Nhân dịp đầu Xuân mới Nhâm Dần, Báo Nhà báo & Công luận đã có cuộc trò chuyện cùng nhà báo Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch HNBVN. Làm thế nào để tổ chức HNBVN ngày càng vững mạnh, thúc đẩy nền Báo chí Cách mạng Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, nhân văn - những thông điệp vừa được truyền tải từ Đại hội cũng là trọng tâm cuộc trò chuyện của chúng tôi cùng nhà báo Lê Quốc Minh.

Chuyển đổi số trên tinh thần đổi mới sáng tạo

+ Xin chúc mừng nhà báo Lê Quốc Minh tiếp tục được Đại hội bầu làm Chủ tịch HNBVN nhiệm kỳ 2020 - 2025 với số phiếu tín nhiệm cao. Chủ tịch có thể chia sẻ đánh giá về thành công của Đại hội lần này?

- Chủ tịch HNBVN Lê Quốc Minh: Có thể khẳng định Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI HNBVN nhiệm kỳ 2020 - 2025 diễn ra từ ngày 29 đến ngày 31/12 tại Thủ đô Hà Nội đã thành công rất tốt đẹp. Với tinh thần trách nhiệm cao, Đại hội đã nghiêm túc đánh giá, kiểm điểm việc thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ X HNBVN; kiểm điểm đánh giá việc thực hiện những chủ trương, nhiệm vụ về công tác báo chí nêu trong Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng; 15 năm thực hiện Chỉ thị 37-CT/TW của Ban Bí thư T.Ư Đảng (khóa IX) về “Nâng cao vai trò, chất lượng hoạt động của HNBVN trong thời kỳ mới”, triển khai thực hiện Chỉ thị số 43-CT/TW ngày 08/4/2020 của Ban Bí thư về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của HNBVN trong tình hình mới”; thảo luận, xây dựng, tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, tiếp tục hoàn thiện Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành, thảo luận sửa đổi, bổ sung và thông qua Điều lệ Hội và các văn kiện quan trọng khác.

Đặc biệt, Đại hội đã bầu Ban Chấp hành HNBVN khóa XI, nhiệm kỳ 2020-2025, gồm 52 ủy viên, là những nhà báo có phẩm chất và năng lực, có uy tín và điều kiện, cũng như tâm huyết, để lãnh đạo các mặt công tác của HNBVN; bầu Ban Thường vụ, Ban Kiểm tra và các chức danh lãnh đạo Hội; thông qua Nghị quyết Đại hội để định hướng các chủ trương, giải pháp cho nhiệm kỳ tới. Với phương châm “Đoàn kết - Kỷ cương - Đổi mới - Sáng tạo - Phát triển”, HNBVN sẽ tiếp tục nỗ lực phấn đấu, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Ban Chấp hành nhiệm kỳ mới tiếp tục nêu cao tinh thần đoàn kết, nhất trí, đổi mới hoạt động, chung sức, chung lòng, vì một nền báo chí cách mạng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, vì Tổ quốc, vì nhân dân.

+ “Vì một nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại” - như Chủ tịch vừa đề cập, là một trong những mục tiêu cốt lõi của hoạt động Hội trong thời gian tới. Và để hiện thực hóa điều đó, chuyển đổi số đang được xem là một trong những đầu việc cốt lõi cần phải làm. Vậy, nhiệm kỳ mới, HNBVN có định hướng như thế nào để hỗ trợ, thúc đẩy các cơ quan báo chí và đội ngũ những người làm báo trong quá trình chuyển đổi này, thưa ông?

- Chủ tịch HNBVN Lê Quốc Minh: Tại Hội nghị Tổng kết báo chí toàn quốc năm 2021 vừa qua, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cũng đề nghị Bộ TT&TT, HNBVN có chương trình hỗ trợ các cơ quan báo chí chuyển đổi số, xây dựng và xử lý cơ sở dữ liệu. Theo đó, thời gian tới, chúng tôi sẽ hoàn thiện Đề án công nghệ thông tin để phục vụ hoạt động điều hành hệ thống HNB từ Trung ương đến cơ sở, hiện thực hóa chủ trương chuyển đổi số.

Đồng thời, HNBVN sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức các cuộc hội thảo, lớp tập huấn, xây dựng các chính sách đề nghị Chính phủ hỗ trợ báo chí thực hiện tốt chuyển đổi số. Rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các chủ trương, chính sách, quy định pháp luật về báo chí, xây dựng mô hình và các chính sách kinh tế báo chí phù hợp trong xu thế chuyển đổi số báo chí.

Đóng vai trò quan trọng trong đào tạo nghiệp vụ, HNBVN cần là lực lượng dẫn đầu để hỗ trợ các cơ quan báo chí toàn quốc tiếp cận được với công nghệ làm báo hiện đại. Chúng ta phải cùng nhau đi lên chứ không chỉ là tập trung vào những cơ quan báo chí Trung ương hoặc các cơ quan báo chí lớn. Nếu những cơ quan báo chí địa phương, Đài phát thanh truyền hình địa phương, các cơ quan báo chí của các Hiệp hội nghề nghiệp, các cấp HNB tỉnh thành trong cả nước cũng đủ mạnh để áp dụng công nghệ hiện đại thì toàn bộ nền báo chí mới có thể phát triển.

Xin lưu ý rằng, nói đến chuyển đổi số trong báo chí không phải là chỉ nói về việc đầu tư cho những hệ thống thiết bị - công nghệ hiện đại mà chính là nói về việc thay đổi tư duy, là việc đặt độc giả, khán thính giả vào vị trí trung tâm để phục vụ. Sự thay đổi ấy phải từ người lãnh đạo cấp cao ở cơ quan báo chí cho đến phóng viên; không chỉ ở quá trình sản xuất nội dung mà thậm chí là toàn bộ hoạt động của một tòa soạn, kể cả hoạt động quản trị, kinh doanh… đều phải đi theo hướng chuyển đổi số mới gọi là quy trình chuyển đổi số thực sự.

+ Như ông đánh giá, HNBVN phải là lực lượng dẫn đầu để hỗ trợ các cơ quan báo chí tiếp cận với các công nghệ làm báo hiện đại. Sự “dẫn đầu” ấy sẽ được triển khai cụ thể ra sao trên thực tế hoạt động HNBVN nhiệm kỳ tới để lan tỏa được tinh thần “đổi mới, sáng tạo” như tâm huyết của ông?

- Chủ tịch HNBVN Lê Quốc Minh: Đón bắt những xu hướng không thể khác này, trong kế hoạch tương lai, chúng tôi dự kiến tổ chức các khóa huấn luyện, đào tạo cho mọi đối tượng trong tòa soạn. Chúng tôi cũng sẽ có định hướng cơ bản để một số cơ quan báo chí lớn, cơ quan báo chí chủ lực có những kế hoạch, chiến lược đầu tư trở thành những đơn vị “báo chí - công nghệ” (media-tech) vừa mạnh về truyền thông nhưng phải đủ mạnh về công nghệ. Tôi cũng nhấn mạnh rằng, yếu tố đổi mới, sáng tạo phải được coi là yếu tố hàng đầu.

Nếu nền báo chí đổi mới đã khó thì hoạt động Hội đổi mới còn khó hơn rất nhiều. Vì để quy tụ lực lượng các cơ quan báo chí, quy tụ các nhà báo và thậm chí phải tạo sức hút cho hoạt động Hội mạnh mẽ hơn thì không chỉ tổ chức những hoạt động truyền thống mà phải có ý tưởng sáng tạo, những hoạt động mới mẻ hơn nữa. Ngay những hoạt động mang tính chất rất truyền thống xưa nay chúng ta vẫn đang triển khai như hoạt động công tác Hội, hoạt động đào tạo nghiệp vụ, những cuộc triển lãm, những lễ hội của báo chí cũng đòi hỏi phải có sự sáng tạo dù là nhỏ nhất để liên tục đổi mới, tạo sự hấp dẫn đối với mỗi tờ báo, mỗi nhà báo khi tham gia và ngay kể cả công chúng khi quan tâm đến sự kiện, hay các hoạt động như vậy thì họ cũng luôn đòi hỏi sự đổi mới ở chúng ta.

Nếu dịch COVID-19 lắng xuống, chúng tôi cũng sẽ tăng cường các hoạt động của HNBVN với Hiệp hội báo chí trong khu vực và trên thế giới. Có rất nhiều hội nghị, hội thảo, đại hội, Hội nghị cấp cao về báo chí rất có ích cho giới báo chí, HNBVN sẽ phải tích cực hiện diện hơn. Không chỉ ở góc độ tham gia thu nạp kiến thức mà chúng tôi nghĩ còn cần phải trở thành diễn giả trong các sự kiện lớn như vậy. Một mặt, chúng ta học hỏi, mặt khác cũng giúp cho thế giới hiểu được sự phát triển của báo chí Việt Nam, cho thấy báo chí Việt Nam đã hòa chung với dòng chảy của báo chí thế giới ra sao… Tôi tin tưởng rằng, đổi mới - sáng tạo sẽ là đòn bẩy tạo sức bật cho hoạt động của HNBVN trong thời gian tới.

Dù bất cứ lý do gì cũng phải giữ được giá trị cốt lõi của báo chí

+ Trong các bài phát biểu của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước với giới báo chí gần đây, có nhắc nhiều đến yêu cầu phải giữ vững giá trị cốt lõi của Báo chí Cách mạng. Đại hội vừa qua cũng nhấn mạnh nhiều tới thông điệp “Vì một nền báo chí nhân văn”. Giữ vững đạo đức nghề báo, giá trị nhân văn cốt lõi của nghề, hẳn sẽ là một trong những trọng tâm trong chương trình hoạt động của HNBVN trong thời gian tới, thưa Chủ tịch?

- Chủ tịch HNBVN Lê Quốc Minh: Trong thời gian qua, HNBVN với vai trò là một tổ chức chính trị - nghề nghiệp cũng đã đề ra 10 điều quy định về đạo đức người làm báo, Quy định sử dụng mạng xã hội của hội viên, nhà báo, Nghị định 979 về quản lý phóng viên thường trú... Cùng với đó, Bộ TT&TT đã có những Thông tư, Nghị định đề nghị các địa phương, các cơ quan báo chí phải chấn chỉnh các hoạt động sai trái….

Tuy nhiên, những nỗ lực của Bộ Thông tin & Truyền thông và HNBVN thời gian qua mới đạt được một số kết quả bước đầu. Trên thực tế, thực trạng này vẫn rất nhức nhối. Hơn lúc nào hết, tôi cho rằng đã đến lúc chúng ta cần quyết liệt hơn nữa với các cơ quan báo chí, những phóng viên, biên tập viên kể cả người đứng đầu cơ quan báo chí để xảy ra vi phạm.

Về phía HNBVN, chúng tôi sẽ tăng cường phối hợp với các cơ quan chỉ đạo, quản lý trong việc định hướng thông tin cũng như trong công tác kiểm tra, giám sát, quản lý chặt chẽ hội viên các văn phòng đại diện, phóng viên thường trú, phát huy vai trò Hội đồng xử lý vi phạm đạo đức nghề nghiệp, ngăn chặn và xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức nghề nghiệp trong hoạt động báo chí.

Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng, cơ quan bảo vệ pháp luật, các cơ quan báo chí, các tổ chức xã hội để kịp thời và kiên quyết bảo vệ quyền làm nghề hợp pháp và lợi ích chính đáng của người làm báo, hội viên theo đúng quy định của pháp luật và Điều lệ Hội, đề cao vai trò nêu gương của người đứng đầu.

Tôi đặc biệt nhấn mạnh rằng, vai trò của người đứng đầu trong cơ quan báo chí là hết sức quan trọng. Nếu chúng ta không thường xuyên định hướng chỉ bảo, khuyến cáo anh chị em phóng viên, biên tập viên trong tòa soạn về các vấn đề đạo đức thì thế nào cũng có một lúc nào đó, một cá nhân nào đó do những khó khăn nhất thời hay do một mục đích không đúng đắn sẽ để xảy ra sai phạm. Một sai phạm của báo chí không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân phóng viên đó, tới cơ quan báo chí đó mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của công chúng đến với báo chí nói chung và đây là điều không thể chấp nhận được đối với nền báo chí cách mạng Việt Nam.

Chúng tôi hy vọng rằng trong nhiệm kỳ tới với những biện pháp quyết liệt hơn của các cơ quan quản lý báo chí từ Trung ương đến địa phương, sự vào cuộc của các HNB từ Trung ương đến các tỉnh thành phố, các Liên chi hội, Chi hội và đặc biệt là ý thức trách nhiệm của những người đứng đầu các cơ quan báo chí và tính chuyên nghiệp phải được nâng cao trong đội ngũ người làm báo. Chúng ta hy vọng có thể giảm bớt đáng kể tình trạng như hiện nay để giành lại niềm tin của công chúng đối với báo chí chính thống, báo chí cách mạng Việt Nam.

Chúng tôi cũng sẽ có định hướng cơ bản để một số cơ quan báo chí lớn, cơ quan báo chí chủ lực có những kế hoạch, chiến lược đầu tư trở thành những đơn vị “báo chí - công nghệ” (media-tech) vừa mạnh về truyền thông nhưng phải đủ mạnh về công nghệ.

Nâng tầm vị thế của tổ chức Hội trong “thế chân kiềng”

+ Qua chia sẻ của ông, tôi thấy rằng sự phối hợp giữa Ban Tuyên giáo Trung ương - HNBVN - Bộ Thông tin Truyền thông là hết sức cần thiết. Tinh thần phối hợp ấy sẽ tiếp tục như thế nào trong bối cảnh mới để giải quyết các vấn đề mang tính cốt lõi trong bài toán phát triển của hoạt động báo chí và hoạt động Hội, thưa Chủ tịch?

- Chủ tịch HNBVN Lê Quốc Minh: Chúng ta có thể hình dung rằng, HNBVN cùng với Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Thông tin Truyền thông thời gian qua đã tạo nên “thế chân kiềng” hiệu quả trong giải quyết nhiều vấn đề quan trọng của báo chí. Dĩ nhiên, trước thách thức mới, thời gian tới, trong nhiệm vụ của mình, các đơn vị sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ hơn, quan tâm sát sao hơn nữa tới các vấn đề nóng hiện nay, để có cơ chế phối hợp tốt hơn nữa.

Cụ thể là cùng tham gia xây dựng chính sách kinh tế báo chí, đặt hàng báo chí, quan tâm đến việc quy hoạch báo chí, vấn đề chuyển đổi số báo chí… để đưa ra được những đề án phù hợp, đánh giá đúng thực trạng và có những giải pháp tháo gỡ. Chắc chắn hoạt động báo chí cũng như hoạt động Hội sẽ có nhiều những thay đổi nhưng chủ trương của chúng tôi là luôn nỗ lực để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người làm báo, tạo ra được môi trường làm nghề lành mạnh, hiện đại, chuyên nghiệp, phát triển. 

+ Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội XI HNBVN, đồng chí Võ Văn Thưởng - Ủy viên Bộ Chính trị - Thường trực Ban Bí thư đã nhấn mạnh: “Sứ mệnh quan trọng, cao cả đòi hỏi tổ chức Hội phải thực sự vững mạnh, sự vững mạnh dựa trên năng lực, phẩm chất, trách nhiệm của từng hội viên mà trước hết là của từng cán bộ hội… Mỗi cán bộ HNB phải thấy được công việc mình đang làm là vinh dự, trách nhiệm, là đang góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng nhân văn, chuyên nghiệp, hiện đại, thực hiện tốt chức năng thông tin và định hướng dư luận xã hội”. HNBVN nhiệm kỳ mới sẽ tiếp tục thực hiện sứ mệnh đó như thế nào, thưa Chủ tịch?

- Chủ tịch HNBVN Lê Quốc Minh: Trên tinh thần chỉ đạo ấy, HNBVN luôn xác định rằng, tất cả các hoạt động của Hội đều sẽ tập trung thực hiện phương châm của nhiệm kỳ 2020 - 2025 là “Đoàn kết – Kỷ cương – Đổi mới – Sáng tạo – Phát triển”.

Theo đó, thời gian tới, chúng tôi sẽ đẩy mạnh việc Học tập, quán triệt, thực hiện Nghị quyết Đại hội XI HNBVN, xây dựng hệ thống tổ chức HNBVN vững mạnh toàn diện từ Trung ương đến địa phương, thống nhất, chặt chẽ theo Điều lệ Hội; đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các cấp Hội bằng nhiều hình thức, biện pháp; Tiếp tục triển khai thực hiện Chỉ thị 43/CT-TW của Ban Bí thư Trung ương về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của HNBVN; Phối hợp thực hiện tốt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc đến năm 2025; Nâng cao phẩm chất, năng lực của cán bộ Hội từ Trung ương đến các cơ sở…

Bên cạnh đó, để nâng tầm vị thế của HNBVN, trong thời gian tới, chúng tôi cũng dự kiến có nhiều kế hoạch, từ việc tăng cường hợp tác giữa các Hội, Trung ương Hội, từ việc thúc đẩy mạnh mẽ giữa các Liên chi hội, Chi hội với nhau, các cấp HNB địa phương với nhau thì việc đẩy mạnh hoạt động đối ngoại, nâng cao uy tín của HNBVN trên trường quốc tế, đặc biệt trong Cộng đồng ASEAN sẽ được quan tâm, coi trọng.

Chúng tôi sẽ tiếp tục tham gia chủ động và có hiệu quả chương trình hành động của Liên đoàn các nhà báo ASEAN (CAJ), mở rộng quan hệ song phương với các tổ chức báo chí thành viên của Liên đoàn; tiếp tục củng cố, tăng cường có chiều sâu quan hệ với các đối tác chiến lược như Trung Quốc và Hàn Quốc, Cuba…

Chúng tôi tin tưởng rằng, với truyền thống vẻ vang của những người làm báo cách mạng, HNBVN ngày càng xứng đáng là tổ chức chính trị - xã hội – nghề nghiệp, là “ngôi nhà chung” tập hợp, đoàn kết rộng rãi những người làm báo cả nước, chung sức, chung lòng, nỗ lực vì sự phát triển của nền báo chí cách mạng Việt Nam, tiếp tục phát huy tinh thần phụng sự, cống hiến.

Nhân dịp bước sang Xuân mới Nhâm Dần, tôi xin gửi lời chúc các đồng nghiệp trên cả nước sức khỏe, hạnh phúc và thành công.

+ Xin trân trọng cảm ơn Chủ tịch! 

Hà Vân (Thực hiện)