Sân bay quốc tế Toussaint Louverture đã đóng cửa khi vụ tấn công xảy ra, không có máy bay nào hoạt động và hoàn toàn vắng bóng hành khách. Trước đó, các băng nhóm đã tấn công các nhà tù trong những ngày gần đây, khiến các doanh nghiệp và trường học phải đóng cửa, đồng thời hàng nghìn người phải chạy trốn khỏi bạo lực.

Băng đảng kiểm soát 80% thủ đô Port-au-Prince

Theo Liên hợp quốc, các băng nhóm được vũ trang hạng nặng đã phát triển mạnh mẽ hơn chính quyền Haiti và hiện kiểm soát khoảng 80% thủ đô Port-au-Prince. Các cuộc tấn công bắt đầu từ thứ Năm khi Thủ tướng Ariel Henry bay tới Kenya để thúc đẩy việc triển khai lực lượng cảnh sát do Liên hợp quốc hậu thuẫn để giúp chống lại các băng đảng.

Tiếng súng dữ dội vang vọng hàng ngày ở thủ đô Port-au-Prince, áp đảo lực lượng chính quyền. Frantz Elbé, Giám đốc Cảnh sát Quốc gia Haiti, nói với Đài Caraïbes vào cuối tuần trước rằng các cuộc tấn công gần đây đã khiến nhiều sĩ quan của ông không thể phản ứng.

Các nhà báo của Associated Press đã nhìn thấy một chiếc xe tải bọc thép trên đường băng bắn vào các băng nhóm nhằm ngăn cản chúng tiến vào sân bay, trong khi các nhân viên sân bay tháo chạy giữa những làn đạn không ngừng rít lên. Đây được xem là vụ tấn công vào sân bay lớn nhất trong lịch sử Haiti.

Tuần trước, sân bay này đã bị tấn công trong một thời gian ngắn khi các cuộc bạo loạn của băng đảng đang diễn ra, nhưng các băng đảng đã không vào sân bay cũng như không giành quyền kiểm soát sân bay.

Các vụ tấn công mới nhất xảy ra chỉ vài giờ sau khi chính quyền Haiti ra lệnh giới nghiêm vào ban đêm sau khi các băng đảng có vũ trang tràn vào hai nhà tù lớn nhất ở thủ đô của Haiti và giải thoát hàng nghìn tù nhân vào cuối tuần qua.

Người phát ngôn Liên hợp quốc Stephane Dujarric cho biết: “Tổng thư ký quan ngại sâu sắc trước tình hình an ninh xấu đi nhanh chóng ở Port-au-Prince, nơi các băng nhóm vũ trang đã tăng cường tấn công vào cơ sở hạ tầng quan trọng vào cuối tuần qua”.

Tình trạng khẩn cấp kéo dài 72 giờ bắt đầu vào tối Chủ nhật. Chính phủ Haiti cho biết họ sẽ cố gắng truy tìm các tù nhân bỏ trốn, nơi phần lớn đang bị giam giữ trước khi xét xử, với một số bị cáo buộc giết người, bắt cóc và các tội danh khác.

Bộ trưởng Tài chính Haiti Patrick Boivert, người tạm quyền thay Thủ tướng Ariel Henry đang vắng mặt, cho biết: “Cảnh sát được lệnh sử dụng tất cả các biện pháp hợp pháp theo ý mình để thực thi lệnh giới nghiêm và bắt giữ tất cả những kẻ phạm tội”.

Các băng đảng ở Haiti đang ngày càng phối hợp có tổ chức và táo bạo hơn. Chúng lựa chọn cả những mục tiêu từng không thể tưởng tượng được, gồm cả Ngân hàng Trung ương Haiti.

Tình trạng hỗn loạn có thể nghiêm trọng hơn

Ông Dujarric cho biết Tổng thư ký LHQ nhấn mạnh sự cần thiết phải hành động khẩn cấp, đặc biệt là trong việc hỗ trợ tài chính cho sứ mệnh, “để giải quyết các yêu cầu an ninh cấp bách của người dân Haiti và ngăn chặn đất nước chìm sâu hơn vào hỗn loạn”.

Theo Liên hợp quốc, Cảnh sát Quốc gia Haiti chỉ có khoảng 9.000 sĩ quan để đảm bảo an ninh cho hơn 11 triệu người. Họ thường xuyên bị áp đảo về vũ khí và nhân lực bởi các nhóm băng đảng.

Theo Văn phòng Bảo vệ Công dân Haiti, tất cả ngoại trừ 98 trong số 3.798 tù nhân đang bị giam giữ tại nhà tù chính ở thủ đô Port-au-Prince đã trốn thoát. Trong khi đó, tại nhà tù Croix-des-Bouquets, 1.033 phạm nhân cũng đã bỏ trốn.

Văn phòng cho biết vào cuối ngày thứ Hai rằng họ thực sự quan ngại về sự an toàn của các thẩm phán, công tố viên, nạn nhân, luật sư và những người khác sau vụ vượt ngục hàng loạt.

Trong số vài chục người chọn ở lại tù có 18 chiến binh Colombia bị bắt trong vụ ám sát Tổng thống Haiti Jovenel Moise vào tháng 7 năm 2021. “Xin hãy giúp chúng tôi”, cựu binh Francisco Uribe nói trong một tin nhắn được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. “Họ đang tàn sát người dân một cách bừa bãi ngay trong phòng giam”.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden, vốn từ chối gửi quân tới Haiti dù đã cung cấp tiền và hỗ trợ hậu cần, cho biết nước này đang theo dõi tình hình an ninh đang xấu đi nhanh chóng ở Haiti với mối quan ngại sâu sắc.

Trong khi đó, Jimmy Chérizier, một cựu cảnh sát khét tiếng, hiện đang điều hành một liên đoàn băng đảng, đã nhận trách nhiệm về các vụ tấn công gần đây. Ông cho biết mục tiêu là bắt cảnh sát trưởng Haiti và các bộ trưởng, đồng thời ngăn chặn Thủ tướng Henry trở về đất nước từ Kenya.

Hoàng Anh (theo AP, CNN, AFP)