Bộ Xây dựng đánh giá việc đầu tư loại hình nhà ở này còn chậm, chủ yếu do đấu thầu chọn chủ đầu tư phải thực hiện các thủ tục hành chính và mất nhiều thời gian 6-12 tháng.

Ngay cả khi dự án đã có quy hoạch xây dựng được duyệt, đưa vào danh mục sử dụng đất của địa phương, nhà đầu tư vẫn mất gần 300 ngày để thực hiện tuần tự các bước từ chấp thuận chủ trương đến khi ký hợp đồng dự án. Tại TP HCM, trường hợp triển khai linh hoạt các thủ tục song song, họ vẫn mất khoảng 200 ngày.

Trước thực trạng này, Bộ Xây dựng đề xuất thí điểm để UBND cấp tỉnh giao chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội không qua đấu thầu (tức chỉ định thầu). Địa phương chọn nhà đầu tư trên cơ sở đề xuất của Sở Xây dựng.

Theo dự thảo, trong 30 ngày kể từ công khai dự án, nếu chỉ có một doanh nghiệp đăng ký đủ điều kiện, Sở Xây dựng báo cáo UBND tỉnh giao đơn vị này làm chủ đầu tư. Khi có từ hai doanh nghiệp trở lên cùng đăng ký thực hiện, sẽ ưu tiên đơn vị có nhiều kinh nghiệm, năng lực tài chính, tiến độ và phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư. Trường hợp các nhà đầu tư có năng lực, đáp ứng tiêu chí như nhau, UBND tỉnh chọn doanh nghiệp đăng ký sớm hơn.

Cơ quan soạn thảo cũng đề xuất việc chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội cho lực lượng vũ trang thuộc thẩm quyền của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an. Tương tự, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam sẽ chịu trách nhiệm chọn nhà đầu tư dự án bằng nguồn tài chính công đoàn cho công nhân, người lao động.

Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng đề xuất hình thành Quỹ phát triển nhà ở xã hội quốc gia. Việc hình thành Quỹ phát triển nhà ở xã hội quốc gia cũng thu hút sự quan tâm của dư luận những ngày qua.

Theo dự thảo của Bộ Xây dựng, đây là một quỹ tài chính ngoài ngân sách do Chính phủ thành lập với nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước cấp và các nguồn vốn hợp pháp khác. Quỹ này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đầu tư trực tiếp để hình thành quỹ nhà ở xã hội, hỗ trợ lãi suất cho vay mà không yêu cầu thế chấp, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư vào phân khúc này cũng như hỗ trợ các đối tượng chính sách trong việc tiếp cận nhà ở. Cơ chế quản lý và sử dụng quỹ sẽ do Chính phủ quy định cụ thể nhằm đảm bảo hiệu quả và tính minh bạch trong hoạt động.

Hàng loạt đề xuất trong dự thảo được Bộ Xây dựng đưa ra gồm nhiều chính sách quan trọng nhằm tạo động lực mạnh mẽ trong phát triển nhà ở xã hội. Đặc biệt, việc thành lập Quỹ phát triển nhà ở xã hội quốc gia, cơ chế giao chủ đầu tư không qua đấu thầu hay đơn giản hơn các thủ tục quy hoạch và xây dựng, cũng như những ưu đãi đặc biệt dành cho doanh nghiệp tham gia vào mô hình phát triển này, được kỳ vọng sẽ đem đến nguồn cung lớn cho phân khúc nhà ở luôn được xã hội mong chờ.