Sự sụp đổ của “ông trùm”

Ông Carlos Ghosn, 65 tuổi, sinh ra tại Brazil, là một doanh nhân người Pháp gốc Lebanon. Ông là chủ tịch hãng sản xuất ô tô Nhật Bản Nissan trước khi bị sa thải và bị chính quyền Nhật Bản bắt giữ vào tháng 11/2018 do các cáo buộc gian lận tài chính. Cụ thể, ông Ghosn bị nghi ngờ khai man thu nhập và sử dụng tiền của công ty sai mục đích.

Tại thời điểm đó, ông Ghosn đang đảm nhiệm chức chủ tịch của tập đoàn sản xuất ô tô Nhật Bản Nissan. Không những vậy, ông còn là chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của hãng xe hơi Renault của Pháp. Ngoài ra, ông còn là lãnh đạo của liên minh 3 bên, gồm hai tập đoàn xe hơi mà ông làm chủ và Mitsubishi.

Những cáo buộc về gian lận tài chính của cựu chủ tịch Nissan đã gây chấn động toàn cầu, khi ông Ghosn từng là nhà lãnh đạo người nước ngoài hiếm hoi được coi trọng nhờ “cứu nguy” cho hãng sản xuất xe hơi của Nhật Bản.

Ông Ghosn hoàn toàn phủ nhận những cáo buộc trên và khẳng định rằng mối lo ông sẽ thúc ép việc sáp nhập hoàn toàn với Nissan chính là lý do khiến ông bị rơi vào “bẫy” bê bối gian lận tài chính. Vào tháng 12/2019, ông Ghosn đã đào tẩu khỏi Nhật Bản dù đang bị quản thúc nghiêm ngặt tại nhà riêng ở Tokyo trong thời gian tại ngoại chờ xét xử.

Tuy nhiên, vụ đào tẩu của cựu chủ tịch Nissan Nhật Bản hồi cuối năm 2019 đã gây sững sờ và phẫn nộ cho giới chức nước này.

“Sốc và đầy đau đớn”

Trong cuộc phỏng vấn độc quyền với BBC vài ngày trước, ông Ghosn lần đầu tiên kể lại tường tận về câu chuyện của mình.

Nhớ lại giây phút mà mình bị bắt giữ tại sân bay Tokyo vào ba năm trước, ông Ghosn xúc động kể lại: “Cảm giác khi đó giống như bị xe bus đâm vậy, hay một điều gì đó rất đau đớn đang xảy ra. “

“Ký ức duy nhất của tôi về khi nhớ về ngày hôm đó là cực sốc và toàn thân như bị đóng băng”, ông Ghosn chia sẻ.

Sau đó, ông Ghosn được đưa đến Trung tâm Giam giữ Tokyo, nơi ông phải mặc quần áo tù nhân và ở trong một xà lim. “Bỗng dưng tôi phải học cách sống mà không có đồng hồ, không có máy tính, điện thoại, tin tức hay một chiếc bút, không gì cả”, ông nói.

Sau hơn một năm bị giam giữ, ông Ghosn được bảo lãnh và bị quản thúc tại nhà riêng ở Tokyo. Chờ đợi nhiều tháng trời, song phiên tòa xét xử vẫn chưa được định ngày. Nỗi lo sợ rằng ông sẽ phải đợi nhiều năm trước khi phiên tòa xét xử diễn ra, thậm chí nhiều người lo rằng ông Ghosn có thể phải nhận án tù giam 15 năm nếu bị kết án.

Trong thời gian bị quản thúc tại gia, ông Ghosn được thông báo rằng không được phép có bất cứ liên hệ với người vợ Carole. Đây cũng là lúc ông quyết định tìm lối thoát cho chính mình.

“Kế hoạch là tôi sẽ không được để lộ mặt nên tôi phải trốn ở đâu đó”, ông nói. “Cách duy nhất giúp tôi không lộ mặt là trốn vào một vali hành lý lớn hoặc một chiếc hộp để không ai có thể nhận ra tôi và kế hoạch sẽ thành công”.

Ông Ghosn nói rằng ý tưởng trốn trong một chiếc hộp lớn đựng dụng cụ âm nhạc “là hợp lý nhất, đặc biệt là vào thời điểm Nhật Bản đang tổ chức nhiều buổi hòa nhạc”.

Tuy nhiên, câu hỏi được đặt ra ở đây là làm thế nào để một người từng rất nổi tiếng và được ưu quý tại Nhật Bản – nay lại bị bắt giữ - có thể trốn thoát khỏi nhà riêng tại thủ đô Tokyo, di chuyển đến sân bay và thành công rời khỏi Nhật Bản?

“Kế hoạch là tôi phải tỏ ra bình thường như mọi ngày”, ông Ghosn cho biết. “Mọi thứ từ quần áo, thái độ và hành động của tôi phải trông như thường ngày và lợi dụng thời cơ sơ suất. Sau đó, tôi đến những nơi tôi chưa từng đi qua, mua những bộ quần áo khác lạ. Mọi thứ để chuẩn bị cho những tình huống bất ngờ và tôi không được gây sự chú ý của bất cứ ai”.

Phi vụ đào tẩu ly kỳ

Từ nhà riêng ở thủ đô Tokyo, ông Ghosn di chuyển đến thành phố Osaka – nơi một chiếc chuyên cơ riêng đang chờ sẵn ông – bằng tàu cao tốc. Chiếc hộp nhạc cụ mà ông định chui vào cũng được gửi ở một khách sạn gần đó.

“Khi nằm trong chiếc hộp, tôi không nghĩ về quá khứ hay tương lai. Tôi chỉ nghĩ về thời điểm ấy mà thôi”, ông Ghosn chia sẻ. “Tôi không cảm thấy sợ hãi hay có bất kỳ cảm xúc nào ngoài sự tập trung cao độ và chỉ nghĩ được rằng đây là cơ hội duy nhất, không thể để bỏ lỡ được. Nếu bỏ lỡ thì tôi sẽ phải trả giá bằng tính mạng”.

Hai cha con người Mỹ Michael và Peter Taylor đã đóng giả làm nhạc sĩ và chuyển chiếc hộp mà ông Ghosn nằm bên trong đến sân bay.

Cựu chủ tịch Nissan hồi tưởng lại khoảng thời gian ở trong hộp suốt một tiếng rưỡi, dù ông cảm thấy như “một năm rưỡi”.

Khi chiếc máy bay tư nhân cất cánh đúng giờ, ông Ghosn – như được giải thoát phóng khỏi mọi cáo trạng tại Nhật Bản – bay xuyên đêm và đổi sang một máy bay khác ở Thổ Nhĩ Kỳ trước khi hạ cánh tại Beirut vào sáng hôm sau.

Lebanon được chọn làm điểm đến của ông Ghosn vì quốc gia này không có hiệp ước dẫn độ với Nhật Bản. Tuy nhiên, hai cha con người Mỹ đóng giả làm nhạc sĩ giúp ông Ghosn trốn thoát, đã bị bắt giữ và dẫn độ về Nhật Bản trước khi nhận án tù giam 3 năm.

Greg Kelly, một đồng nghiệp cũ của ông Ghosn tại tập đoàn Nissan, cũng đối mặt với án tù giam ở Nhật Bản vì vướng cáo buộc giúp đỡ ông chủ cũ che giấu thu nhập tài chính. Ông Kelly hiện đang kháng cáo.