Trong Nghị quyết 18, Ban Chấp hành Trung ương chủ trương hoàn thiện thể chế, chính sách quản lý và sử dụng đất đồng bộ với thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó “bỏ khung giá đất, có cơ chế, phương pháp xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường”.

Theo chủ trương đó, dự thảo Luật Đất đai cũng không còn đề cập đến khung giá đất. Mặc dù dự thảo Luật Đất đai mới đã không còn nhắc đến khung giá đất nhưng vẫn yêu cầu Chính phủ quy định nguyên tắc xác định mức ổn định của giá đất trong vòng 05 năm và không vượt quá 20% so với kỳ trước đó tại địa phương.

Cụ thể, Điều 113 của Luật Đất đai 2013 quy định: “Chính phủ ban hành khung giá đất định kỳ 05 năm một lần đối với từng loại đất, theo từng vùng. Trong thời gian thực hiện khung giá đất mà giá đất phổ biến trên thị trường tăng từ 20% trở lên so với giá tối đa hoặc giảm từ 20% trở lên so với giá tối thiểu trong khung giá đất thì Chính phủ điều chỉnh khung giá đất cho phù hợp”.

Hiện nay, khung giá đất được lấy làm căn cứ để các tỉnh, thành ban hành bảng giá đất. Bảng giá này được sử dụng làm căn cứ tính mức bồi thường khi thu hồi đất, tính tiền sử dụng đất; tính phí và lệ phí khác trong quản lý, sử dụng đất đai và mức phạt khi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai.

Trong Hội thảo khoa học: Nghị quyết 18 và những vấn đề đặt ra trong sửa đổi Luật Đất đai 2013, diễn ra vào ngày 30/8, GS.TSKH Hoàng Văn Cường, Phó Hiệu trưởng trường Đại học Kinh tế - Quốc dân (NEU) cho rằng: Bỏ khung giá đất là một cuộc cách mạng về tư duy quản lý.

Theo ông Cường, bỏ khung giá đất, chính là xóa bỏ cơ chế xin - cho, xóa bỏ luôn lợi ích cá nhân, các yếu tố tính cá nhân, bởi đây là những rào cản, động chạm đến lợi ích cá nhân của nhiều đối tượng. Tuy nhiên, việc bỏ khung giá đất cũng đem lại một số khó khăn nhất định.

“Khi bỏ khung giá đất và xác định giá đất dựa trên cơ chế thị trường có thể khiến giá đất khi đền bù tăng. Khi nhà nước có quyết định thu hồi đất, và phải dựa vào giá thị trường sẽ khiến ngân sách đền bù tăng đột biến, điều này sẽ cản trở thu hút đầu tư”, GS.TS Hoàng Văn Cường nói.

Ông Cường nhấn mạnh: Bỏ khung giá đất là bước tiến lớn của kinh tế Việt Nam, nhưng việc bỏ hay không bỏ thì vẫn đang có sự tranh cãi.

Trên cơ sở đó, ông Cường khuyến nghị muốn bỏ khung giá đất, trước mắt, Chính phủ cần phân định giá cả thị trường và giá trị thị trường của đất đai, bảng giá đất phải phù hợp với giá trị thị trường và cập nhật giá đất hàng năm, quy định quyền ưu tiên mua của Nhà nước đối với đất chuyển nhượng giá thấp, bổ sung thu hồi đất do vi phạm về luật đất đai.

GS.TS Hoàng Văn Cường cũng đề nghị định giá đất, thẩm quyền định giá đất, việc chống đầu cơ và điều tiết giá trị gia tăng từ đất, thu hồi và bồi thường tái định cư cùng các khuyến nghị khác về xây dựng cơ sở dữ liệu số đưa thông tin giá và thuế đất, cập nhật cho từng thửa đất, bổ sung quy định về tái điều chỉnh đất đai với sự đồng thuận của người sử dụng đất, cho thuê, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất nông nghiệp đối với doanh nghiệp…

Trong khi đó, PGS.TS Lê Xuân Bá, chuyên gia kinh tế cho rằng: Trên thế giới, rất hiếm có quốc gia nào quy định về khung giá đất. Hầu hết, các quốc gia này đều dựa vào cơ chế thị trường, khi có quyết định thu hồi đất. Do đó, việc Việt Nam bỏ khung giá đất là hợp lý.

Tuy nhiên, trong dự thảo sửa Luật Đất đai, Chính phủ đề cập tới vấn đề đề xác định mức ổn định của giá đất trong vòng 5 năm, ông Bá cho rằng điều này không hợp lý.

“Trong dự thảo Luật Đất đai mới đã không còn đề cập tới khung giá đất, nhưng có chủ trương xây dựng giá đất ổn định trong 5 năm, như vậy thì giữ lại khung giá đất cho khỏe người. Quy định này thể hiện tư tưởng níu kéo chưa muốn đổi mới thực sự. Do đó, để việc bỏ khung giá đất có tác dụng, tôi cho rằng, Chính phủ nên xem xét bỏ quy định trên khi xây dựng Luật Đất đai mới”, ông Lê Xuân Bá nói.