Ngày hôm qua (24/8), Tổng thống Joe Biden thừa nhận đang trong tình thế tiến thoái lưỡng nan khi kế hoạch sơ tán 6.000 người ở Afghanistan vào cuối tháng 8 có thực hiện được hay không còn phụ thuộc vào việc liệu Taliban có hợp tác để cho phép di tản thêm người Mỹ và các đồng minh Afghanistan của họ hay không. 

Vào tháng 4, ông Biden đã công bố kế hoạch rút 2.500 binh sĩ Mỹ vẫn còn ở Afghanistan sau cuộc chiến kéo dài 20 năm, nhưng rốt cuộc đã buộc phải gửi thêm hàng nghìn binh lính khác tới để sơ tán những người gặp rủi ro khi chính phủ và quân đội do Mỹ hậu thuẫn nhanh chóng sụp đổ.

Cuộc di tản hỗn loạn và nguy hiểm khỏi sân bay Kabul diễn ra sau đó đã gây ra làn sóng chỉ trích và khiến ông Biden rơi vào cuộc khủng hoảng lớn nhất kể từ khi lên nắm quyền vào tháng 1.

Các quan chức Mỹ cho biết việc rút quân phải bắt đầu muộn nhất là vào thứ Sáu (27/8) để hoàn thành trước ngày 31/8 khi toàn bộ kế hoạch sẽ mất vài ngày. Quân đội Mỹ tại sân bay Kabul bao gồm lính thủy đánh bộ và lính dù.

Tốc độ di tản của các lực lượng Mỹ và đồng minh chắc chắn sẽ chậm lại.

Ông Biden cho biết, kể từ ngày 14/8, hơn 70.000 người, bao gồm công dân Mỹ, nhân viên NATO và người Afghanistan gặp rủi ro, đã được sơ tán khỏi Kabul. Ông cho biết Mỹ sẽ sơ tán bất kỳ công dân Mỹ nào muốn rời đi và các quan chức cho biết họ sẽ sơ tán càng nhiều người Afghanistan đang gặp rủi ro càng tốt.

Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết Lầu Năm Góc tin rằng họ có khả năng đưa tất cả những người Mỹ muốn rời đi trước ngày 31/8 và các quan chức Mỹ cho biết 4.000 người Mỹ đã được sơ tán cho đến nay, nhưng họ không biết còn bao nhiêu người ở trong nước, vì không phải tất cả đều đăng ký với đại sứ quán Mỹ.

Lầu Năm Góc cũng đã cam kết sơ tán khoảng 500 binh sĩ Afghanistan đang giúp bảo vệ sân bay Kabul.

Bất chấp tốc độ di tản hiện nay, với sự tham gia của hàng chục máy bay vận tải quân sự từ Mỹ và khắp thế giới, hàng nghìn người Afghanistan đang gặp rủi ro sẽ không thể rời đi trước thời hạn.

Hiệp hội các đồng minh thời chiến, một nhóm tái định cư người tị nạn, ước tính có 250.000 người Afghanistan, bao gồm thông dịch viên, tài xế và những công nhân khác đã giúp đỡ Mỹ, cần được sơ tán.

Bộ Ngoại giao Mỹ đang gây áp lực lên Taliban để đảm bảo rằng những người dân này có thể được di tản. "Kể cả khi nhiệm vụ quân sự kết thúc thì chúng tôi vẫn cam kết bảo vệ những người Afghanistan đang gặp rủi ro", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ned Price cho biết hôm thứ Hai (23/8). "Chúng tôi sẽ buộc Taliban làm điều này, và muốn cả thế giới an tâm".

Một trong những câu hỏi lớn nhất mà chính quyền Biden và các quốc gia đồng minh phải đối mặt là liệu có công nhận chính phủ mà Taliban thành lập hay không. Điều này sẽ dẫn đến những hậu quả quan trọng, bao gồm cả việc liệu Taliban có được tiếp cận nguồn viện trợ nước ngoài mà các chính phủ Afghanistan trước đây dựa vào hay không.

Một thỏa thuận năm 2020 được ký kết bởi chính quyền Trump trước đây tuyên bố rõ ràng rằng Taliban "không được Mỹ công nhận là một nhà nước", nhưng đã có dấu hiệu Washington sẽ phải đàm phán với nhóm chiến binh Hồi giáo về một số vấn đề, chẳng hạn như phản đối khủng bố.

Giám đốc CIA William Burns đã gặp thủ lĩnh Taliban Abdul Ghani Baradar ở Kabul hôm thứ Hai (23/5) trong cuộc gặp gỡ chính thức cấp cao nhất kể từ khi nhóm này tiếp quản Kabul vào ngày 15/8.

Các quan chức Mỹ nói rằng Taliban đã và đang chống lại các nhóm khủng bố như Nhà nước Hồi giáo. Mỹ, các đồng minh và Liên Hợp Quốc sẽ phải quyết định làm thế nào để đối phó với một thảm họa nhân đạo đang rình rập.

Liên Hợp Quốc cho biết hơn 18 triệu người, hơn một nửa dân số Afghanistan, cần viện trợ và một nửa số trẻ em Afghanistan dưới 5 tuổi đã bị suy dinh dưỡng cấp tính do đợt hạn hán thứ hai trong bốn năm.

Tổ chức Y tế Thế giới cho biết họ chỉ có đủ nguồn cung cấp ở Afghanistan để tồn tại trong một tuần sau khi việc giao hàng bị chặn bởi các hạn chế tại sân bay Kabul và họ lo ngại sự biến động sẽ làm gia tăng các ca nhiễm COVID-19.