Từ sáng sớm, hàng trăm người dân xã Xuân Viên và khu vực lân cận đã chuẩn bị nơm, vó, lưới đến Vực Rào để đánh bắt cá tạo nên không khí vui tươi, rộn ràng và mang đậm màu sắc văn hóa dân gian. 

Lễ hội đánh cá Đồng Hoa còn được gọi là lễ hội đánh Vực Rào, được tổ chức thường niên khi người dân hoàn tất thu hoạch mùa màng (trước hoặc sau tết Đoan Ngọ, tùy theo mực nước cao hay thấp).

Nơi diễn ra lễ hội nằm dưới chân dãy núi Hồng Lĩnh hùng vĩ, non nước hữu tình, có chiều dài hơn 1km với diện tích khoảng 30 ha. Đây là khu vực bắt nguồn từ dãy núi Hồng Lĩnh và đổ ra nhánh sông của biển nên rất thuận lợi cho nhiều loại cá nước ngọt sinh sôi nảy nở.

 Sau khi làm lễ xong, một hồi trống chiêng vang dậy, đích thân người đứng đầu làng hú to một tiếng và cầm nơm xuống đầm úp cá trước. Sau đó tất cả mọi người trong làng, từ già trẻ gái trai, ai ai cũng tay nơm, tay lưới ào xuống đầm để thi nhau bắt cá.

Theo các cụ cao niên ở địa phương, ngày trước, lễ hội đánh cá Đồng Hoa được tổ chức khá quy củ, làng lập ra quy định, có ban quản lý tuần tra canh gác thường xuyên, ngày thường không cho người dân đến đánh bắt cá. Chỉ đến ngày lễ, người dân trong xã mới được đánh bắt cá tại Đầm Vực.

Theo tục lễ xa xưa, vào ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch được chọn là ngày tổ chức lễ hội chính. Vào ngày này, người đứng đầu làng và các bậc cao niên trong làng cho lập bàn thờ dâng hương, hoa quả cũng tế thành hoàng bản thổ tại ngôi miếu cạnh Đầm Vực.

Những nỗ lực không biết mệt mỏi với những thành quả đó là những con cá chép to

Qua thời gian, lễ hội đánh cá Đồng Hoa đã không còn vẹn nguyên như xưa nhưng chính quyền và bà con nơi đây vẫn giữ được nét căn bản và duy trì vào ngày chủ nhật trung tuần tháng 5 Âm lịch hàng năm để bà con xa quê có điều kiện tham gia đông đủ.

Ngày chính hội, thông thường được chọn vào khoảng 7-8 giờ sáng. Khi ba phát hiệu lệnh vang lên, già trẻ, lớn bé hò nhau nhảy xuống nước nơm lấy nơm để, nơm ngược nơm xuôi… Nếu ai bắt được con cá to thì vừa dơ cá lên cao vừa hú to để “khoe” rồi mọi người trên bờ, dưới nước đều hú theo để tán thưởng một cách hào hứng. Người ta quan niệm rằng, ai bắt được cá to hoặc nhiều thì sẽ gặp nhiều may mắn, mùa màng bội thu trong suốt năm đó.

Nếu đàn ông dùng nơm cá thì phụ nữ dùng vó để cất với thành quả của mình

Sau một ngày diễn ra lễ hội, người nào bắt được con cá to nhất sẽ được làng ban thưởng và con cá đó được dùng làm đồ cúng lên Thành Hoàng làng nhân dịp tết Đoan Ngọ.

Tan cuộc, có người úp được cả vài chục ký cá. Mọi người đều thấm mệt nhưng rất vui vẻ, hứng khởi, hả hê vì được ăn cá đồng tươi ngon…

Trần Phong