Để chương trình tiếp tục đạt hiệu quả, nhiều ý kiến mong muốn rằng, Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam nghiên cứu, ban hành một quy trình chuẩn, chặt chẽ, áp dụng thống nhất cho đơn vị. Thời gian ban hành hướng dẫn, quy định định mức tác phẩm cho Hội Nhà báo địa phương vào đầu năm để các đơn vị chủ động có kế hoạch sáng tạo tác phẩm phù hợp…

Như thế nào là tác phẩm báo chí chất lượng cao?

Tiếp nối thành công của Đề án hỗ trợ giai đoạn 2016 - 2020, ngày 08/4/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 558/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình hỗ trợ hoạt động sáng tạo tác phẩm, công trình văn học nghệ thuật, báo chí ở Trung ương và các Hội Văn học nghệ thuật địa phương; hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao ở các Hội Nhà báo địa phương giai đoạn 2021 - 2025”. Chương trình tiếp tục đẩy mạnh công tác hỗ trợ báo chí với nguồn kinh phí lớn hơn, tập trung vào việc nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của hội viên Hội Nhà báo Việt Nam.

Trên thực tế, có thể nói, công tác hỗ trợ sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao đã tạo được sự đồng thuận, gắn kết thi đua trong báo giới, tạo nên những tác phẩm có chiều sâu, phản ánh đậm nét mọi mặt của đời sống xã hội. Nhiều bài viết giàu tính chiến đấu, tính giáo dục, định hướng tư tưởng chính trị cao, góp phần ổn định và phát triển xã hội, qua đó khẳng định rõ hơn vai trò, trách nhiệm và nghĩa vụ công dân của người làm báo.

Từ nguồn hỗ trợ sáng tạo, nhiều tác phẩm báo chí chất lượng cao đã đoạt Giải Báo chí Quốc gia, các giải báo chí địa phương và nhiều giải báo chí của bộ, ngành, đoàn thể. Như nhà báo Nguyễn Xuân Hải - Ủy viên BCH Hội Nhà báo Việt Nam - Chủ tịch Hội Nhà báo Hà Tĩnh chia sẻ: “Chương trình hỗ trợ kinh phí sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao trên địa bàn Hà Tĩnh đã góp phần tạo hiệu quả nâng cao chất lượng báo chí, tạo nguồn cho Giải Báo chí Quốc gia. Trong những năm qua, Chương trình hỗ trợ kinh phí sáng tạo tác phẩm báo chí chất lượng cao được các hội viên, nhà báo đánh giá cao bởi đây là một chương trình mang ý nghĩa nhân văn cao và thực sự có hiệu quả trong việc động viên hội viên tham gia sáng tạo nhiều tác phẩm báo chí chất lượng cao, góp phần nâng cao chất lượng báo chí trên cả nước”.

Vấn đề mà nhiều hội thảo, hội nghị mà nhiều Hội Nhà báo địa phương quan tâm nhiều năm nay đó là: Thế nào là tác phẩm báo chí chất lượng cao? Chất lượng tác phẩm báo chí không những khẳng định giá trị của tác giả mà còn là vị thế và uy tín của cơ quan báo chí đó; tác phẩm báo chí không chỉ là đơn thuần phản ánh những vấn đề mà xã hội quan tâm mà nó còn mang vai trò, trọng trách vô cùng quan trọng trong việc nâng cao về tư tưởng, định hướng, hình thành nhân cách, đạo đức, lối sống, góp phần xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện. Một tác phẩm báo chí còn phản ánh công sức lao động, trình độ nghề nghiệp và sức sáng tạo của tác giả. Bởi vậy điều cốt lõi nâng cao chất lượng tác phẩm báo chí trước hết là phải nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của hội viên - nhà báo; mỗi hội viên - nhà báo phải không ngừng trau dồi, nâng cao trình độ, vững vàng về chính trị, tư tưởng.

Nhà báo Trần Cao Tánh - Phó Chủ tịch Thường trực phụ trách Hội Nhà báo Quảng Ngãi cho rằng, để có tác phẩm báo chí chất lượng cao thật không dễ. Bởi yêu cầu của một tác phẩm báo chí chất lượng cao không chỉ đòi hỏi tác phẩm phản ánh chính xác, khách quan, có sức thuyết phục, mà còn phải có tính “mới” về nội dung, sáng tạo về hình thức thể hiện, nói đúng tâm tư tình cảm người đương thời và có tác động xã hội tích cực…

Thêm vào đó, một số nội dung chủ đề được định hướng tuyên truyền, khai thác theo các mảng đề tài quan trọng như: Đề tài về Đảng, về Bác Hồ, về tuyên truyền Nghị quyết Đại hội lần thứ  XII, XIII của Đảng, về các ngày kỷ niệm lớn của dân tộc tại địa phương; về công tác đấu tranh, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, giữ gìn an ninh, chính trị; đề tài về lịch sử cách mạng, kháng chiến, về xây dựng, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đề tài về công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn, xóa đói giảm nghèo, về miền núi, vùng sâu, vùng xa, đồng bào dân tộc thiểu số…

Cần quy trình chuẩn, chặt chẽ, tránh mỗi nơi một kiểu

Đây cũng là mong muốn của phần lớn các cấp Hội Nhà báo xung quanh chương trình Hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao. Trăn trở về những vấn đề liên quan đến nâng cao chất lượng tác phẩm nên nhiều địa phương đã thực hiện tuyển chọn rất cẩn trọng, chuyên nghiệp nhưng không ít đơn vị vẫn chưa có sự đồng bộ trong triển khai.

Theo đánh giá của nhiều lãnh đạo Hội Nhà báo địa phương thì quá trình triển khai chương trình cho thấy còn một số mặt cần khắc phục để chương trình đạt hiệu quả mong muốn. Chủ tịch Hội Nhà báo Hà Tĩnh Nguyễn Xuân Hải góp ý: “Trung ương Hội nên nghiên cứu, ban hành một quy trình chuẩn, chặt chẽ, áp dụng thống nhất, tránh tình trạng mỗi nơi làm một kiểu. Gắn hoạt động hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao với công tác thi đua khen thưởng, cương quyết hạ bậc hoặc cắt danh hiệu thi đua nếu không bảo đảm các tiêu chí đề ra. Hằng năm, Trung ương Hội nên ban hành Hướng dẫn, quy định định mức tác phẩm cho Hội Nhà báo địa phương vào thời gian đầu năm (trước đây có năm đến tháng 9, 10, thậm chí sang cả năm sau mới quy định định mức). Để từ đó, Đề cương phải được đăng ký đầu năm, hội viên biết thời gian và thực hiện sáng tạo tác phẩm theo đề tài: Đi cơ sở khai thác tư liệu, sáng tạo tác phẩm, đăng phát sóng, nộp tác phẩm, thẩm định tác phẩm, thanh lý và chi tiền hỗ trợ…”. 

Đồng quan điểm đó, để nâng cao hơn nữa hiệu quả của chương trình hỗ trợ tác phẩm chất lượng cao giai đoạn 2021-2026, lãnh đạo Hội Nhà báo Quảng Bình cũng đề nghị Trung ương Hội Nhà báo Việt Nam nghiên cứu ban hành một quy trình chuẩn chặt chẽ áp dụng thống nhất ở các hội nhà báo địa phương, tránh tình trạng mỗi nơi làm một kiểu. Quy trình hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao cần theo hướng công khai dân chủ quy định rõ nội dung công việc, trình tự các bước tiến hành từ lúc mở đầu đến khi kết thúc hoạt động hỗ trợ để Chương trình hỗ trợ ngày càng đạt hiệu quả cao hơn. Trung ương làm việc với các ngành chức năng liên quan để việc cấp kinh phí được thực hiện ngay từ đầu năm để các Hội địa phương chủ động hơn trong việc đặt hàng cho hội viên có kế hoạch chủ động trong việc tìm tòi đề tài, thu thập tư liệu để sáng tạo nhiều tác phẩm báo chí đạt chất lượng cao.

Trước vấn đề kiến nghị mà một số lãnh đạo Hội Nhà báo địa phương đưa ra, nhà báo Trần Trọng Dũng - Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam khẳng định: “Về mặt quy trình, thủ tục, nhiều Hội Nhà báo kiến nghị CQTW Hội ban hành một quy trình chuẩn, chặt chẽ, áp dụng thống nhất ở các Hội Nhà báo địa phương theo hướng công khai, dân chủ, quy định rõ nội dung công việc, trình tự các bước tiến hành, từ lúc mở đầu đến khi kết thúc để Chương trình hỗ trợ ngày càng đạt hiệu quả cao hơn. Trong giai đoạn vừa qua, do một số nguyên nhân khách quan từ cơ quan quản lý nhà nước và nguyên nhân chủ quan từ phía CQTW Hội nên Hướng dẫn tuyển chọn tác phẩm báo chí chất lượng cao chưa ổn định và có những năm bị muộn, gây khó khăn cho các cấp Hội trong công tác triển khai thực hiện. Tình trạng này được nhiều Hội Nhà báo tỉnh phản ánh. CQTW Hội nghiêm túc tiếp thu và sẽ giải quyết tình trạng này ngay trong thời gian tới”.

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng, hoạt động Hỗ trợ tác phẩm báo chí chất lượng cao nên gắn với công tác thi đua khen thưởng. Thời gian ban hành hướng dẫn, quy định định mức tác phẩm cho Hội Nhà báo địa phương vào đầu năm để có thể chủ động kế hoạch sáng tạo tác phẩm. Đồng thời nên có định kỳ tổ chức hội nghị sơ kết, tổng kết để rút kinh nghiệm đồng thời phổ biến cách làm hay của các tổ chức Hội, qua đó giúp các Hội chấn chỉnh và ngày càng hoàn thiện hơn, việc triển khai chương trình Hỗ trợ sáng tạo tác phẩm chất lượng cao ngày càng hiệu quả hơn nữa…

Sông Mây