Một trong những khu vực được PV báo Nhà báo & Công luận ghi nhận là trên sông Lô đoạn chảy qua địa bàn huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ xuất hiện hoạt động khai thác cát rầm rộ, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.

XX

Chúng tôi có mặt tại khu vực Sông Lô đoạn chảy qua địa phận các xã Bình Bộ, An Đạo, Trị Quận, Hạ Giáp, Tiên Du huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ, mục sở thị hoạt động khai thác cát trên địa bàn. Trước mặt chúng tôi là hàng trăm phương tiện như tàu quốc, tàu hút và tàu vận chuyển đang miệt mài khai thác cát trên lòng sông với tiếng máy nổ gây náo động cả một khu vực. Theo người dân địa phương, tại vị trí này việc khai thác cát và những chiếc tàu nói trên là của Công ty TNHH xây dựng Gia Thịnh Phú Thọ (Công ty Gia Thịnh) và Công ty Cổ phần xây lắp cơ khí Phương Nam (Công ty Phương Nam). Hoạt động khai thác cát, sỏi đã diễn ra trong suốt một thời gian dài, gây ảnh hưởng tới đời sống của nhân dân địa phương.

Mới đây, vào khoảng 16 giờ ngày 29/11, khi hai người đàn ông đang câu cá ven sông Lô, thuộc địa bàn xã An Đạo thì bất ngờ khu vực này xảy ra sạt lở. Quá trình sạt lở diễn ra nhanh, bất ngờ khiến hai người đang câu cá trượt xuống và bị vùi lấp xuống sông Lô.

Qua 3 ngày nỗ lực tìm kiếm, khoảng 16 giờ 30 ngày 1/12, lực lượng chức năng địa phương đã tìm thấy thi thể 2 nạn nhân và hoàn tất các thủ tục bàn giao cho các gia đình để tổ chức an táng. Hai nạn nhân được xác định là anh V.Q.V (sinh năm 1990) và H.M.T (sinh năm 1991), cùng trú tại xã An Đạo.

Ông Nguyễn Quang Vụ (Khu 6 xã Bình Bộ, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ) cho biết, Công ty Gia Thịnh khai thác tại khu vực này hơn gần một năm nay. Hiện tại, khu vực người dân sinh sống gần đoạn khai thác cát đã có hiện tượng sụt lún, sạt lở ruộng vườn, đất bãi canh tác nông nghiệp của nhân dân. Nhiều hộ dân lo lắng cho ruộng vườn, thậm chí tính mạng có thế sụt xuống sông Lô bất cứ lúc nào nếu công ty này vẫn tiếp tục khai thác tràn lan như vậy. Nhất là mỗi khi các tàu khai thác cát hoạt động, tiếng máy nổ, động cơ vang lên ầm ầm, gây ô nhiễm âm thanh, không gian khiến người dân không thể tập trung làm việc, nghỉ ngơi, cũng như các cháu học sinh không tập trung học được.

Còn theo bà Nguyễn Thị Nhung (xóm 9 xã xã An Đạo, huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ) cho hay, các tàu hút, tàu quốc tập kết tại khu vực này rồi khai thác rầm rộ từ nhiều tháng nay, chứ không phải mới hoạt động. Thời gian đầu các tàu hoạt động cả ngày lẫn đêm, nhưng thời gian gần đây thì chỉ khai thác ban ngày và mỗi ngày đều hút, quốc hàng trăm tàu cát mang đi nơi khác. Đây là đất bãi bồi chúng tôi được chia để canh tác nông nghiệp, chủ yếu là trồng ngô. Những năm trước đây, khi ấy đất bãi rất rộng toàn lau, sậy cỏ dại mọc um tùm, thế nhưng khi mọi người ra khai hoang để trồng ngô thì lại xuất hiện có công ty vào khai thác cát, khiến nhiều diện tích đất của chúng tôi đã bị sạt lở tới vài chục mét.

Theo các chuyên gia, việc khai thác cát thác tràn lan, khó kiểm soát có thể dẫn tới tình trạng xói lở lòng sông và bờ sông, đồng thời về lâu dài có thể ảnh hưởng đến vận tải thủy và làm mực nước lũ nâng cao ở khu vực. Mặt khác, khi lòng sông bị hạ thấp, các kênh dẫn tưới ven sông sẽ thiết nước, lượng nước ngầm và độ ẩm của đất ven sông sẽ giảm, ảnh hưởng đến năng suất cây trồng, các công trình nhanh chóng bị hư hỏng cũng như sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại và phát triển của các loại động vật và thực vật thủy sinh.

Để tìm hiểu vấn đề, PV báo Nhà báo và Công Luận đã có buổi làm việc với ông Hoàng Mạnh Hồng - Chủ tịch UBND An Đạo và được xác nhận, trên sông Lô đoạn chảy qua địa bàn xã có một công ty được cấp phép khai thác cát, sỏi là Cty Gia Thịnh đã được UBND tỉnh Phú Thọ cấp phép khai thác khoáng sản từ ngày 22/01/2019 tại giấy phếp số 07/GP-UBND. Theo đó, Công ty Gia Thịnh được khai thác cát tại mỏ cát sông Lô, xã An Đạo và Bình Bộ, huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ với nội dung cụ thể như sau: Vị trí khu vực khai thác: Mỏ cát sông Lô thuộc xã An Đạo, Bình Bộ huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ, cùng diện tích khai thác là 18,84 ha, loại khoáng sản được phép khai thác là cát xây dựng, độ sâu được phép khai thác thấp nhất là +2.0 m, sản lượng khai thác hàng năm 28.000 m3 với thời hạn khai thác là 3 năm kể từ ngày ký giấy phép khai thác.

Được biết, tại văn bản số 26/SXD - VLXD về việc thông báo kết quả thẩm định thiết kế bản vẽ thi công công trình khai thác mỏ cát, sỏi lòng sông Lô của cty Gia Thịnh ngày 20/2/2019 của sở Xây Dựng tỉnh Phú Thọ nêu rõ: Chế độ làm việc của mỏ quy định số ngày làm việc của một năm là 250 ngày, số ca làm việc trọng 1 ngày là 1 ca, số giờ làm việc trong 1 ca là 8 tiếng.

Căn cứ vào những quy định nêu trên yêu cầu Cty Gia Thịnh bố trí tàu, loại tàu khai thác đảm bảo an toàn và không được vượt công suất khai thác của mỏ hàng năm như sau; Tàu quốc khai thác số lượng 02 chiếc, dự phòng 1 chiếc, cầu gầu dây số lượng 02 chiếc dự phòng 1 chiếc, 03 chiếc xà lan vận chuyển 200 tấn, sử dụng sà lan vận chuyển cát, sỏi nguyên khai từ khai trường về bãi tập kết tại khu 10 xã Trị Quận huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ. Tuy nhiên, theo ghi nhận thực tế, tại vị trí khai thác của Công ty Gia thịnh lên tới cả trăm phương tiện liên tục khai thác cát, sỏi. Công ty Gia Thịnh khai thác cát tràn lan, không đúng như giấy phép mà UBND tỉnh Phú Thọ đã cấp trước đó, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của người dân.

Chúng tôi đã gặp một số đơn vị cũng có các hoạt động về khai thác cát tại miền Bắc thì được biết, trung bình mỗi tiếng đồng hồ thì một chiếc tàu quốc có thể khai thác được cao nhất là 120 m3. Nếu tàu đó hoạt động cả ngày khoảng 10 tiếng thì công suất tối đa có thể khai thác được khoảng 1200 m3 cát mỗi ngày, chưa kể các loại tàu khác có công suất lớn hơn.

Tại khu vực Sông Lô nói trên, với trữ lượng cho phép là 28.000 m3/năm và với số lượng tàu của Công ty Gia Thịnh lên tới nhiều chục chiếc như vậy thì chỉ mất ít ngày là họ đã khai thác đủ sản lượng tối đa theo giấy phép được cấp. Mặt khác, với sản lượng khai thác là 28.000 m3/năm/250 ngày được phép khai thác hàng năm, tương đương với khoảng 112 m3 mỗi ngày. Như vậy, Công ty Gia Thịnh chỉ cần một chiếc tàu quốc hoạt động nửa công suất là đủ, chứ không cần đến nhiều tàu quốc, tàu cẩu liên tục như hiện nay. Thực tế này cũng cho thấy, Công ty Gia Thịnh thời gian qua đã khai thác vượt sản lượng cho phép mà không phải đóng bất cứ một loại thuế, phí nào và không thấy cơ quan chức năng, chính quyền địa phương giám sát hoạt động.

Theo tìm hiểu, ngoài Công ty Gia Thịnh khai thác trên địa bàn, còn có Công ty Phương Nam được UBND tỉnh Phú Thọ cho phép khai thác cát, sỏi trên sông Lô thuộc các xã Trị Quận, Hạ Giáp, Tiên Du huyện Phù Ninh tỉnh Phú Thọ với diện tích là 34.5 ha, cùng công suất khai thác là 48.000 m3/năm, có thời hạn là 5 năm từ ngày được cấp quyền khai thác. Tuy nhiên, theo ghi nhận của PV điểm mỏ của công ty này cũng đang có những dấu hiệu khai thác vượt công suất được phép khai thác.

Hiện tại, Công ty Gia Thịnh, Công ty Phương Nam vẫn tiếp tục khai thác cát tràn lan, người dân tiếp tục chịu ảnh hưởng vì việc ô nhiễm tiếng ồn, không còn là những hậu quả tiềm ẩn nữa, hai cái chết thương tâm vừa xảy ra là bài học đắt giá cho việc khai thác vượt ngưỡng cho phép.

Liệu rằng, với những hoạt động khai thác của các công ty trên, UBND tỉnh Phú Thọ, UBND huyện Phù Ninh và UBND các xã trên địa bàn, các lực lượng chức năng  có hay biết/

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc.

Hà Long