Các ngoại trưởng Liên minh châu Âu hôm thứ Hai (15/11) đã điều chỉnh các hình thức trừng phạt mà khối có thể áp đặt đối với các nhà chức trách Belarus.

"Hội đồng châu Âu hôm nay đã sửa đổi chế độ trừng phạt của mình dựa trên tình hình ở biên giới của EU với Belarus, để có thể phản ứng lại việc đối xử của chính quyền Belarus với con người thực hiện cho các mục đích chính trị", một tuyên bố của EU cho biết.

EU cáo buộc chế độ của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã đưa người di cư, hầu hết đến từ Trung Đông đến biên giới Belarus-Ba Lan, để từ đó tìm cách vào lãnh thổ của Liên minh châu Âu.

"Quyết định hôm nay phản ánh quyết tâm của Liên minh châu Âu trong việc chống lại việc công cụ hóa người di cư vì mục đích chính trị. Chúng tôi đang đẩy lùi hành vi bất hợp pháp này'', Giám đốc chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell cho biết trong một tuyên bố.

Biện pháp trừng phạt Belarus bao gồm những gì?

Các biện pháp trừng phạt sẽ nhằm vào các hãng hàng không và đại lý du lịch bị cáo buộc có liên quan đến cuộc khủng hoảng người di cư ở biên giới Belarus với các nước thành viên EU là Ba Lan, Latvia và Lithuania.

EU cho biết họ "sẽ có thể nhắm mục tiêu vào các cá nhân và thực thể tổ chức hoặc đóng góp vào các hoạt động của chính phủ của Tổng thống Lukashenko, tạo điều kiện cho việc vượt biên bất hợp pháp qua biên giới của EU”. 

Danh sách các cá nhân và tổ chức sẽ bị ảnh hưởng bởi việc đóng băng tài sản và lệnh cấm đi lại dự kiến ​​sẽ được hoàn thiện trong những tuần tới, ông Borrell cho biết.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Usrula von der Leyen nói rằng, các biện pháp trừng phạt của khối sẽ bao gồm các biện pháp chống lại các hãng hàng không. "Những ngày sắp tới sẽ mang tính quyết định", bà Usrula von der Leyen phát biểu trong một hội nghị ở Munich.

"Chúng tôi cũng đang cố gắng giúp đỡ các quốc gia có công dân di cư", bà nói thêm và nhấn mạnh rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin có ảnh hưởng đối với Belarus và “ông ấy cần sử dụng ảnh hưởng này” để ngăn chặn cuộc khủng hoảng.

Các nhà ngoại giao cũng đang thảo luận về việc thắt chặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Belarus bằng cách mở rộng các hạn chế vốn đã nhắm vào ngành công nghiệp thuốc lá và kali - cả hai nguồn thu quan trọng của chính phủ của ông Lukashenko.

Belarus bị cáo buộc điều gì?

Ba Lan cho biết hàng nghìn người di cư đang mắc kẹt ở biên giới của nước này với Belarus và báo cáo nhiều người đã cố gắng vượt qua hàng rào biên giới.

Các chính phủ các nước phương Tây cáo buộc Minsk dụ người di cư đến đất nước của mình và đưa họ vào EU để trả đũa các lệnh trừng phạt trước đó. Liên minh châu Âu đã áp đặt các biện pháp trừng phạt Belarus để đáp trả cuộc đàn áp của chính quyền nước này đối với những người bất đồng chính kiến ​​sau cuộc bầu cử tổng thống năm ngoái.

Vào đầu năm nay, EU tiếp tục trừng phạt bổ sung Belarus sau khi chính quyền của ông Lukashenko buộc một chuyến bay của hãng hàng không Ryanair hạ cánh ở Minsk và bắt giữ một nhà báo bất đồng chính kiến ​​trên máy bay.

Các quan chức EU muốn đảm bảo danh sách trừng phạt mới sẽ kín kẽ về mặt pháp lý, để giảm thiểu nguy cơ bị kiện ra tòa án công lý châu Âu.

Belarus nói gì?

Minsk đã nhiều lần phủ nhận các cáo buộc và cho rằng Warsaw đang cố tình làm leo thang căng thẳng.

Ông Lukashenko đã cảnh báo rằng Belarus có thể chặng đường ống vận chuyển khí đốt tự nhiên từ Nga sang châu Âu, nếu EU áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt.

Hôm thứ Hai (15/11), hãng thông tấn nhà nước Belarus Belta dẫn lời ông Lukashenko nói rằng Minsk đang cố gắng thuyết phục những người di cư sống trong các trại tạm ở gần biên giới phía tây của họ với Ba Lan trở về nhà.

"Công việc tích cực đang được tiến hành trong lĩnh vực này, để thuyết phục mọi người: Làm ơn, hãy trở về nhà. Nhưng không ai muốn quay trở lại", hãng thông tấn Belta dẫn lời ông Lukashenko cho biết.

Ông Lukashenko cũng đe dọa sẽ đưa những người di cư qua hãng hàng không nhà nước Belarus Belavia tới Đức nếu Ba Lan không cung cấp "hành lang nhân đạo".

"Chúng tôi sẽ gửi họ đến Munich bằng máy bay riêng của chúng tôi, nếu cần thiết", ông nói.

Tuần trước, hãng hàng không Belavia thông báo rằng họ sẽ không cho phép công dân Iraq, Syria và Yemen bay từ Thổ Nhĩ Kỳ đến Belarus, sau một quyết định tương tự của Thổ Nhĩ Kỳ.

Tình hình hiện tại ở biên giới Ba Lan-Belarus như thế nào?

Những người di cư đang trú ngụ ở các trại tạm trong thời tiết lạnh cóng và điều kiện khắc nghiệt.

Các nhà chức trách Ba Lan đã thông báo ít nhất 9 trường hợp tử vong gần biên giới với Belarus - trong đó có một cậu bé người Kurd 14 tuổi chết vì hạ thân nhiệt. Phóng viên Barbara Wesel của DW tại Ba Lan cho biết: “Số người chết sẽ tăng lên vì trời trở nên lạnh hơn vào ban ngày”.

Ba Lan dự đoán số người ở biên giới vào khoảng từ 3.000 đến 4.000 người, với số lượng người đến mỗi ngày nhiều hơn.

Bộ Quốc phòng Ba Lan cho biết hôm thứ Hai (15/11): “Ngày càng có nhiều nhóm người di cư được quân đội Belarus đưa tới cửa khẩu Kuznica”.

Rất khó để xác minh các báo cáo của Ba Lan về những gì chính xác đang xảy ra ở biên giới do tình trạng khẩn cấp mà Ba Lan áp đặt, với việc ngăn cản hầu hết các nhà báo và nhân viên cứu trợ tiếp cận khu vực này.

Trong khi Ba Lan tăng cường an ninh và tăng cường binh lính ở biên giới, Belarus đã tiến hành các cuộc tập trận quân sự với đồng minh quan trọng của mình là Nga gần biên giới.

Trong những ngày tới, khi EU công bố các lệnh trừng phạt mới đối với Belarus, không loại trừ khả năng chính phủ nước này sẽ có biện pháp đáp trả. Điều này sẽ đẩy cuộc khủng hoảng người di cư càng trở nên nghiêm trọng hơn.