Liên hoan do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam chủ trì phối hợp với Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức.

Tại Liên hoan lần này, Ban Tổ chức đã nhận được 53 vở diễn của 45 nước và 25 vở diễn của 20 đơn vị nghệ thuật sân khấu trong nước đăng ký tham gia. Sau khi thẩm định chất lượng nội dung và nghệ thuật, Ban Tổ chức đã mời 7 vở diễn của nước ngoài gồm vở: Tháng Tám (Hungary); Bpolar (Israel); Macbeth Mirror (Ấn Độ); Hai vạn dặm dưới biển (Hàn Quốc); Câu chuyện về bức tranh cổ (Trung Quốc); Ngôi đền quỷ ám (Singapore); Cánh đồng đẫm máu (Hy Lạp)…

14 vở diễn của các đơn vị trong nước tham dự Liên hoan gồm: Nhật thực (Sân khấu thử nghiệm – Nhà hát Thế giới trẻ - Sân khấu Sen Việt); Mơ Rồng (Nhà hát Múa rối Thăng Long); Hà Nội của những giấc mơ (Liên đoàn Xiếc Việt Nam); Thân phận nàng Kiều (Nhà hát Múa rối Việt Nam); Hai mươi (Trung tâm Sân khấu và phát triển); Niềm khát (Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai); Sự sống (Nhà hát kịch Việt Nam); Cậu Vanya (Nhà hát Tuổi trẻ); Ngàn năm mây trắng (Nhà hát Đài tiếng nói Việt Nam); Nỗi u sầu (Nhà hát Kịch nói Quân đội); Huyền thoại Gò Rồng Ấp (Sân khấu Lệ Ngọc); Nữ Ca sĩ hói đầu (Sân khấu Lucteam); Dưới nước là cát (Nhà hát thế giới trẻ - Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP. Hồ Chí Minh); Câu Kiều ru một đời người (Nhà hát Chèo Quân đội).

Đây đều là những vở diễn có sự sáng tạo mới lạ, có sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật trình diễn và các yếu tố nghệ thuật khác như: âm nhạc, phục trang, đạo cụ, mỹ thuật sân khấu, âm thanh, ánh sáng... ở các loại hình nghệ thuật: Múa rối, Chèo, Cải lương, Xiếc, Kịch nói, Kịch không lời, Kinh kịch... thể hiện rõ nét truyền thống bản sắc dân tộc của mỗi quốc gia, vùng miền.

Phát biểu tại lễ khai mạc, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết: Liên hoan Quốc tế Sân khấu thử nghiệm lần thứ IV, tại Hà Nội - năm 2019 là sự kiện văn hóa quan trọng, hội tụ và giới thiệu bản sắc văn hóa của các nước trên thế giới, là cơ hội để các nghệ sĩ trong nước và quốc tế thể hiện tài năng sáng tạo nghệ thuật, tăng cường tình đoàn kết hữu nghị, mở rộng giao lưu văn hóa, trao đổi, học tập kinh nghiệm, góp phần phát triển nghệ thuật sân khấu của Việt Nam, khu vực và quốc tế trong thời kỳ mới. Đây cũng là dịp để chúng ta hiểu thêm về con người, về giá trị văn hóa tinh thần của mỗi vùng miền, mỗi lãnh thổ, quốc gia khác nhau, để hiểu nhau hơn và xích lại gần nhau hơn.

Theo Thứ trưởng Tạ Quang Đông, qua các hoạt động, Liên hoan sẽ góp phần nâng cao vị thế của đất nước Việt Nam đối với bạn bè quốc tế. Đồng thời, thông qua việc tổ chức Liên hoan, Sân khấu Việt Nam có thêm cơ hội giao lưu, học hỏi giữa các đoàn nghệ thuật, nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, xây dựng tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, đáp ứng sự mong mỏi của khán giả trong xu thế hội nhập và phát triển, góp phần “xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc”.

Cũng theo NSND Lê Tiến Thọ - Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, Trưởng Ban Chỉ đạo Liên hoan: “Sân khấu thử nghiệm” là một thuật ngữ để chỉ tính tiên phong của các trào lưu nghệ thuật nhằm đưa sân khấu phát triển. Với mục đích đổi mới, khám phá, “Sân khấu thử nghiệm” muốn trình bày sự cách tân của tác giả, đạo diễn, diễn viên nhằm mở ra cấu trúc hình thức mới làm giàu thêm ngôn ngữ nghệ thuật sân khấu, góp phần đáp ứng thị hiếu của khán giả trong xu thế hội nhập và phát triển.

“Các tiết mục tham gia Liên hoan lần này thể hiện sự nỗ lực khám phá và tìm tòi các phong cách thể hiện sân khấu mới, nhằm tạo ra những sự đột phá và tính thử nghiệm cao trong sáng tạo nghệ thuật sân khấu, góp phần đáp ứng sự mong đợi của khán giả trong xu thế hội nhập và phát triển”, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam- Lê Tiến Thọ khẳng định.

Ngay sau lễ khai mạc, vở diễn “Nhật thực” của Sân khấu thử nghiệm, Nhà hát Thế giới trẻ - Sân khấu Sen Việt, TP. Hồ Chí Minh đã được biểu diễn mở màn Liên hoan. "Nhật thực" là vở cải lương hiếm hoi của khu vực phía Nam tham gia Liên hoan Sân khấu thử nghiệm lần thứ IV. Vở diễn được chuyển thể từ kịch bản "Diễn kịch một mình" của soạn giả Lê Duy Hạnh. Đạo diễn NSƯT Lê Nguyên Đạt cùng các NSƯT Lê Trung Thảo, nghệ sĩ Hoàng Quốc Thanh và nghệ sĩ Thành Tây đã mang đến những thử nghiệm mới mẻ về cả nội dung và hình thức thể hiện. Đạo diễn Lê Nguyên Đạt mong muốn "Nhật thực" có thể thay đổi quan niệm của khán giả trẻ về nghệ thuật cải lương.

Vở diễn mượn khoảnh khắc nhật thực biến ảo kỳ lạ để nhìn lại cuộc đời của người nghệ sĩ cải lương, sau ánh đèn sân khấu, bức màn nhung được khép lại là nỗi trăn trở của người nghệ sĩ. Trên sân khấu có 3 diễn viên nhưng chỉ có một nhân vật trung tâm do NSƯT Lê Trung Thảo đảm nhiệm. Với những màn hóa thân đặc sắc vào 3 nhân vật Vua, trung thần, nịnh thần với những lời tự đối đáp sâu sắc, phản ánh những trăn trở đối với cuộc đời và sân khấu cải lương hôm nay: "Nếu không có sân khấu, nghệ sĩ sẽ đi đâu, về đâu?", Lê Trung Thảo đã làm khán giả say mê theo dõi trong suốt 85 phút của vở diễn. 

Không chỉ đặc sắc về mặt nội dung, mà âm nhạc cũng đóng góp một phần quan trọng đối với sự thành công của "Nhật thực". Không gian âm nhạc đương đại nhưng vẫn mang hồn cốt của dân tộc Việt Nam. Đây chính là sự giao lưu văn hóa rõ nét, hòa nhập nhưng không hòa tan, mạnh dạn thử nghiệm nét mới trong sáng tạo tác phẩm…

L.V