Vốn là một tỉnh có nguồn lực thuỷ điện lớn, nhưng đến nay Vân Nam đã trải qua ba đợt cắt điện quy mô lớn sau hai đợt cắt điện vào tháng 9-2022.

Nguyên nhân chủ yếu của việc cắt điện là do thiếu nguồn cung cấp nước cục bộ. Hiện tại, không có thời gian biểu cho việc cắt điện, năng lực sản xuất của các ngành liên quan vì thế cũng bị suy giảm.

Mùa hè năm ngoái, nhiệt độ tăng cao, lượng điện năng tiêu thụ của cả nước cao, mực nước các hồ chứa nhiều nơi giảm nhanh, chưa kịp bổ sung đầy đủ. Các hồ chứa lớn hiện đang ở mức thấp nhất trong sáu năm qua. Nếu hạn hán kéo dài công suất phát điện của thủy điện ở Vân Nam có thể bị giảm đi rất nhiều.

Chuyên gia Liu Yinan cho biết, hạn hán lan rộng ở khu vực Tây Nam vào năm ngoái và lượng mưa năm nay thấp hơn đáng kể so với những năm trước.

Chuyên gia Yao Xin cho biết kể từ đầu năm nay, lượng nước đến ở miền nam Tứ Xuyên và hầu hết Vân Nam đã giảm hơn 80%. Kể từ ngày 28-2, đã có những đợt hạn hán từ trung bình đến nghiêm trọng ở miền nam Tứ Xuyên, hầu hết Vân Nam, phía tây Quý Châu và tây bắc Quảng Tây. Tuy nhiên, việc thiếu mưa kể từ nửa cuối năm 2022 đã khiến mực nước của các nhà máy điện trên các con sông ở tỉnh Vân Nam nhìn chung ở mức thấp, gây khó khan cho việc cung ứng điện tổng thể.     

Là một tỉnh thủy điện lớn ở Trung Quốc, công suất lắp đặt của thủy điện Vân Nam đứng thứ hai cả nước. Hiện tại, trong số 10 nhà máy thủy điện hàng đầu cả nước, có 7 nhà máy ở Vân Nam. Năm 2022, công suất phát điện của tỉnh Vân Nam là 374,794 tỷ kwh, trong đó thủy điện đạt 303,882 tỷ kwh. Tuy nhiên, tính chất “tùy thời” của thủy điện khiến nguồn điện tại chỗ không ổn định, khó thay đổi.

Chuyên gia nước này cảnh báo, do nguồn điện ở Vân Nam được sử dụng để truyền tải từ tây sang đông. Một khi nguồn cung cấp thủy điện ở Vân Nam không đủ, lượng điện phát ra có thể bị giảm, các khu vực Tứ Xuyên, Hồ Nam, Quảng Đông và Quảng Tây cần cảnh giác tuân theo giới hạn công suất và giới hạn sản xuất.

Để khắc phục tình trạng thiếu nguồn thuỷ điện, tỉnh Vân Nam đã đề ra chiến lược cải cách điện than theo định hướng thị trường, nhằm đảm bảo an toàn hệ thống điện, đồng thời đưa ra giải pháp để điện than sinh lời.

Theo thông tin từ sở Thuỷ lợi tỉnh Vân Nam, từ đầu năm 2023, hầu hết các vùng trong tỉnh không có mưa đáng kể, tổng lượng nước song ở mức tương đối thấp và tổng trữ lượng nước trong các hồ chứa đã giảm nhanh chóng. 90% khu vực của tỉnh Vân Nam phải chịu hạn hán khí tượng ở mức trung bình hoặc cao.

Vân Nam có hai mùa khô và mùa mưa rõ rệt, mùa khô (tháng 11 đến tháng 4 năm sau) chỉ chiếm 15% lượng mưa hàng năm nên rất dễ xảy ra hạn hán. Nếu không có mưa liên tục hoặc lượng mưa lớn trên diện rộng vào mùa đông và mùa xuân, khi nhiệt độ tăng vào mùa xuân và lượng bốc hơi tăng, sự phát triển của hạn hán khí tượng sẽ càng trầm trọng hơn.

Sản lượng thủy điện trong mùa khô thường dưới 50%, và hạn hán đã làm trầm trọng thêm vấn đề thiếu nguồn cung cấp thủy điện. Vì vậy, ngay cả khi công suất lắp đặt nhiệt điện có thể phát điện với tỷ lệ 100% (gần như là không thể) thì vẫn khó đáp ứng được phụ tải điện của tỉnh Vân Nam.

Để đảm bảo an toàn cung ứng điện, sắp xếp hợp lý, có trật tự tiêu thụ điện năng tỉnh này đề ra biện pháp kiểm soát chặt chẽ, theo trình tự: "An toàn làm tiền đề đầu tiên, so le các đỉnh, tránh đỉnh, sau đó hạn chế và cuối cùng là ngắt điện". 

Một khi sản lượng thủy điện không đáp ứng được yêu cầu dự báo, lựa chọn duy nhất là hạn chế điện và ngừng sản xuất đối với các hộ tiêu thụ điện năng lớn.