Bài học từ Quảng Ninh

Phát biểu tại lễ khánh thành cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói, cao tốc Vân Đồn - Móng Cái kết nối với tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh - Vân Đồn trở thành trục dài 176km là “khát vọng, niềm tin” của người dân Quảng Ninh.

Trục cao tốc đã phá thế độc đạo của tỉnh, kết nối 3 vùng động lực tăng trưởng là Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh. Tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái là tuyến cao tốc cuối cùng được hoàn thành của tuyến cao tốc xuyên tỉnh với tổng chiều dài 176km; chiếm 16,83% tổng chiều dài đường cao tốc của cả nước.

Tổng vốn đầu tư trên 44.000 tỷ đồng do vốn của tỉnh và doanh nghiệp đầu tư. Trong đó của tỉnh là trên 15.000 tỷ đồng (chiếm 35,5%), doanh nghiệp là trên 28.000 tỷ đồng (chiếm 64,5%). Như vậy đa số là nguồn lực ngoài nhà nước.

Thủ tướng cũng nhấn mạnh ý nghĩa của tuyến cao tốc minh chứng cho việc Quảng Ninh thực hiện thành công mô hình hợp tác công tư về đầu tư phát triển hạ tầng ở một địa phương, lấy đầu tư nhà nước dẫn dắt, làm vốn mồi kích hoạt mọi nguồn vốn xã hội.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ninh Nguyễn Xuân Ký, ngoài những lợi thế tự nhiên sẵn có, địa phương đã cho nhà đầu tư thấy cơ hội để nhận lại những giá trị dài hạn, dựa trên sự chia sẻ chân thành, tiếng nói đồng thuận và minh bạch khi mời gọi tư nhân đầu tư vào các dự án đường bộ cao tốc.

Nhờ đó tỉnh Quảng Ninh đã thu hút được một nguồn lực rất lớn ngoài ngân sách đầu tư vào hạ tầng giao thông. Từ năm 2015 đến nay đã có 36 nghìn tỷ đồng đầu tư vào các công trình giao thông, trong đó nguồn vốn đầu tư từ xã hội chiếm tới 3/4 tổng vốn đầu tư còn lại vốn ngân sách tỉnh chủ yếu để thực hiện nhiệm vụ giải phóng mặt bằng.

Điển hình cho thành công của công tác giải phóng mặt bằng ở Quảng Ninh là chiến dịch cao điểm 30 ngày đêm hoàn thành giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc Vân Đồn - Móng Cái. Các dự án khác về hạ tầng giao thông ở Quảng Ninh đều có tốc độ giải phóng mặt bằng rất nhanh.

Yếu tố tiên quyết chính là phải tạo dựng được niềm tin trong lòng dân. Muốn làm được điều đó, công khai phải luôn đặt lên hàng đầu, chứng minh cho dân thấy bằng chính hiệu quả của những dự án được triển khai và quyền lợi người dân không bao giờ bị bỏ lại.

PGS.TS.Trần Đình Thiên - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, điều đặc biệt trong sự phát triển hạ tầng vượt bậc ở Quảng Ninh, nhất là việc xây dựng đường cao tốc nằm ở chỗ tỉnh không chỉ dựa vào kế hoạch và vốn đầu tư Trung ương mà đã chủ động đề xuất, chủ động triển khai bằng các nguồn vốn hợp pháp do địa phương huy động với sự tham gia tích cực của nhiều doanh nghiệp tư nhân lớn.

Đây là một trong những minh chứng thuyết phục cho tư duy dựa vào nội lực, dám nghĩ, dám làm, dám dựa vào dân, vào khu vực doanh nghiệp tư nhân của lãnh đạo Quảng Ninh. Chính tư duy này đã góp phần quyết định giúp tỉnh trở thành địa phương năm thứ 5 liên tục giữ “ngôi vương” trên bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI trong năm 2022 với 73,02 điểm. 

Những nỗ lực nâng cao chất lượng quản trị địa phương đã được lãnh đạo Quảng Ninh xác lập qua nhiều thế hệ. Giai đoạn 2011 - 2015, khi công tác tại Quảng Ninh, Bí thư Tỉnh ủy Phạm Minh Chính (nay là Thủ tướng Chính phủ) không chỉ thúc đẩy cải cách hành chính, kiến tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thông thoáng mà điều quan trọng bao trùm chính là tư duy đổi mới mạnh mẽ để thu hút nhà đầu tư.

Nhờ đó nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước đã đến đầu tư ở Quảng Ninh. Kết quả xây dựng hệ thống cao tốc xuyên tỉnh đầu tiên, cảng hàng không quốc tế Vân Đồn do tư nhân đầu tư đầu tiên ở Việt Nam,... phần nào nói lên điều đó.

Thêm đường cao tốc, thêm động lực phát triển

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều lần khẳng định, đầu tư hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, là nhiệm vụ chính trị quan trọng của Chính phủ.

Thực tiễn đã chứng minh, hạ tầng chiến lược phát triển đến đâu sẽ mở ra không gian phát triển mới đến đó. Nhất là nhiều khu đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ, khu vui chơi, giải trí, các thiết chế về văn hóa, thể dục, thể thao, y tế, giáo dục được hình thành và quỹ đất được khai thác hiệu quả.

Tại lễ khánh thành cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây vào ngày 29/4, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận Đoàn Anh Dũng chia sẻ, địa phương là cầu nối, nằm liền kề với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam nên việc đầu tư hạ tầng rất quan trọng.

Việc đưa cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây vào hoạt động là ước mơ bao đời nay của nhân dân Bình Thuận, rút ngắn khoảng cách, việc đi lại, kết nối các vùng kinh tế. Dự án tạo động lực thu hút phát triển kinh tế, đảm bảo an ninh quốc phòng. Địa phương sẽ tập trung hoàn thiện quy hoạch tỉnh, hạ tầng để kết nối dự án trọng điểm này.

Tiếp đó cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết kết nối Bình Thuận với các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ đi vào khai thác cùng với Phan Thiết - Dầu Giây góp phần thuận lợi cho giao thông đường bộ, lưu thông hàng hóa, phát triển du lịch cho cả 2 đầu phía Bắc và phía Nam của tỉnh.

Với tuyến cao tốc Mai Sơn - Quốc lộ 45 (nối Ninh Bình với Thanh Hóa), Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Đỗ Minh Tuấn bày tỏ, nhân dân trong tỉnh vui mừng khi công trình được khánh thành dịp 48 năm ngày thống nhất đất nước 30/4.

Dự án có vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội của các tỉnh, đặc biệt rút ngắn quãng đường từ Thanh Hóa ra Hà Nội, kết nối với các trung tâm kinh tế xã hội cả nước, thúc đẩy du lịch, tạo thuận lợi lưu thông hàng hóa.

Tỉnh bố trí 7.500 tỉ đồng ngân sách đầu tư một số tuyến đường trọng điểm của địa phương với các nút giao thông lớn.

Số liệu từ Viện Chiến lược và phát triển GTVT, trong giai đoạn 2015 - 2020, các địa phương có đường bộ cao tốc đi qua đều có tốc độ tăng trưởng GRDP bình quân cao như: Lào Cai 14,27%/năm, Hải Phòng 13,74%/năm, Bắc Giang 13,02%/năm, Tiền Giang 12,8%/năm, Quảng Ninh 10,72%/năm,...

Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Đồng bằng sông Cửu Long sẽ có 6 tuyến cao tốc với tổng chiều dài khoảng 1.166km gồm 3 tuyến cao tốc trục dọc và 3 tuyến cao tốc trục ngang. 

Nhiều chuyên gia nhận định, chỉ cần tăng 10% chất lượng hạ tầng tại khu vực phía Nam, sức hút đầu tư sẽ tăng lên tới gần 25%. Do đó nếu mạng lưới 6 tuyến cao tốc tại Đồng bằng sông Cửu Long hoàn thành đúng kế hoạch, khu vực sẽ có sự thay đổi diện mạo lớn về đô thị và kinh tế.

Theo Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ, trong nhiệm kỳ 2021 - 2025 mục tiêu đặt ra là phải xây dựng hoàn thành gần 2.000km đường cao tốc. Thời gian qua, cùng sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ban ngành, địa phương với nhiều chủ trương chính sách; đến nay đã đạt được tiến độ và kế hoạch đề ra.

Điển hình là phân cấp, phân quyền cho các địa phương để quản lý đầu tư xây dựng các dự án đường cao tốc. Từ đó phát huy nguồn lực từ Trung ương đến địa phương, gắn với trách nhiệm trong triển khai.

Ông Lê Quyết Tiến - Cục trưởng Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ GTVT), trong năm 2022, Chính phủ đã trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư của 6 dự án đường cao tốc gồm cao tốc Bắc  - Nam giai đoạn 2021 - 2025, Biên Hòa - Vũng Tàu, Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng , Vành đai 3 TP Hồ Chí Minh và Vành đai 4 Hà Nội với tổng chiều dài khoảng 1.300km, vốn đầu tư gần 400.000 tỷ đồng. Trong đó có khoảng 500km giao cho các địa phương triển khai.

Ngoài ra Bộ GTVT và các địa phương đã và đang hoàn thành các thủ tục để chuẩn bị khởi công xây dựng khoảng 700km, trong đó địa phương thực hiện khoảng 400km; đang thu xếp nguồn vốn để sau 2025 triển khai khoảng 900km, trong đó địa phương thực hiện khoảng 750km.

Một khối lượng công việc khổng lồ để đến năm 2025 cả nước có 3.000km và khoảng 5.000km đường bộ cao tốc đến năm 2030 đòi hỏi quyết tâm chính trị rất lớn, những giải pháp quyết liệt và mạnh mẽ. Đồng thời có sự vào cuộc đồng bộ từ các cấp ban ngành Trung ương tới địa phương để xử lý dứt điểm những khó khăn, huy động tối đa nguồn lực.

(Còn tiếp)

Thế Anh - Hà Long