Nguồn cung tôm ở Trung Quốc đang “mắc cạn” vì dịch

Số liệu thống kê cho thấy xuất khẩu tôm Việt Nam tháng 4/2020 tiếp tục tăng 5,8% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 244,2 triệu USD, theo số liệu của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP).

Việc cơ bản đẩy lùi được dịch bệnh Covid-19 tại Việt Nam góp phần giúp các doanh nghiệp tôm Việt Nam nâng cao khả năng cạnh tranh so với các nguồn cung đối thủ khác như Ấn Độ, Ecuador - những nước cho tới nay vẫn đang chống chọi với Covid-19 và chưa thể quay lại hoạt động sản xuất bình thường.

Tháng 4 là tháng đầu tiên Trung Quốc (gồm Hong Kong) tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam sau khi giảm liên tục trong 3 tháng trước đó. Xuất khẩu sang thị trường này đạt 39,2 triệu USD, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm ngoái. VASEP dự báo nhu cầu mua tôm của Trung Quốc trong quý II sẽ phục hồi do nước này dần kiểm soát được dịch Covid-19.

Hiện nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã quay trở lại sản xuất nhưng nguồn cung tôm trong nước vẫn bị hạn chế do virus DIV-1 gây ra bệnh dịch trên tôm nuôi. Theo South China Morning Post, virus DIV-1 hiện đã ảnh hưởng tới 1/4 số trang trại nuôi tôm ở tỉnh Quảng Đông, trung tâm sản xuất thủy sản quan trọng của Trung Quốc.

Theo các chuyên gia, tỷ lệ lây nhiễm và tử vong trên tôm do virus này gây ra rất đáng sợ. Virus chỉ mất 2-3 ngày để lây từ con bệnh đầu tiên tới toàn bộ ao và gây thiệt hại toàn bộ. Rủi ro dịch bệnh lây sang ao bên cạnh vài ngày sau đó là rất cao.

Xuất khẩu sang Mỹ, thị trường tiêu thụ tôm lớn thứ 2 của Việt Nam, cũng tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt hơn 43,2 triệu USD trong tháng 4. Mỹ là thị trường duy nhất ghi nhận mức tăng trưởng dương về nhập khẩu tôm Việt Nam trong cả 4 tháng đầu năm nay.

Nhu cầu mua tôm từ Việt Nam của Mỹ tăng ổn định là do nước này giảm mua từ Ấn Độ, Ecuador. Nguyên nhân là cả 2 nguồn cung này đều đang gặp khó khăn vì dịch Covid-19.

Tại Ấn Độ, do dịch bệnh diễn biến khó lường, chính phủ kéo dài phong tỏa đến hết tháng 5, khiến chuỗi cung ứng tôm tiếp tục bị đứt gãy vì nhà máy chế biến thiếu công nhân, giá tôm và sản lượng tôm sụt giảm mạnh. Ecuador cũng đối mặt với những thách thức tương tự Ấn Độ do tâm dịch Covid vẫn đang hoành hành ở trung tâm sản xuất tôm chính của nước này. Vì vậy, một số nhà máy chế biến quyết định không mua thêm nguyên liệu vì không có nhân công làm việc tại các nhà máy do lệnh phong tỏa.

“Khẩu vị” người Nhật hướng sang tôm Việt

Với Nhật Bản, thị trường nhập khẩu tôm lớn nhất của Việt Nam, xuất khẩu tháng 4 tăng 19% đạt 48,6 triệu USD, sau khi giảm nhẹ trong tháng 3. Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại Thế giới, trong quý I/2020, Nhật Bản có xu hướng giảm mạnh mua tôm từ Thái Lan, đồng thời tăng nhập khẩu từ Indonesia, Việt Nam, Ấn Độ.

Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế Nhật Bản dự kiến tiếp tục giảm trong quý II và rơi vào tình trạng suy thoái kỹ thuật, sau khi giảm 3,4% trong quý I. Điều này sẽ tác động phần nào tới nhu cầu nhập khẩu tôm của Nhật Bản trong quý hiện tại, theo dự đoán của VASEP.

Ngược lại, xuất khẩu sang EU trong tháng 4 giảm 16,2% và đạt 34,38 triệu USD. Trong đó, xuất khẩu sang 2 thị trường nhập khẩu chính trong khối, là Hà Lan và Bỉ, đã tăng trưởng dương sau khi giảm trong tháng 3. Tuy nhiên, việc Quốc hội Việt Nam dự kiến thông qua Hiệp định Thương mại tự do EVFTA sẽ thúc đẩy xuất khẩu tôm sang thị trường này.

Với EVFTA, sản phẩm tôm nhập khẩu vào thị trường này có mức thuế mà Ấn Độ, Thái Lan hay các nước khác không có lợi thế cạnh tranh. Theo EVFTA, thuế nhập khẩu hầu hết tôm nguyên liệu (tươi, đông lạnh, ướp lạnh) vào EU sẽ được giảm từ mức thuế cơ bản 12-20% xuống 0% ngay khi hiệp định có hiệu lực, thuế nhập khẩu tôm chế biến sẽ về 0% sau 7 năm kể từ khi hiệp định có hiệu lực. Trong khi đó, tôm Thái Lan không được hưởng GSP, không ký FTA, nên chịu mức thuế cơ bản 12%, Ấn Độ không có FTA nên chịu thuế GSP 4,2%, Indonesia hưởng thuế GSP 4,2%, Ecuador chịu thuế cơ bản 12%.

Như vậy, xuất khẩu tôm Việt Nam sang hầu hết thị trường nhập khẩu chính đều tăng trong tháng 4. Giá tôm nguyên liệu và xuất khẩu của Việt Nam khởi sắc hơn so với các tháng trước đó. Nguyên nhân là tồn kho tại các thị trường lớn như EU, Mỹ, Nhật Bản không nhiều. Đồng thời, nhu cầu tiêu thụ tôm tại các siêu thị và hệ thống bán lẻ tăng vì người dân có xu hướng mua về nhà chế biến trong thời kỳ dịch bệnh Covid-19, VASEP cho biết.

Theo hiệp hội, xuất khẩu tôm Việt Nam dự kiến tiếp tục tăng trong tháng 5. Người dân được khuyến cáo mạnh dạn thả nuôi để đón đầu cơ hội giá tôm sẽ phục hồi tốt cuối năm nay nếu Covid được kiểm soát hoàn toàn, nhu cầu thị trường hồi phục. Tuy nhiên, các trang trại cần lưu ý vấn đề về dịch bệnh, hạn hán, xâm nhập mặn, đồng thời chú ý đa dạng cỡ tôm khi thu hoạch, không nên chỉ tập trung vào cỡ lớn.

Ngọc An