Từ việc nghiên cứu các hộp sọ hóa thạch, các nhà khoa học biết rằng kích thước bộ não của người Neanderthal lớn hơn một chút so với bộ não của người hiện đại. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu biết rất ít về sự phát triển não của người Neanderthal vì mô mềm không được bảo quản tốt trong hồ sơ hóa thạch.

Các nhà khoa học tại Viện Di truyền và Sinh học Tế bào Phân tử Max Planck ở Dresden, Đức, cho biết họ đã xác định được một đột biến di truyền kích hoạt việc tạo ra các tế bào thần kinh trong não người Homo sapiens nhanh hơn. Biến thể của gen được đề cập trên người Neanderthal, được gọi là TKTL1, khác với biến thể của người hiện đại bởi một axit amin.

Tác giả nghiên cứu Wieland Huttner, giáo sư và giám đốc danh dự tại viện cho biết: “Chúng tôi đã xác định được một gen góp phần tạo nên con người".

Khi hai phiên bản của gen này được đưa vào phôi chuột, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng biến thể gen của con người hiện đại đã dẫn đến sự gia tăng một loại tế bào... cụ thể tạo ra tế bào thần kinh trong vùng tân vỏ não.

Các nhà khoa học cũng đã thử nghiệm hai biến thể gen trong phôi chồn hương và mô não nuôi cấy trong phòng thí nghiệm được tạo ra từ tế bào gốc của con người, được gọi là organoids, và có kết quả tương tự.

Nhóm nghiên cứu lý giải rằng khả năng tạo ra nhiều tế bào thần kinh hơn có thể mang lại cho người Homo sapiens một lợi thế nhận thức không liên quan đến kích thước tổng thể của não, cho thấy rằng con người hiện đại có "tân vỏ não hoạt động nhiều hơn so với người Neanderthal cổ đại", theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science.

Ông Huttner giải thích: “Điều này cho chúng ta thấy rằng mặc dù chúng ta không biết não người Neanderthal có bao nhiêu tế bào thần kinh, nhưng chúng ta có thể giả định rằng con người hiện đại có nhiều tế bào thần kinh hơn ở thùy trán của não, nơi hoạt động của TKTL1 cao nhất so với người Neanderthal.

Ông nói thêm: “Đã có một cuộc thảo luận về việc liệu thùy trán của người Neanderthal có lớn như thùy trán của người hiện đại hay không. Nhưng chúng tôi không cần quan tâm vì từ nghiên cứu này chúng tôi biết rằng con người hiện đại chắc chắn phải có nhiều tế bào thần kinh hơn ở thùy trán... và chúng tôi nghĩ rằng đó là một lợi thế cho khả năng nhận thức sớm".

Những phát hiện khảo cổ học trong những năm gần đây cho thấy rằng người Neanderthal tinh vi hơn những mô tả trước đó. Họ hàng cổ đại của chúng ta đã biết cách sinh tồn trong điều kiện khí hậu lạnh và ấm và sử dụng các công cụ phức tạp. Họ cũng biết làm sợi, bơi và sáng tạo nghệ thuật.

Đồng tác giả nghiên cứu và nhà di truyền học Svante Pääbo, giám đốc Viện Nhân chủng học Tiến hóa Max Planck ở Leipzig, Đức, đã đi tiên phong trong nỗ lực trích xuất, trình tự và phân tích DNA cổ đại từ xương của người Neanderthal.

Năm 2010, công trình nghiên cứu của ông đã dẫn đến việc phát hiện ra rằng con người sơ khai đã lai tạo với người Neanderthal. Sau đó, các nhà khoa học đã so sánh bộ gen của người Neanderthal với hồ sơ di truyền của người sống ngày nay để xem các gen của chúng ta trùng lặp và khác nhau như thế nào. TKTL1 chỉ là một trong hàng chục điểm khác biệt di truyền đã được xác định, trong khi một số gen được chia sẻ có thể có ý nghĩa đối với sức khỏe con người.

Hoàng Nam (theo CNN)