Theo VNR, các toa xe này đã hết niên hạn nhưng thực tế khai thác lại có năng suất vận dụng thấp. Trong khi đó, nhu cầu vận chuyển vật tư thiết bị thi công hạ tầng đường sắt, phục vụ an ninh quốc phòng và chạy tàu an sinh vẫn rất cấp thiết. 

“Việc dừng vận dụng số toa xe này thời gian qua đã dẫn đến tình trạng thiếu phương tiện vận tải chuyên dùng của ngành đường sắt”, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cho biết.

Hiện VNR có 87 toa xe mở đáy, chủ yếu để vận chuyển vật liệu phục vụ thi công, sửa chữa các công trình trên toàn hệ thống đường sắt quốc gia. Trung bình chuyên chở khoảng 267 nghìn tấn vật liệu sửa chữa đường sắt mỗi năm

Trong năm 2021, khi dừng khai thác các toa tàu này thì ngành đường sắt sẽ thiếu 86 toa xe sửa chữa công trình thi công đường sắt. Đặc biệt là phục vụ các công trình thuộc dự án gói 7.000 tỷ đồng vốn trung hạn cải tạo, nâng cấp trên tuyến Hà Nội - TP.Hồ Chí Minh.

Bên cạnh đó là 69 toa xe P thiết kế chuyên biệt với mức độ an toàn cao để phục vụ vận chuyển xăng dầu. Năm 2021, các doanh nghiệp vận tải đường sắt thiếu 91 toa xe P để đáp ứng yêu cầu vận chuyển xăng dầu phục vụ cấp dầu cho đầu máy kéo tàu và xã hội.

Ngoài ra, còn có 11 toa xe mặt võng chuyên biệt sử dụng vận chuyển hàng siêu trường, siêu trọng nhưng ít sử dụng, chủ yếu vận chuyển máy móc, ô tô tải các loại, phương tiện, thiết bị quân sự... của Cục Vận tải (Tổng cục Hậu cần - Bộ Quốc phòng) theo nhiệm vụ của Bộ Quốc phòng.

Khoảng 80% số lượng toa xe mặt võng hàng năm thực hiện nhiệm vụ vận chuyển hàng quân sự. Năm 2021, thiếu 11 toa xe này để thực hiện nhiệm vụ Nhà nước giao và nhu cầu vận chuyển phương tiện máy móc thiết bị, ô tô tải.

Cũng theo VNR, hiện ngành Đường sắt có 6 toa xe khách khổ đường 1.435mm để duy trì chạy hàng ngày đôi tàu an sinh trên tuyến Yên Viên - Hạ Long. Tuy nhiên, do thực hiện quy định về niên hạn toa xe, không có phương tiện để tổ chức chạy tàu.

Tương tự, tuyến đường sắt Đà Lạt - Trại Mát dài 7km, có 6 toa xe khách được thiết kế riêng, chủ yếu phục vụ chạy tàu du lịch, tốc độ chậm 15km/h. Năm 2021 cũng thiếu 6 toa xe này để chạy tàu phục vụ khách tham quan trên tuyến.

Việc đầu tư số lượng lớn toa xe thay thế là áp lực lớn về tài chính đối với các doanh nghiệp vận trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 đã khiến hoạt động vận tải đường sắt chịu thiệt hại lớn. Vắng khách đi tàu, các doanh nghiệp vận tải đường sắt đã phải quyết định dừng chạy hàng loạt mác tàu tăng cường sau Tết.

Mới đây công ty Cổ phần Vận tải đường sắt Sài Gòn buộc phải dừng hẳn tàu địa phương trên các tuyến Sài Gòn - Phan Thiết, Sài Gòn - Nha Trang, Sài Gòn - Đà Nẵng,…thay vì chạy hàng ngày như trước khi có dịch.

Để bảo đảm hoạt động sản xuất kinh doanh, đáp ứng yêu cầu phát triển và các nhiệm vụ khác, VNR kiến nghị Bộ GTVT cho phép chuyển đổi các toa xe hết niên hạn thành toa xe chuyên dùng để tiếp tục khai thác trong quá trình chờ đợi đầu tư đầu máy, toa xe mới thay thế.