hộ gia đình. Tây Ban Nha đã tiến tới cắt giảm thuế năng lượng hộ gia đình và đánh thuế đối với một số nhà cung cấp năng lượng.

Theo Reuters, chính phủ Ý sẽ loại bỏ một số khoản phí thường trực từ hóa đơn của người tiêu dùng, mà các nhà cung cấp sử dụng để trang trải chi phí liên quan đến trợ cấp năng lượng tái tạo. Nước này cũng cam kết một khoản viện trợ trị giá 3 tỷ euro cho 5,5 triệu hộ gia đình đang gặp khó khăn.