Việt Nam áp dụng thuế bất động sản chưa hiệu quả

Tại Hội thảo về Luật Thuế thu nhập cá nhân do báo Lao động tổ chức mới đây, TS Nguyễn Trí Hiếu, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu nhận định: Việc chưa áp dụng thuế bất động sản một cách hiệu quả tại Việt Nam đã dẫn đến một số hệ lụy.

Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, tại Việt Nam, hiện nay thuế bất động sản mới chỉ dừng lại ở các khoản thu như thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản, và lệ phí trước bạ.

Trong khi đó, các quốc gia phát triển như Mỹ, Canada, Nhật Bản hay Hàn Quốc đều áp dụng thuế tài sản thường niên trên giá trị bất động sản, nhằm đảm bảo tính công bằng trong phân phối tài sản và tạo nguồn thu bền vững cho ngân sách nhà nước.

Về hệ lụy, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, việc đánh thuế chưa hiệu quả khiến tình trạng đầu cơ và tích trữ bất động sản gia tăng. Khi không phải chịu áp lực thuế, nhiều cá nhân và tổ chức có xu hướng đầu tư bất động sản để nắm giữ lâu dài thay vì khai thác sử dụng hoặc đưa vào giao dịch.

“Điều này góp phần làm suy giảm nguồn cung nhà ở thực sự phục vụ nhu cầu ở thực, khiến giá bất động sản tăng cao”, ông Hiếu nói.

Bên cạnh đó, ngân sách nhà nước bị bỏ lỡ một nguồn thu quan trọng: Khi bất động sản không bị đánh thuế tài sản thường xuyên, nhà nước mất đi một nguồn thu ổn định, lâu dài, trong khi phải phụ thuộc nhiều vào thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế giá trị gia tăng (VAT). 

“Điều này khiến hệ thống thuế chưa phát huy được hiệu quả trong việc điều tiết nền kinh tế”, TS Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh.

Cũng theo TS Nguyễn Trí Hiếu, thuế bất động sản được xem là công cụ hữu hiệu để kiểm soát đầu cơ, tạo nguồn thu ổn định cho ngân sách và hướng dòng vốn vào các hoạt động kinh tế thay vì tích trữ tài sản. Tuy nhiên, việc triển khai cần có sự cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo phù hợp với thực tiễn thị trường và điều kiện kinh tế - xã hội tại từng thời điểm. 

“Việc đánh thuế tài sản không chỉ đặt ra yêu cầu về tính công bằng trong hệ thống thuế, mà còn cần một lộ trình hợp lý nhằm tránh tạo ra những tác động ngoài mong muốn, đặc biệt trong bối cảnh thị trường đang cần sự ổn định”, ông Hiếu nêu vấn đề.

“Đánh” thuế thế nào để hợp lý

Trao đổi với phóng viên Báo Nhà báo và Công luận về các giải pháp “đánh” thuế bất động sản, TS Nguyễn Trí Hiếu cho rằng: Bất động sản là một trong những lĩnh vực đầu tư có mức lợi nhuận cao nhưng hiện tại chưa bị đánh thuế tài sản định kỳ. Điều này tạo điều kiện cho các nhà đầu cơ tích trữ bất động sản mà không chịu bất kỳ áp lực thuế nào, khiến giá nhà tăng cao, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận nhà ở của nhóm thu nhập thấp.

Do đó, ông Hiếu đưa ra 3 giải pháp, kiến nghị Chính phủ có thể thực hiện cải cách thuế bất động sản.

Thứ nhất, “đánh” thuế lũy tiến đối với bất động sản thứ hai trở lên nhằm hạn chế đầu cơ nhưng vẫn đảm bảo những người có nhu cầu ở thực không bị ảnh hưởng.

Thứ hai, miễn hoặc giảm thuế đối với nhà ở xã hội, nhà ở dành cho người thu nhập thấp, nhằm đảm bảo quyền tiếp cận nhà ở của nhóm dân cư này.

Thứ ba, phân quyền thu thuế cho chính quyền địa phương, tương tự mô hình của nhiều nước phát triển, giúp các địa phương có thêm nguồn thu để phát triển cơ sở hạ tầng và dịch vụ công.

“Nhìn chung, thuế bất động sản là một công cụ quan trọng để điều tiết thị trường, hạn chế đầu cơ, tăng nguồn thu ngân sách. Tuy nhiên, việc triển khai cần được thực hiện theo lộ trình phù hợp, đảm bảo sự ổn định cho thị trường bất động sản, đồng thời không gây xáo trộn quá lớn đến tâm lý nhà đầu tư cũng như khả năng tiếp cận nhà ở của người dân”, ông Hiếu nói.