Mới đây, Văn phòng Chính phủ cho biết, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, cùng một số Bộ, ngành liên quan để nghiên cứu một số đề xuất của Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI).

Đồng thời, Văn phòng Chính phủ đề nghị VAFI phối hợp, tham gia đóng góp ý kiến với các Bộ ngành để góp phần thúc đẩy phát triển công khai, minh bạch, an toàn và bền vững thị trường tài chính Việt Nam.

Nhà nước cần bảo lãnh thanh toán trái phiếu

Trước đó, VAFI đã đề xuất một số giải pháp tăng cường huy động vốn dài hạn cho nền kinh tế với lãi suất huy động giảm mạnh.

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch VAFI cho biết: Lãi suất trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam còn rất cao so với các nước phát triển 2 - 3 lần. 

Tuy nhiên, Việt Nam chưa tạo dựng khuôn khổ pháp lý an toàn hiệu quả cho khu vực dân cư tham gia đông đảo tích cực vào thị trường trái phiếu. Do đó mới xảy ra một số vụ việc lùm xùm vừa qua, liên quan tới trái phiếu doanh nghiệp.

Vì vậy, Phó Chủ tịch VAFI đề nghị Chính phủ tạo lập khung pháp lý gần như tuyệt đối an toàn cho nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường trái phiếu.

“Trái phiếu  được bảo lãnh thanh toán tiền lãi và vốn gốc đúng hạn trong mọi tình huống, nhưng có thể có rủi ro nhỏ như lạm phát hoặc đồng tiền mất giá, nên cần xây dựng các loại trái phiếu gần như tuyệt đối an toàn để thu hút nhà đầu tư”, ông Hải nói.

Trong đó, ông Hải đề xuất xây dựng các loại trái phiếu  do các ngân hàng kinh doanh hiệu quả, tình hình tài chính lành mạnh phát hành và được Ngân hàng nhà nước bảo lãnh thanh toán.

Ông Hải phân tích, sở dĩ cần phải được Ngân hàng Nhà nước bảo lãnh là do từ trước tới nay hệ thống ngân hàng thương mại luôn dễ dàng huy động tiền gửi ở các kỳ hạn ngắn hạn từ khu vực dân cư, kể cả các ngân hàng yếu kém thua lỗ.

Tuy nhiên, việc huy động tiền gửi ở các kỳ dài hạn là khó khăn (trên 1 năm) mặc dù lãi suất huy động dài hạn cao hơn nhiều so với lãi suất tiền gửi ngắn hạn, nguyên nhân là nhà đầu tư sợ rủi ro về tỷ giá, về lạm phát, về biến động kinh tế vĩ mô và về tính thanh khoản vô cùng thấp. Khi gửi tiền ở kỳ dài hạn nếu cần rút tiền thì nhà đầu tư phải chấp nhận mất lãi tiết kiệm.

Cho nên đang tồn tại bất lợi là hệ thống ngân hàng thương mại thường sử dụng vốn huy động ngắn hạn để cho vay dài hạn, cho nên lãi suất cho vay dài hạn luôn cao.

“Nếu hệ thống ngân hàng thương mại huy động vốn dài hạn từ việc phát hành trái phiếu dài hạn thì lãi suất huy động cũng rất cao so với huy động tiền gửi ngắn hạn”, ông Hải nói.

Ngoài ra, từ trước tới nay nhà nước luôn có chủ trương bảo đảm tiền gửi của khu vực dân cư trong mọi tình huống, kể cả với các ngân hàng thua lỗ yếu kém lâm vào tình trạng giải thể phá sản, vậy tại sao không bảo đảm tiền mua trái phiếu của các nhà đầu tư cá nhân khi đầu tư vào nhóm các ngân hàng được xếp hàng cực kỳ hiệu quả lành mạnh.

“Nếu nhà nước bảo lãnh thì VAFI tin rằng sẽ có lượng tiền khổng lồ đầu tư vào trái phiếu ngân hàng vì người dân hiểu rằng đầu tư vào trái phiếu có mức lãi suất cao hơn tiền gửi ngắn hạn, trái phiếu niêm yết có tính thanh khoản cao và lại được nhà nước bảo lãnh thanh toán”, ông Hải nhấn mạnh.

Kiến nghị miễn các loại thuế về kinh doanh trái phiếu

Bên cạnh kiến nghị trên, VAFI còn đề nghị Chính phủ xem xét miễn các loại thuế kinh doanh trái phiếu cho nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. 

Với đề xuất miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các tổ chức đầu tư trái phiếu, ông Hải phân tích: Trái phiếu phát hành có lãi suất huy động trên 10%/năm, chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) chiếm khoảng 2%/năm.

Trong khi đó, trái phiếu có lãi suất huy động dưới 10%/năm thì chi phí thuế TNDN khoảng 1,5%. Nếu miễn loại thuế này thì lãi suất huy động cũng gần như được giảm tương ứng thêm 1,5%- 2%/năm.

“Việc miễn thuế này không làm lợi cho tổ chức mua trái phiếu mà chỉ có lợi cho tổ chức phát hành, trong đó hưởng lợi nhất là trái phiếu Chính phủ vì Nhà nước là nhà đầu tư lớn nhất trên thị trường trái phiếu”, ông Hải nói.

Ông Hải nhấn mạnh: Nếu đứng trên bình diện kinh tế vĩ mô thì lãi suất cho vay giảm, hệ thống các doanh nghiệp được giảm chi phí đi vay và từ đó kích thích nền kinh tế phát triển mạnh hơn.

Với đề xuất miễn thuế TNDN cho nhà đầu tư cá nhân, ông Hải cho rằng, từ  trước tới nay tiền gửi tiết kiệm của khu vực dân cư không bị đánh thuế nhưng nếu nhà đầu tư cá nhân đầu tư vào trái phiếu thì phải chịu thuế lợi tức ở mức 5%/năm và chịu thuế chuyển nhượng trái phiếu 0,1% trên giá trị giao dịch. 

“Chính vì bất cập này nên việc đầu tư vào trái phiếu kém hấp dẫn hơn nhiều so với tiền gửi tiết kiệm ngắn hạn”, ông Hải nói.

Về phương diện kinh tế vĩ mô thì cần nhiều giải pháp để hệ thống ngân hàng thương mại dễ dàng huy động vốn dài hạn và cho vay dài hạn, đồng thời nguồn vốn huy động dài hạn phải nhiều thì sẽ góp phần giảm lãi suất phát hành trái phiếu dài hạn và từ đó góp phần hạ mặt bằng huy động vốn và từ đó lãi suất cho hệ thống doanh nghiệp vay dài hạn sẽ được giảm.

Cho nên VAFI đề nghị Chính phủ, Quốc Hội, Bộ Tài chính xem xét miễn thuế lợi tức, thuế chuyển nhượng trái phiếu cho nhà đầu tư cá nhân để kích thích thị trường huy động vốn dài hạn phát triển.

“Việc miễn các loại thuế này cũng không làm lợi cho nhà đầu tư cá nhân mà chỉ lợi cho nền kinh tế mà thôi. Khi miễn thuế này thì lãi suất huy động dài hạn cũng giảm theo và việc miễn này thì nhà đầu tư cá nhân cũng không hưởng lợi”, ông Hải nhấn mạnh.