Thực trạng sông Vàng Chua

Sông Vàng Chua, là một con sông nhỏ, bắt nguồn từ dẫy núi thuộc vòng cung Đông Triều (huyện Đông Triều), chảy ra sông Kinh Thầy. Sông còn là ranh giới giữa thành phố Chí Linh (Hải Dương) và thị xã Đông Triều (Quảng Ninh), có nhiệm vụ tưới nước phục vụ sản xuất nông nghiệp và tiêu thoát nước trong khu vực.

Theo người dân hai bờ sông Vàng Chua, vào mùa khô, sông hiền hòa như dòng suối nhỏ êm đềm, còn mùa mưa lại trở nên “hung dữ”, nước cuồn cuộn dâng cao, có năm ngập tràn lên cả bãi đất ven hai bờ.

Bà Hoàng Thị Hát, khu dân cư Hoàng Gián mới, phường Hoàng Tiến, TP Chí Linh (có ruộng trên bãi đất ven bờ sông) cho biết: “Gần đây năm nào ruộng nhà bà và cả khu bãi ven sông cũng đều bị lụt. Nước ngập làm rau mầu, cây hoa, dưa cà… bị chết úng hết, mất trắng cả”.

Một số người dân cho biết, tình trạng ngập úng tại đây, là do dòng sông bị bồi lấp nhưng nhiều năm không được nạo vét thường xuyên; nhiều đoạn dòng chảy quanh co gấp khúc, lòng sông bị thu hẹp, đặc biệt cầu Vàng Chua có khẩu độ thông thủy nhỏ, là điểm thắt nút, khi có mưa lớn, nước từ thượng nguồn đổ về chảy không kịp gây ngập lụt.

Gần đây nhất, vào tháng 7/2019 trong trận mưa lớn kéo dài, nước lũ tràn về gây ngập úng toàn bộ thượng nguồn phía trên cầu Vàng Chua, tàn phá hoàn toàn hoa mầu của người dân và cuốn phăng cả “Mô hình làng chài” thuộc Khu du lịch sinh thái của Tập đoàn Hoàng Hà; tổng thiệt hại ước tính hàng trăm triệu đồng của người dân,

Theo tìm hiểu của phóng viên, trước đây bãi đất ven sông và dòng sông bị nhiều đối tượng khai thác đất sét, hút cát trái phép tràn lan, tạo nên những hố sâu, làm sạt lở, biến dạng dòng chảy (sông chảy gấp khúc và nhiều chỗ bị thu hẹp, bồi lắng như hiện nay).

Do dòng sông nằm giáp ranh hai tỉnh nên việc quản lý tài nguyên (đất sét, cát trong khu vực sông) hay đầu tư nạo vét dòng sông gặp nhiều khó khăn. Cũng có nhiều nhà đầu tư muốn đầu tư, khơi thông dòng chảy, "bắt dòng sông phải ngoan ngoãn" phục vụ lợi ích con người; nhưng mọi sự tác động vào dòng sông đều đòi hỏi phải có sự đồng thuận hay chung tay của cả hai địa phương và gười dân.

Gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường

Trước thực trạng sông Vàng Chua hiện nay, cần có giải pháp cấp bách nhằm khơi thông dòng chảy, giảm thiểu tình trạng úng lụt, bắt dòng sông phục vụ tốt lợi ích con người.

Theo ông Phạm Văn Thể, Chủ tịch Tập đoàn Hoàng Hà, kiêm Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Quảng Ninh đồng thời cũng là người dân bản địa, cuộc sống gắn liền với sông Vàng Chua gần 60 năm qua, để làm được điều đó, cần phải nạo vét sông, mở rộng khẩu độ cầu Vàng Chua, đặc biệt là nắn lại dòng chảy cho thẳng như thuở ban đầu của nó.

Hiện nay, (do lịch sử để lại) do nạn khai thác đất, cát bừa bãi trước đây, để lại cho dòng sông nhiều điểm cản dòng chảy, đặc biệt là tại khu đập tràn thủy lợi dòng sông bị chảy theo hình chữ U, đây cũng là điểm tắc nghẽn chính và làm sói lở 2 bên bờ mỗi khi có nước lớn.

Nếu kết hợp nạo vét, kè bờ, mở rộng cầu và nắn thẳng dòng chảy “xóa chữ U” sẽ hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng úng lụt như hiện nay.

Ông Thể cũng đưa ra kiến nghị nếu được địa phương hai tỉnh đồng ‎ý, Tập đoàn Hoàng Hà sẽ đầu tư nạo vét sông theo phương án như trên, đồng thời xây dựng thành Khu du lịch sinh thái, vui chơi giải trí, khu tái hiện việc sản xuất, canh tác lúa nước, hoa mầu các dân tộc đồng bằng Bắc bộ.

Qua đó, sẽ giảm tối đa tình trạng úng lụt, sạt lở như hiện nay, tạo lợi ích thiết thực, đa chiều cho cả nhà nước, doanh nghiệp và người dân; góp phần đẩy lùi tiềm ẩn nguy cơ “cát tặc”, “sét tặc” trên sông; bảo vệ tài nguyên, môi trường; tạo cảnh quan đẹp nơi của ngõ hai tỉnh và phù hợp với định hướng phát triển du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng và tâm linh của cả 2 địa phương.

Việc thực hiện giải pháp trên không khó, chỉ cần chấp thuận chủ trương của hai địa phương. Nếu có cơ chế, chính sách phù hợp, doanh nghiệp sẵn sàng bỏ vốn để cải tạo dòng sông, kết hợp phát triển kinh tế theo hướng phát triển xanh, bền vững, bảo vệ môi trường, thu hút du khách và tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người dân địa phương...

Chính quyền hai tỉnh cần “bắt tay”, phối hợp, nghiên cứu, lập dự án khơi thông sông Vàng Chua; đồng thời giao cho một địa phương làm chủ đầu tư, hoặc chọn một doanh nghiệp có đủ năng lực tài chính và kinh nghiệm thực hiện dự án.

Trong điều kiện ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, hai tỉnh Quảng Ninh và Hải Dương cần xem xét ý tưởng mà Tập đoàn Hoàng Hà đưa ra để sớm có giải pháp giúp người dân 2 bên bờ sông Vàng Chua không còn lo sợ mỗi khi mưa lớn hay nước lũ tràn về.

Đọc thêm > Quảng Ninh: Thiết lập đường dây nóng với Bí thư Tỉnh uỷ

Nguyễn Quân