Ngày 15/12/2021, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn đã công bố biểu trưng (logo) và khẩu hiệu (slogan) du lịch của tỉnh. Theo đó, biểu trưng du lịch Lạng Sơn là hình ảnh cách điệu núi Mẫu Sơn và hoa đào, slogan du lịch là "Ai lên xứ Lạng cùng anh...".

“Cảnh tiên giữa trần”

Không phải ngẫu nhiên tỉnh Lạng Sơn lại chọn hình ảnh núi Mẫu Sơn làm biểu trưng du lịch của tỉnh. Mẫu Sơn đã là điểm tham quan, nghỉ dưỡng lý tưởng từ những năm 1930 với những tài nguyên vô giá để phát triển du lịch.

Khu du lịch Mẫu Sơn nằm trên địa bàn 3 xã: Công Sơn, Mẫu Sơn huyện Cao Lộc và Mẫu Sơn huyện Lộc Bình, với tổng diện tích khoảng 10.470 ha. Đỉnh cao nhất của dãy núi Mẫu Sơn cách trung tâm thành phố Lạng Sơn khoảng 30 km về phía Đông, cách thủ đô Hà Nội chưa đầy 180 km, nằm sát với đường với biên giới Việt - Trung.

Khu vực Mẫu Sơn cũng là vùng núi cao nhất của tỉnh Lạng Sơn và ở khu vực Đông Bắc Việt Nam, độ cao trung bình từ 800 - 1.000m so với với mặt nước biển, bao gồm một quần thể khoảng 80 ngọn núi lớn, nhỏ. Các đỉnh núi cao nhất là Phia Pò (Núi Cha) cao 1.541m, đỉnh Phia Mè  (Núi Mẹ) cao 1.520m.

Khí hậu tại Mẫu Sơn mang nét đặc thù của vùng á nhiệt đới và ôn đới với nhiệt độ trung bình trong năm là 15,6 độ C với 2 mùa rõ rệt. Mùa hè từ tháng 4 đến tháng 10, thời tiết mát mẻ, nhiệt độ trung bình từ 16 - 21 độ C, rất thích hợp cho du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng. Mùa đông từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, có nhiệt độ trung bình từ 7,2 - 13,2 độ C, năm lạnh nhất tới -5 độ, thường xuyên có sương mù bao phủ, có băng tuyết vào những ngày giá rét.

Hệ thống thủy văn ở Mẫu Sơn khá đa dạng với hơn 10 dòng suối chảy từ các đỉnh núi xuống xung quanh như suối Khuổi Lầy, Khuổi Tẳng, Khuôn Van, Nà Mìu, Lặp Pịa, Bản Khoai ở phía Nam; suối Pắc Đây, Co Khuông, Làng Kim, Khuổi Phiêng, Khuổi Luông ở phía Bắc Mẫu Sơn. Các dòng suối này dồi dào lượng nước quanh năm, hầu như chưa bao giờ khô hạn.

Thảm thực vật ở Mẫu Sơn khá phong phú trên diện tích gần 5.000 ha rừng. Rừng tự nhiên ở đây có nhiều sinh vật quý, hiếm như sồi, dẻ, trầm hương, tùng la hán, vối thuốc. Mẫu Sơn còn có rất nhiều loại cây, con quý hiếm, có giá trị kinh tế cao như chè san tuyết cổ thụ, đào, chanh rừng, ếch hương… Một số loài hoa như đỗ quyên và các loài phong lan đẹp chỉ vùng núi này mới có.

Do hội tụ nhiều yếu tố độc đáo về cảnh quan thiên nhiên và đa dạng sinh học, Mẫu Sơn đã trở thành danh thắng nổi tiếng của Lạng Sơn, được ví như “cảnh tiên giữa trần” của miền Bắc Việt Nam.

Huyền tích vùng đất thiêng

Bên cạnh những giá trị về tự nhiên, Mẫu Sơn còn đặc biệt hấp dẫn bởi những giá trị về văn hóa tâm linh và bản sắc văn hóa dân tộc thuần khiết của cộng đồng các dân tộc sinh sống nơi đây. Trong văn hóa tâm linh, khu Linh địa - Đền cổ Mẫu Sơn nằm ở nơi “đắc địa” giữa Núi Cha và Núi Mẹ tại thôn Lặp Pịa, xã Mẫu Sơn, huyện Lộc Bình đã trở thành huyền tích bí ẩn.

Nhân dân quanh vùng Mẫu Sơn vẫn truyền tụng nhiều chuyện kể, huyền tích, huyền thoại, trong đó có câu chuyện ấn tượng về huyền tích những phiến đá thiêng rỉ máu. Từ xa xưa, nhân dân các dân tộc trong vùng sử dụng ngôi đền này làm nơi sinh hoạt tâm linh, là một di tích tín ngưỡng, tôn giáo linh thiêng.

Không chỉ đơn thuần là nơi thờ tự, lăng mộ, đền cổ và mộ đá trên khu Linh địa - Đền cổ còn là biểu tượng của sức mạnh văn hóa, thể hiện đời sống tinh thần phong phú của người Tày cổ trong khu vực. Ngoài ra, Mẫu Sơn còn có cả huyền thoại, truyền thuyết dân gian về núi Cha, núi Mẹ, núi Phặt Chỉ… Những giá trị phi vật thể về một vùng đất thiêng tạo cho Mẫu Sơn một sức hấp dẫn tâm linh đặc biệt.

Mẫu Sơn còn là vùng đất có nhiều giá trị bản sắc văn hóa truyền thống của các dân tộc Tày, Nùng, Dao sinh sống xung quanh khu vực được bảo tồn khá nguyên vẹn. Trong đó phải kể đến lễ cấp sắc, lễ cầu mùa, tục thờ cúng tổ tiên, thờ thổ công thần núi, thờ cúng núi Phặt Chỉ; trang phục, kiến trúc nhà trình tường và các làn điệu dân ca như Pảo Dung, thổi khèn Pí Lè của người Dao Lù gang; lễ hội Lồng tồng và những làn điệu then đàn tính tẩu, hát sli, lượn của người Tày, Nùng. Mẫu Sơn còn nổi tiếng với nét văn hóa ẩm thực của đồng bào các dân tộc có tính chất, đặc trưng rất riêng như rượu được chưng cất từ men lá, mật ong, chanh rừng, đào và chè tuyết từ những cây chè cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên các đỉnh núi cao.

Với những tài nguyên du lịch đặc sắc, đây là tiền đề quan trọng để Mẫu Sơn phát triển trở thành điểm du lịch tầm cỡ quốc gia; là điểm đến hấp dẫn để nghỉ dưỡng, hành hương tâm linh, tham quan, ngắm cảnh, tìm hiểu lịch sử, văn hóa con người.

Kinh nghiệm du lịch Mẫu Sơn

Du lịch Mẫu Sơn từ lâu đã hấp dẫn du khách bởi vẻ đẹp được ví như là “nàng công chúa ngủ trong rừng” ở vùng Đông Bắc Việt Nam. Nơi đây có kiểu thời tiết se lạnh, không khí trong lành, thoáng đãng và gần như không có khói bụi. Bởi vậy, đây chính là địa điểm thú vị giúp du khách có cơ hội hòa mình vào thiên nhiên rộng lớn và chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng.

Theo kinh nghiệm của nhiều du khách, du lịch Mẫu Sơn ở thời điểm nào trong năm cũng có những cái hay, cái thú vị đáng để chiêm nghiệm, khám phá. Tuy nhiên, thời điểm lý tưởng nhất để tới Mẫu Sơn là từ tháng 5 đến tháng 1 năm sau.

Tháng 4 - 5 là khoảng thời gian người dân địa phương đang làm đất và cấy lúa trên những thửa ruộng bậc thang. Du lịch Mẫu Sơn mùa hè là thời điểm thích hợp cho những hoạt động như tắm suối, tắm thác, cắm trại trong rừng hay chụp ảnh sống ảo cùng hoa cẩm tú cầu tuyệt đẹp.

Vào tháng 7 tháng 8, lúc này, những thửa ruộng bậc thang Mẫu Sơn đã được nhuộm một màu vàng óng của những bông lúa chín trĩu nặng, tạo nên một bức tranh thiên nhiên vô cùng độc đáo và ấn tượng.

Trong khoảng thời gian tháng 9 đến tháng 10 hàng năm, thời tiết ở Mẫu Sơn vô cùng dễ chịu, luôn luôn mát mẻ, rất phù hợp để nghỉ dưỡng, du lịch cùng với bạn bè và gia đình.

Đặc biệt, vào những tháng mùa đông, nếu bạn muốn ngắm nhìn khung cảnh núi rừng những ngày băng giá, có tuyết rơi thì hãy đến Mẫu Sơn. Vào tháng 1, nhiệt độ ở Mẫu Sơn có thể xuống mức âm và xuất hiện băng giá. Đây là hiện tượng thiên nhiên kỳ thú ở Việt Nam và nhận được nhiều sự quan tâm của khách du lịch, nhất là những du khách từ các tỉnh phía Nam.

Đến Mẫu Sơn, du khách có thể khám phá những bản làng người Dao bình yên ở bản Khuổi Cấp, thăm khu linh địa cổ Mẫu Sơn nằm ở độ cao khoảng 1190 mét so với mực nước biển, tới núi Phặt Chỉ chụp hình “sống ảo”…

Ẩm thực Mẫu Sơn cũng rất được ghi nhớ với đặc sản nổi tiếng lợn sữa quay. Nguyên liệu làm nên món ăn này đều là lợn được người dân bản nuôi thả trên đồi vì vậy thịt rất chắc và ngọt. Trải qua các công đoạn tẩm ướp công phu, tỉ mỉ, món ăn không chỉ có màu sắc bắt mắt mà còn sở hữu hương vị đủ sức làm “ngã gục” mọi thực khách.

Một trong những món ăn nổi tiếng tại Mẫu Sơn mà du khách nên thưởng thức đó là ếch hương. Đây là một loài ếch quý hiếm, có thành phần dinh dưỡng cao và thường sống trong các hang hốc ở khe suối. Chúng có kích thước nhỏ nhưng thịt lại rất thơm ngon. Có khá nhiều món được chế biến từ ếch hương như: ếch xào su su, ếch lăn bột, ếch om chuối đậu… Ngoài ra, với món gà nướng mật ong, vào những ngày thời tiết se lạnh, du khách được thưởng thức món gà nướng vàng ruộm, tỏa hương thơm nức mũi thì còn gì tuyệt vời bằng…

T.Toàn