Joe Biden gần như chắc chắn sẽ là tổng thống Mỹ cuối cùng được sinh ra như một thành viên của nhóm “thế hệ thầm lặng” – những trẻ em lớn lên từ Thế chiến thứ hai, trưởng thành trong một cuộc bùng nổ kinh tế gây dựng nên sự giàu có của tầng lớp trung lưu và củng cố vai trò của Mỹ - cường quốc công nghiệp hàng đầu thế giới.

Trong nửa sau của cuộc đời mình, Biden, 78 tuổi, đã chứng kiến ​​tỷ lệ của cải quốc gia thuộc về tầng lớp trung lưu giảm xuống và lợi nhuận từ tăng trưởng của Mỹ dần tập trung ở một số khu vực đỉnh cao. Giờ đây, với gói đầu tư trị giá khoảng 2 nghìn tỷ USD được công bố vào thứ Tư, ông Biden muốn đảo ngược xu hướng của nửa thế kỷ đó và hướng dòng tiền tới những người dân và khu vực bị hại của đất nước.

Kế hoạch việc làm và cơ sở hạ tầng của đảng viên Đảng Dân chủ Biden, và việc tăng thuế doanh nghiệp để giúp trang trải chi phí đó, trái ngược với chính sách thị trường tư nhân do những Đảng viên Cộng hòa bắt đầu từ cuộc bầu cử của Ronald Reagan năm 1980 và được cả hai đảng thực hiện thông qua các vòng cắt giảm thuế và bãi bỏ quy định.

Trước đó, cũng có một số động thái của  những tổng thống Mỹ tiền nhiệm có xu hướng này, như Bill Clinton nhằm cắt giảm phúc lợi xã hội và bãi bỏ quy định khu vực tài chính, hay việc Barack Obama do dự “chi tiêu lớn” trong cuộc suy thoái 2008, nhưng cả hai đều ngần ngại can thiệp quá sâu vào nền kinh tế đã bị phân hóa trong nhiều thập kỷ.

Kế hoạch của ông Biden đã làm nức lòng các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ sinh ra và lớn lên trong những năm 1960.

“Tôi bị ấn tượng bởi quy mô và cấu trúc của kế hoạch này” giáo sư kinh tế của MIT Simon Johnson nói về kế hoạch của ông Biden. “Họ đã đưa ra ý tưởng rằng bạn có thể thúc đẩy năng suất, thúc đẩy tăng trưởng và lan tỏa nó ra khắp nước Mỹ” với các khoản đầu tư công phù hợp.

Mitch McConnell, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện, hôm thứ Tư đề xuất rằng bất kỳ dự luật nào mà đảng Dân chủ đề xuất có thể là “con ngựa thành Troy cho việc tăng thuế lớn”. Đảng Cộng hòa cho biết họ sẽ không ủng hộ các nỗ lực của Đảng Dân chủ để đưa các mục tiêu như ngăn chặn biến đổi khí hậu hoặc bình đẳng vào dự luật chi tiêu.

Đề xuất này theo sau hơn 5 tỷ USD đã cam kết trong năm ngoái để chống lại virus Corona, phần lớn trong số đó được sử dụng để thanh toán trực tiếp cho các gia đình và những người thất nghiệp.

Những vết sẹo từ đại dịch có thể còn sâu và việc cung cấp tiền của liên bang, nghiên cứu công nghệ và các dự án xây dựng tạo việc làm là một cách để duy trì quá trình phục hồi nền kinh tế, theo chính quyền Mỹ.

Tại Mỹ, trước đó, sự suy giảm nhân khẩu học và kinh tế của các thị trấn nhỏ và nhiều thành phố cỡ trung đã diễn ra trong nhiều thập kỷ dưới thời các tổng thống Dân chủ và Cộng hòa, ngay cả khi lời hùng biện của cả hai đều hứa hẹn sẽ đảo ngược nó.

Tỷ trọng GDP của Mỹ trên tiền lương cũng giảm, điều mà nhiều nhà kinh tế tin rằng góp phần làm gia tăng bất bình đẳng.

Và giờ đây, ông Biden muốn thực hiện những lời hứa của mình bằng các chương trình cơ sở hạ tầng và tài trợ cho các trung tâm nghiên cứu để cố gắng cân bằng sân chơi giữa nước Mỹ trung lưu với các tầng lớp đỉnh cao.

Nhiều thập kỷ trước, Mỹ đã từng chi 2% GDP của mình cho công tác nghiên cứu và phát triển, ông Biden lưu ý trong một bài phát biểu hôm thứ Tư. Con số đó hiện chưa đến 1%, ngay cả khi các quốc gia khác đã tăng cường đầu tư.

“Chúng tôi đã lùi lại,” ông nói. “Phần còn lại của thế giới đang tiến bộ nhanh chóng. Chúng ta không thể để tình trạng này tiếp tục”

Kenan Fikri, giám đốc nghiên cứu của Nhóm Đổi mới Kinh tế lưỡng đảng, cho biết: “Kế hoạch này“ đại diện cho một nỗ lực lớn nhằm giải quyết sự bất bình đẳng ngày càng gia tăng của đất nước

Huy Hoàng