Biến đổi khí hậu tạo ra sự hỗn loạn, đặc biệt là ở các nền kinh tế mới nổi đang phát triển nhanh. Nắng nóng kỷ lục gây căng thẳng cho mạng lưới điện, từ đó mất điện trở nên thường xuyên hơn.

Không những vậy, nhiệt độ cực cao khiến sức khỏe cộng đồng bị nguy hiểm, trong khi hạn hán làm tăng nguy cơ hỏa hoạn. Mùa màng thất thu, đường bị ngập lụt và nhà cửa bị phá hủy.

Tác động không tưởng 

Theo tính toán của Bloomberg Economics, El Nino trước đó đã tác động rõ rệt đến lạm phát toàn cầu, làm tăng thêm 3,9 điểm phần trăm cho giá hàng hóa phi năng lượng và 3,5 điểm phần trăm cho giá dầu. Họ cũng đánh vào tốc độ tăng trưởng của tổng sản phẩm quốc nội, đặc biệt là ở Brazil, Australia, Ấn Độ và các quốc gia dễ bị tổn thương khác.

Đồng thời, nó cũng làm tăng thêm nguy cơ lạm phát đình trệ đáng sợ, trong đó lạm phát vẫn ở mức cao ngay cả khi nền kinh tế co lại. Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ cho biết họ đang theo dõi cẩn thận hiện tượng khí hậu; Peru đã công bố vào tháng 3 rằng họ có kế hoạch chi hơn 1 tỷ đô la để chống lại các tác động của khí hậu và thời tiết trong năm nay.

Ví dụ, ở Chile, El Nino có thể gây ra mưa lớn, từ đó có thể hạn chế khả năng tiếp cận các mỏ cung cấp gần 30% đồng thế giới. Sản xuất thấp hơn và các lô hàng bị trì hoãn sẽ ảnh hưởng đến giá kim loại được sử dụng trong hàng hóa như chip máy tính, ô tô và thiết bị gia dụng.

Hoặc tại Trung Quốc, nơi nhiệt độ ngột ngạt đã giết chết gia súc và gây bất ổn cho mạng lưới điện. Hạn hán vào mùa hè năm 2022 đã khiến quốc gia này phải cắt điện nhiều nhà máy trong gần hai tuần, làm gián đoạn nguồn cung cho các đại gia sản xuất bao gồm Apple Inc. và Tesla Inc. Các nhà chức trách dự đoán tình trạng thiếu điện sẽ xảy ra nhiều hơn vào mùa hè này.

Ngay cả giá một tách cà phê cũng có thể tăng lên nếu Brazil, Việt Nam và các nhà cung cấp hàng đầu khác bị ảnh hưởng.

Các nhà nghiên cứu khí hậu cũng tìm thấy những tác động kinh tế phức hợp. Trong khi đó, nhiều nhà khoa học ước tính rằng El Nino 1997-1998 đã khiến tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bị mất 5,7 nghìn tỷ USD trong 5 năm sau đó. Mô hình của họ ước tính rằng vào cuối thế kỷ này, El Nino sẽ chặn khoảng 84 nghìn tỷ USD GDP.

Những rủi ro nghiêm trọng nhất ở vùng nhiệt đới và Nam bán cầu. El Nino có thể làm giảm gần nửa điểm phần trăm so với tăng trưởng GDP hàng năm ở Ấn Độ và Argentina, theo mô hình của Bloomberg Economics. Peru, Australia và Philippines có thể giảm khoảng 0,3 điểm phần trăm.

Tăng giá mạnh làm trầm trọng thêm tác động. Ngay từ năm 2000, Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã cảnh báo rằng El Nino mạnh có thể làm tăng thêm 4 điểm phần trăm cho lạm phát giá cả hàng hóa và đó là trước khi tính đến tác động hiện tại của biến đổi khí hậu.

Nhiệt độ tăng tổng thể khuếch đại tác động của các hiện tượng khí hậu. Ba năm La Nina “mát mẻ” gần đây nhất 2020 đến 2023 nóng hơn mọi năm El Nino trước năm 2015. Tổ chức Khí tượng Thế giới tính toán có 98% khả năng sự kết hợp của sự tích tụ khí nhà kính và sự quay trở lại của El Nino sẽ làm cho giai đoạn 5 năm tới trở nên ấm nhất từ trước đến nay, đẩy nhiệt độ toàn cầu lên mức khó tưởng.

Friederike Otto, giảng viên cao cấp tại Viện Môi trường và Biến đổi Khí hậu Grantham cho biết: “El Nino sẽ chỉ làm trầm trọng thêm tác động của biến đổi khí hậu mà chúng ta đang trải qua - những đợt nắng nóng gay gắt hơn, hạn hán nghiêm trọng hơn và cháy rừng nghiêm trọng hơn.

Năm nay châu Á chính thức đón El Nino và các điều kiện được dự đoán sẽ tăng cường trong những tháng tới.

Điều khiến nhiều nhà khoa học lo sợ là trong những năm gần đây ngay cả khi không có El Nino thế giới đã chứng kiến ngày càng nhiều các hiện tượng thời tiết đôi khi giống như những cảnh trong một bộ phim thảm họa của Hollywood.

Ở Đông Nam Á, điều kiện khô hạn cũng làm trầm trọng thêm những đám khói hàng năm tập trung ở Singapore khi nông dân ở các nước láng giềng đốt đất để trồng cọ dầu, gỗ bột giấy và cây cao su.

Khi nhiệt độ tăng lên, mạng lưới điện trên toàn thế giới phải căng thẳng để theo kịp. Điều đó làm tăng nhu cầu về nhiên liệu, bao gồm cả than và khí đốt. Saul Kavonic, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tài nguyên và năng lượng tích hợp tại Credit Suisse Group AG, cho hay: “Sự biến động về thời tiết ngày càng tăng sẽ dẫn đến rủi ro và tần suất xảy ra các sự kiện an ninh năng lượng cao hơn".

Trong khi El Nino xuất hiện thường được cho là sẽ gây ít bão cho vùng Đại Tây Dương, từ đó ít làm gián đoạn hoạt động dầu khí ở Vịnh Mexico, phần lớn Mỹ vẫn phải đối mặt với nguy cơ mất điện cao vào mùa hè này trong trường hợp nắng nóng cực độ lan rộng.

Việc chuyển đổi nhanh chóng sang năng lượng tái tạo ở nhiều quốc gia đã làm tăng thêm nguy cơ mất điện. Các trang trại năng lượng mặt trời chìm trong bóng tối khi nhu cầu điện đạt đỉnh vào những buổi tối mùa hè nóng bức và hạn hán hạn chế việc sử dụng năng lượng thủy điện.

Mất điện gây gián đoạn bất kể thời tiết; trong những đợt nắng nóng gay gắt, mất điện có thể gây ra những hậu quả sinh tử. Say nắng có thể dẫn đến tổn thương thần kinh nghiêm trọng và thậm chí gây tử vong. Nhiệt độ rất cao cũng làm tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và chấn thương tại nơi làm việc.

Nông nghiệp chịu ảnh hưởng

Trong khi một số loại cây trồng được hưởng lợi từ El Nino - lượng mưa cao ở California (Mỹ) có lợi cho bơ và hạnh nhân - nhiều mặt hàng chủ lực bao gồm dầu cọ, đường, lúa mì, cacao và gạo được sản xuất ở những khu vực có khả năng phải đối mặt với các điều kiện trồng trọt khó khăn hơn.

Charanjit Singh Gill, 67 tuổi, một nông dân trồng lúa ở Punjab, đang bắt đầu nghĩ xem mình sẽ làm gì nếu gió mùa không tạo đủ lượng mưa cho 35 mẫu ruộng của mình.

Ông nói: “Không có cách nào khác ngoài việc chi nhiều tiền hơn để chạy máy phát điện chạy bằng dầu diesel để bơm nước ngầm. Ông cho biết trong thời kỳ El Nino 2015-2016, chi phí sản xuất của ông đã tăng 35%.

Người nghèo trên thế giới sẽ phải đối mặt với những hậu quả thảm khốc nhất. Tình trạng mất an ninh lương thực nghiêm trọng đã ở mức cao kỷ lục với 222 triệu người do tác động tổng hợp của xung đột, cú sốc kinh tế và thời tiết khắc nghiệt.

Theo Liên Hợp Quốc, El Nino 2015-2016 đã dẫn đến tỷ lệ suy dinh dưỡng cao hơn, buộc phải di dời và làm trầm trọng thêm sự bùng phát của bệnh tả và thương hàn. Gần hai chục quốc gia đã đưa ra lời kêu gọi nhân đạo trị giá hơn 5 tỷ đô la.

Tuy nhiên, ngay cả khi thế giới tránh được hiện tượng El Nino lớn trong năm nay, những căng thẳng do khí hậu gây ra sẽ tiếp tục gia tăng với lượng khí nhà kính ngày càng tăng bao phủ hành tinh.

Để hiểu được sự dao động giữa El Nino và La Nina trong bối cảnh chung của biến đổi khí hậu, hãy nghĩ về một người đi thang cuốn đang đi lên, đứng kiễng chân hoặc ngồi xổm. Họ có thể trông cao hơn hoặc thấp hơn, nhưng họ vẫn đang đi về cùng một hướng.

Khánh Vy (Theo Bloomberg)