Với Timothy Tian hay hàng triệu công chức Trung Quốc khác, Tết Nguyên đán sắp tới có thể sẽ là một dịp “thắt lưng buộc bụng” khó khăn nhất trong hơn một thập kỷ trở lại đây.

Ngay cả khi Trung Quốc nới lỏng hạn chế đi lại, Timothy Tian, công chức làm việc tại chính quyền một thành phố thuộc tỉnh Chiết Giang, vẫn không đủ tiền đi du lịch dịp Tết năm nay. Nguyên nhân là do thu nhập hàng tháng của anh bị giảm đi 2.000 nhân dân tệ (315 USD), xuồng còn mức 5.000 nhân dân tệ (786 USD).

“Tổng tiền lương bị giảm khoảng 25% và tôi không mấy trông đợi vào khoản thưởng tết trong tình hình này”, Tian nói và ám chỉ về lời kêu gọi từ chính phủ rằng công chức “cần thắt lưng buộc bụng hơn nữa”.

Cắt giảm từ lương đến phụ cấp

Giống với đa số công chức Trung Quốc, thu nhập hàng tháng của Tian gồm các khoản phụ cấp và thưởng hiệu suất, song các khoản này giờ đều bị cắt giảm. Nhiều người phàn nàn trên mạng xã hội rằng họ phải chật vật xoay xở khi bị giảm lương.

Tuy nhiên, vào tuần trước, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường khẳng định “thắt lưng buộc bụng” là cần thiết để thúc đẩy nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn. Ông cho rằng Trung Quốc từ năm 2016 đã giảm thuế và phsi tới gần 1.400 tỷ USD. Vì thế, công chức cần chia sẻ khó khăn để chính phủ có thể mang lại nhiều lợi ích hơn cho các doanh nghiệp và tiếp thêm sức mạnh cho nền kinh tế.

Số liệu thống kê được công bố cuối năm 2021 cho thấy Trung Quốc có khoảng 7,1 triệu công chức. Đây được đánh giá là những đối tượng khá may mắn vì có việc làm cùng thu nhập ổn định, trong một thị trường việc làm vốn đòi hỏi cạnh tranh cực kỳ gay gắt.

Tuy nhiên, tới nay, công chức ở những địa phương giàu có và phát triển nhất của Trung Quốc như thành phố Thượng Hải cùng các tỉnh ven biển phía đông và phía nam cũng cảm nhận được sự khó khăn.

Một người tại Quảng Đông, địa phương được ví là đầu tàu kinh tế của Trung Quốc, cho biết anh và các đồng nghiệp trong tỉnh đã bị giảm thu nhập. “Đúng là có chính sách thắt lưng buộc bụng. Tôi biết nhiều người bị giảm 20-30% thu nhập, chủ yếu là các khoản phúc lợi ngoài lương như phụ cấp nghỉ việc”, anh cho hay.

Lương cơ bản của công chức Trung Quốc ở mức khá thấp. Một quan chức cấp bộ phận lương cơ bản chưa tới 1.400 USD/tháng, trong khi những người ở cấp cơ sở, vốn được mệnh dân là “trụ cột của đội ngũ cán bộ hành chính”, nhận gần 790 USD/tháng.

Tuy nhiên, thu nhập của họ cao nhờ một số khoản như phụ cấp nhà ở, đi lại, giáo dục, tiền điện thoại, phụ cấp chăm sóc con cái, quyền lợi y tế cùng khoản thưởng tết, vốn thường không được công khai. Nhiều công chức Trung Quốc được yêu cầu hoàn trả những khoản phụ cấp mà họ nhận được trước đó, khi lời kêu gọi thắt lưng buộc bụng được công bố.

Tian cho biết một số cơ quan chính quyền tại Chiết Giang hồi tháng 12 năm ngoái đã chuyển khoản phụ cấp nhà ở trong tháng 11 cho các nhân viên, song sau đó yêu cầu họ hoàn trả lại vào tháng này. Những người làm việc tại Phòng Tài nguyên Nước của thành phố Nam Xương, tỉnh Giang Tây vào tháng 6/2021 cũng được yêu cầu nộp lại tiền phụ cấp trong vòng vài ngày.

Thành phố Đức Hưng lân cận yêu cầu các giáo viên làm việc tương tự, khiến thu nhập của họ giảm một nửa. Do lương giáo viên tại thành phố chỉ khoảng 314-629 USD/tháng, nhiều người phàn nàn họ không có có cách nào hoàn trả khoản tiền đúng hạn.

“Một công việc ổn định”

Theo Alfred Wu, giáo sư tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore, công chức Trung Quốc đang phải trải qua đợt “thắt lưng buộc bụng” chưa từng có do tình hình tài chính của nhiều địa phương ngày càng tồi tệ, vốn chịu ảnh hưởng kép từ đại dịch Covid-19 và sụt giảm nguồn thu do thị trường nhà đất đình trệ.

“Chính quyền nhiều địa phương cấp tỉnh hoặc thành phố trực thuộc trung ương của Trung Quốc đang trong tình trạng thâm hụt ngân sách. Họ không còn nhiều tiền để trang trải một số phụ cấp của công chức”, ông Wu cho biết.

Vào năm 2020, Thủ tướng Trung Quốc từng cảnh báo nước này đang đối mặt với “những thách thức chưa từng có” do đại dịch gây ra, kêu gọi chính quyền các cấp cắt giảm chi tiêu và giảm một nửa các khoản “không cấp thiết và không thiết yếu”.

Dù chính quyền trung ương cam kết sẽ cấp thêm ngân sách cho các tỉnh địa phương để bù đắp thâm hụt, chỉ có Thượng Hải là địa phương duy nhất trong số 31 tỉnh thành đạt thặng dư ngân sách tính đến tháng 12/2021. 18 địa phương cấp tỉnh báo cáo thâm hụt lớn hơn tổng thu ngân sách, trong đó khu tự trị Tây Tạng dẫn đầu với thâm hụt 27,9 tỷ USD, gấp 7 lần thu ngân sách.

Chuyên gia Wu cho biết ngoài tình trạng kinh tế bị ảnh hưởng từ đại dịch, nhiều tỉnh thành Trung Quốc phải chi ngân sách lớn để mua bộ xét nghiệm hay đồ bảo hộ y tế.

Một quan chức y tế ở Cam Túc xác nhận thông tin này, cho biết tỉnh đã phải chi “hàng chục triệu tệ” mua bộ kit xét nghiệm và trang thiết bị y tế cần thiết để khống chế đợt dịch bùng phát hồi tháng 10/2021, trong đó một số bệnh viện nợ nhà cung cấp hàng triệu tệ. “Chúng tôi phải trông chờ vào hỗ trợ ngân sách từ trung ương”, quan chức trên chia sẻ.

Dù thu nhập công chức giảm mạnh, nhiều sinh viên Trung Quốc sau khi ra trường vẫn cố gắng thi vào biên chế, sau những thay đổi lớn trên thị trường việc làm hai năm qua.

“Ngày càng nhiều lao động trẻ tại Trung Quốc từ bỏ lĩnh vực tư nhân, đặc biệt là lĩnh vực thương mại trực tuyến từng rất được săn đón”, ông Wu nói. “Họ muốn một công việc ổn định hơn trong lĩnh vực công, nơi vẫn được hưởng một số đặc quyền như hỗ trợ chăm sóc và giáo dục con cái, hay y tế cũng như địa vị xã hội và quan hệ xã hội”.

Số lượng thí sinh tham gia kỳ thi tuyển công chức tại Trung Quốc trong năm 2021 lên tới 2,1 triệu người, cao hơn nhiều so với 1,6 triệu thí sinh đăng ký năm 2020.

“Tôi nghĩ rằng công việc ổn định trong biên chế giờ vẫn tốt hơn lĩnh vực tư nhân nhiều bấp bênh. Tôi chưa thây công chức nào xin nghỉ, dù họ liên tục phàn nàn rằng tiền thưởng và phụ cấp bị cắt giảm”, Tian nói.

Hương Vũ (Theo South China Morning Post)