Theo báo cáo của HoREA, trong 30 năm qua, loại hình kinh doanh nhà trọ cho thuê dài hạn đã phát triển với quy mô rất lớn, bao gồm khu nhà trọ tập trung có nhiều phòng trọ cho thuê hoặc trong nhà ở, căn hộ của cá nhân, hộ gia đình có dành một số phòng để cho thuê dài hạn.

Theo HoREA, các chủ nhà trọ này là lực lượng chủ lực, góp phần giải quyết nhu cầu thuê nhà ở rất lớn của xã hội, mà người thuê nhà rất đa dạng bao gồm công nhân lao động, viên chức, sinh viên học sinh, người thu nhập thấp đô thị, người nhập cư.

Điển hình tại TP HCM có khoảng 60.470 người kinh doanh phòng trọ cho thuê dài hạn với tổng số phòng trọ 560.000 phòng, đáp ứng chỗ thuê trọ cho 1,4 triệu người.

Trong đó có 34.800 khu nhà trọ tập trung hơn 357.000 phòng trọ, đáp ứng chỗ thuê trọ cho 943.341 người. Đối với căn hộ dành một số phòng cho thuê gần 203.000 phòng đáp ứng chỗ thuê trọ cho 486.726 người. 

Trong đó, khu nhà trọ tập trung thường là nhà ở riêng lẻ có lối vào (hẻm chung) với 2 dãy phòng trọ hai bên và chủ nhà trọ thường ở đầu hẻm kết hợp bán tạp hóa, cà phê, thức ăn.

Cá biệt có khu nhà trọ tập trung là nhà chung cư, điển hình trường hợp một cá nhân đã đầu tư xây dựng 2 tòa nhà 5 tầng gồm 310 phòng trọ cho thuê có diện tích 19m2 dành cho 2 người thuê tại phường An Lạc, quận Bình Tân, TP HCM.

HoREA cho biết: Hiện nay, tất cả các chủ nhà trọ cho thuê dài hạn có doanh thu hàng năm từ 100 triệu đồng trở lên đều phải nộp thuế “khoán” bằng 7%/doanh thu dịch vụ lưu trú dài hạn.

7% này bao gồm: 5% thuế giá trị gia tăng và 2% thuế thu nhập cá nhân theo quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính, tương tự như các chủ khách sạn mini cũng nộp thuế “khoán” bằng 7%/doanh thu dịch vụ lưu trú ngắn hạn (theo ngày, theo giờ…). HoREA cho rằng quy định này không hợp tình hợp lý. 

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho rằng: Nếu công nhận nhà trọ cho thuê dài hạn là một loại hình nhà ở xã hội, các chủ nhà trọ sẽ được hưởng chính sách ưu đãi về tín dụng, về thuế như được giảm 50% thuế suất thuế GTGT và thuế TNCN đối với nhà ở xã hội.

“Trong trường hợp này, chủ nhà trọ cho thuê dài hạn chỉ phải nộp thuế khoán/doanh thu là 3,5% thay vì phải nộp 7%/doanh thu như hiện nay và còn được vay tín dụng ưu đãi để xây dựng, cải tạo hoặc sửa chữa nhà trọ để cho thuê”, ông Châu nói.

Nhưng trong nhiều năm qua, loại hình nhà trọ cho thuê dài hạn chưa được công nhận là một loại hình nhà ở xã hội và các chủ nhà trọ này cũng chưa được hưởng bất kỳ chính sách hỗ trợ nào theo các Nghị quyết 43 của Quốc hội và Nghị quyết 11 của Chính phủ.

Ông Châu nhấn mạnh: Chủ nhà trọ đáp ứng được các tiêu chí quy định về nhà ở xã hội là nhà ở riêng lẻ, do cá nhân sử dụng quyền sử dụng đất của mình để tự xây dựng hoặc cải tạo, sửa chữa nhà ở để đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội thuê và người thuê trọ đều thuộc “đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội.

“Do vậy, rất cần thiết bổ sung vào Nghị định số 100/2024/NĐ-CP quy định công nhận nhà trọ cho thuê dài hạn là một hình thức nhà ở xã hội để các chủ nhà trọ cũng được đối xử tương tự như chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội để các chủ nhà trọ được hưởng chính sách ưu đãi về tín dụng, về thuế”, ông Châu nói.