Tọa lạc ở nửa phía Đông đảo Île de la Cité, nằm giữa dòng sông Seine của Paris, với cổng chính hướng về phía Tây của hòn đảo, Cathédrale Notre-Dame de Paris là nhà thờ chính tòa ở Paris và là trụ sở làm việc của Đức Tổng Giám mục của thành phố này.

Notre Dame là một trong những nhà thờ đầu tiên theo lối kiến trúc gothic và được xây dựng trong suốt thời kỳ gothic. Các bức phù điêu và những tấm kính màu thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của chủ nghĩa tự nhiên, mang đến cho chúng dáng vẻ gần với thế tục hơn so với lối kiến trúc La Mã trước đó.

Notre Dame là một trong số những công trình đầu tiên của thế giới sử dụng các trụ đỡ. Thiết kế đầu tiên của nhà thờ này không có các trụ đỡ quanh chỗ ngồi của dàn đồng ca và gian giữa của thánh đường.

Nhà thờ Đức Bà Paris đã tham gia vào nhiều thăng trầm cũng như biến động lịch sử của kinh đô ánh sáng. Trước tiên nơi đây là một cái đền gallo-romain (cấu trúc giữa Pháp cổ và La Mã) sau đó biến thành đền basilique chrétienne (đền công giáo) sau cùng biến thành một nhà thờ có lối cấu trúc theo kiểu la tinh. Ba lần thay đổi chưa yên và lần thứ tư là Nhà thờ Đức Bà Paris ngày nay, do ông Maurice De Sully đứng trông nom với sự hợp tác hai kiến trúc sư Jean de Chelles và Pierre Montreuil. Bắt đầu xây cất năm 1163 chấm dứt năm 1300 (công trình xây cất Nhà thờ Đức Bà Paris 137 năm). Nhà thờ có chiều dài 130 thước, chiều ngang 48 thước, chiều cao 35 thước, có thể chứa được 6.500 người.

Phía mặt tiền nhà thờ có một cấu trúc thăng bằng và uy nghi. Ba cửa lớn không bằng nhau, cửa giữa cao nhất và rộng hơn hai cửa kia. Vào thời trung cổ người ta thường dùng sự mất cân đối này để giảm sự đơn điệu buồn tẻ của những mặt tiền lớn. Những cửa sắt lớn có những tượng nổi lên một nền vàng tượng trưng cho quyển thánh kinh bằng đá. Sáu cánh cửa lớn được trang trí bằng những cốt sắt uốn nắn tuyệt đẹp và những hình tượng các thánh điêu khắc trên cạnh những vòm cong.

Bên trong, ngay tại giữa thánh đường, hai hàng cột với vòm trần trên cao, tượng trưng cho lối kiến trúc Pháp vào thế kỷ 13: đường nét thanh thoát nhưng táo bạo với những chạm trổ tinh vi. Để soi sáng phía trong nhà thờ người ta làm rộng những cửa sổ. Đỡ những tháp là những trụ đường kính lên đến 1,6m. Những vụ tu bổ nhà thờ đòi hỏi rất nhiều công phu theo cách làm hồi xa xưa và cây đàn orgue được cấu tạo bởi 7.800 ống đồng, kích thước khác nhau, phát ra một thứ âm vang ngân xa trầm bổng, làm dịu lại lòng người.

Phía trên cửa giữa nhà thờ, có một cửa sổ tròn bằng kính được ghép đủ màu sắc như một hào quang cho tượng Đức mẹ và chúa hài đồng, hai bên có hai thiên thần canh gác, có đường kính 10m và là cửa sổ lớn nhất mà người ta dám nghĩ và làm vào thời đó. Hai bên cửa sổ tròn bằng kính ở giữa là hai tháp: một tháp nhìn về hướng Bắc, một tháp nhìn về hướng Nam hai tháp này có chiều cao là 69m. Tháp Bắc (bên trái) có 402 bậc thang. Tháp Nam (bên phải) để một cái chuông lớn tên là Emmanuel cân nặng 13.000kg và một cây để rung chuông nặng 500kg.

Tuyết Nguyễn