Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang khiến các đối tác và thị trường năng lượng thay thế, bao gồm cả châu Phi, ngày càng trở nên quan trọng đối với Nga.

Các quan chức Nga đang chuẩn bị gặp những người đồng cấp châu Phi của họ tại Hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi ở St. Petersburg vào ngày 27-28 tháng 7, sau khi một số phái đoàn Nga đã đến thăm các nước châu Phi để thảo luận về việc tăng cường hợp tác kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu.

Cuộc họp diễn ra ngay sau khi Nga rút khỏi Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, do Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian và được thành lập để hỗ trợ an ninh lương thực toàn cầu, một vấn đề quan trọng đối với các nước châu Phi sẽ được thảo luận trong tuần này.

Xung đột cũng đã ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại dầu mỏ của Nga. Xuất khẩu dầu thô của châu Phi đang cạnh tranh với khối lượng của Nga tiếp tục giao dịch với mức chiết khấu cao sau khi phương Tây đưa ra các biện pháp trừng phạt đối với Nga. Trong khi đó, sản phẩm dầu của Nga nhập khẩu vào châu Phi đang tăng mạnh.

Mối quan hệ năng lượng của Nga với châu Phi đã thay đổi đáng kể kể từ hội nghị thượng đỉnh Nga - Châu Phi đầu tiên vào năm 2019, khi các thỏa thuận được ký kết về thăm dò, lọc dầu và tiếp thị dầu khí thượng nguồn nhắm đến sự hiện diện ngày càng tăng của Nga ở châu Phi.

Năm 2019, Tổng thống Putin cho biết ông muốn tăng gấp đôi thương mại Nga - Châu Phi, nhưng thực tế chỉ tăng một phần tư từ năm 2018 đến năm 2021 lên 15,6 tỷ USD, theo IMF.

Nga đang chi một số tiền đáng kể cho chiến tranh và các biện pháp trừng phạt đã ảnh hưởng đến doanh thu bán dầu - một trong những nguồn doanh thu chính của nước này.

Paul Sheldon, cố vấn địa chính trị của S&P Global Commodity cho biết: “Chiến tranh có thể sẽ hạn chế khả năng đầu tư ra nước ngoài của các công ty Nga do lo ngại về lệnh trừng phạt và nhu cầu của Nga trong việc ưu tiên cơ sở hạ tầng xuất khẩu mới và sản xuất trong nước có thể dễ dàng chảy về phía đông hơn”.

Xung đột đã có tác động lớn đến các điểm đến xuất khẩu dầu của Nga, ảnh hưởng đến các nhà sản xuất và người mua châu Phi.

Ngay sau khi Nga tấn công Ukraine, một số nước phương Tây bắt đầu giảm mua dầu của Nga. Điều này được kết hợp bởi lệnh cấm vận của EU đối với nhập khẩu dầu của Nga và trần giá do G7, Úc và EU điều phối có hiệu lực vào cuối tháng 12 năm 2022 và đầu tháng 2 năm 2023.

Việc mất khách hàng ở các quốc gia bị trừng phạt đã dẫn đến giao dịch dầu thô của Nga với mức chiết khấu lớn, thúc đẩy sự gia tăng đáng kể nguồn cung dầu thô của Nga sang châu Á.

Platts đánh giá loại dầu thô chủ chốt Urals của Nga ở mức 67,02 USD/thùng vào ngày 25/7. Các loại dầu thô chính của châu Phi, bao gồm Dalia và Bonny Light, đang giao dịch ở mức cao hơn gần 20 USD/thùng.

Các nhà sản xuất dầu thô ở Tây Phi đã tăng nguồn cung đều đặn cho châu Âu và Bắc Mỹ, trong khi Nga đã tăng thị phần ở châu Á.

“Ấn Độ và Trung Quốc thực sự là hai thị trường trọng điểm mà các nhà xuất khẩu châu Phi, cũng như Trung Đông và thậm chí cả Hoa Kỳ, đã phải chịu những thất bại đáng kể nhất do sự cạnh tranh gay gắt từ các loại dầu rẻ hơn của Nga có chất lượng tương đương nếu không muốn nói là tốt hơn (ví dụ: Sokol và ESPO)” - Voloshin nói.

Việc mất đi các khách hàng truyền thống ở châu Âu cũng đang thúc đẩy xuất khẩu sản phẩm tinh chế của Nga sang châu Phi tăng lên, tăng gấp 14 lần chỉ trong hơn một năm sau khi xung đột bắt đầu. Trước chiến tranh, Nga đã xuất khẩu 33.000 thùng/ngày sản phẩm tinh chế sang châu Phi, phần lớn là xăng. Đến tháng 3 năm 2023, con số đó đã tăng lên 420.000 thùng/ngày.

Nga cũng hợp tác với các đối tác châu Phi theo thỏa thuận sản xuất dầu thô của OPEC+, cũng như Diễn đàn các nước xuất khẩu khí đốt.

Trước thềm hội nghị thượng đỉnh, Tổng thống Nga Vladimir Putin gửi thông điệp tới những người tham gia diễn đàn rằng quốc gia của ông hướng tới mục tiêu kích thích hợp tác trong các lĩnh vực bao gồm thương mại, đầu tư và biến đổi khí hậu.

Khả năng của nó để làm điều này có thể phụ thuộc vào cuộc xung đột ở Ukraine, và tác động của nó đối với vốn tài chính cũng như chính trị của Nga.

Lê Na (Theo HSNW)