Trà Shan Tuyết được làm từ những ống lam gác bếp cũng được chế biến tại đây.

Chè ống lam hiểu đơn giản là sản phẩm chè được bảo quản trong ống cây tre, nứa, vầu tươi; vừa giúp chè không bị hỏng, còn làm cho vị trà được nâng tầm khi có chất nhựa từ cây nứa tươi tiết ra qua các công đoạn chế biến.

Cũng như nhiều địa phương khác, chè Bản Liền (huyện Bắc Hà, Lào Cai) được người dân thu hái, mang về uống tươi, sao khô bán ra thị trường. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe hơn của người tiêu dùng, những người con của Bản Liền đã ấp ủ ý tưởng cho ra đời những sản phẩm độc đáo, mới lạ hơn từ sản vật địa phương.

Chàng trai dân tộc Tày Vàng A Bình (sinh năm 1994) là một trong những người đi tiên phong “khoác áo mới” cho những búp chè Shan Tuyết của quê hương.

Giới thiệu về những ống trà lam gác bếp - sản phẩm được triển khai ngay trong mùa dịch COVID-19, Vàng A Bình cho biết, anh đã nghiên cứu, học hỏi cách làm trà từ nhiều địa phương khác nhau, từ đó cải tiến, áp dụng cho phù hợp với sản phẩm địa phương, để làm ra những ống trà chắt chiu được trọn vẹn hương vị của chè, của núi, của rừng và công sức của những người dân Bản Liền.

“Một ống trà lam nhìn đơn sơ vậy thôi, nhưng phải dành thời gian tới hơn nửa năm, trải qua rất nhiều công đoạn”, Vàng A Bình cho biết. Lúc mới thử nghiệm, Bình cũng nhiều lần thất bại nhưng với tình yêu và tâm huyết dành cho những búp chè của quê hương, chàng trai dân tộc Tày đã và đang đưa trà Bản Liền đi xa hơn.

Khâu quan trọng nhất quyết định hương vị trà lam là quá trình sấy chè qua lửa vừa cầu kỳ vừa đậm chất riêng của người vùng cao. Nếu như những thương hiệu trà lam ống tre khác chỉ qua công đoạn hơ lửa và bán ra thị trường, thì Vàng A Bình đã nghiên cứu và thử nghiệm trà lam của mình theo một cách cầu kỳ và dày công hơn. Những ống trà được gác trên bếp củi 5 tháng, để trà khô hẳn và quyện vị khói bếp. Đây là điểm độc đáo, khác biệt nhất của trà ống lam Bản Liền.

Khi thưởng thức tách trà ống lam có màu vàng sóng sánh như màu mật ong ấy, có thể cảm nhận được vị ngọt đậm đà của trà Shan Tuyết vùng cao, thoảng hương thơm của núi rừng quyện trong ống tre và đặc biệt là vị khói bếp đặc trưng, ấm áp, thơm nồng, không lẫn với trà của bất cứ nơi nào khác.

Không chỉ làm ống trà lam để bán ra thị trường, mang lại thu nhập cho gia đình và người dân địa phương trong mùa dịch, với sự hỗ trợ từ dự án “Nâng cao kinh tế và vị thế phụ nữ dân tộc thiểu số thông qua triển du lịch cộng đồng tại Bắc Hà” do Trung tâm Phát triển Kinh tế Nông thôn - CRED và dự án GREAT do Chính phủ Úc tài trợ, Vàng A Bình còn tham gia vào các chương trình du lịch trải nghiệm, tạo cơ hội cho du khách tự tay làm trà ống lam gác bếp, lưu giữ những kỷ niệm đẹp về đất và người Bắc Hà, Lào Cai.

Được biết, vụ chè ở Bản Liền bắt đầu vào tháng 3 (vụ xuân) và sẽ kết thúc vào tháng 10 là muộn nhất. Vụ xuân tháng 3 và vụ hè tháng 8 là 2 thời điểm cho sản lượng nhiều nhất trong năm do thuận lợi về mặt thời tiết. Vụ hè tháng 8 là vụ cho chất lượng chè ngon nhất bởi thời tiết thuận hòa. Thông thường giá chè vụ hè sẽ cao hơn vụ xuân vài giá.

Chè được hái và có HTX chè Bản Liền thu mua với giá thấp nhất là 15.000đ/kg tươi, cao điểm nhất là 70.000đ/kg tươi. Trước đây khi du lịch chưa có, bà con hái chè về bán gần hết cho HTX chè Bản Liền (thuộc Công ty chè Bắc Hà), chỉ giữ lại rất ít để chế biến nhà uống và bán chợ phiên với giá 100 – 120.000đ/kg. Hiện nay, nhờ dự án du lịch cộng đồng, khách du lịch mua nhiều hơn, giá chè đã tăng lên 200 – 250.000đ/kg tùy chất lượng chè.

Bài và ảnh: Quang Hùng