Hy vọng rằng Đại hội sẽ có những “quyết sách” mới nhằm tác động tích cực đến công việc của người làm báo “Thời COVID”.

Từng tham gia công tác Hội nhiều năm ở một cơ quan chủ quản báo chí và sau này ở cơ quan Trung ương HNBVN, tôi thấy vài tháng trước mỗi kỳ Đại hội là thời gian những người lãnh đạo Hội các cấp trăn trở, suy nghĩ để hoạch định hướng đi cho đội ngũ người làm báo trong giai đoạn 5 năm tới. Bằng công việc đó, Hội thực hiện nhiệm vụ góp phần xây dựng đội ngũ người làm báo cho ngang tầm thời đại.

Để vạch phương hướng hoạt động cho những năm tháng đầy biến động sắp tới vốn đang bị tác động mạnh mẽ bởi đại dịch COVID-19, công việc lớn của Đại hội lần này, theo tôi, là tập trung vào việc xây dựng đội ngũ người làm báo có quan điểm chính trị vững vàng, đạo đức trong sáng, năng động và sáng tạo.

Trong bối cảnh COVID-19 đang gây ra những tác động tiêu cực hiện nay, cần bổ sung thêm khía cạnh “nhân văn và biết bảo vệ mình” trong phẩm chất của người làm báo. Xin viện dẫn bộ phim tài liệu “Ranh giới” về cuộc chiến chống COVID-19 trình chiếu trên VTV1 ngày 8/9/2021 để nói rõ hơn về điều này.

“Ranh giới” thí dụ điển hình về câu chuyện tác nghiệp báo chí trong tình hình mới. Có thể nói đây là bộ phim tài liệu xuất sắc, gây xúc động cao độ cho người xem, lấy được nước mắt của số đông khán giả, và vượt lên tất cả, nó lột tả được sự khốc liệt của cuộc chiến chống COVID-19 thông qua những cảnh quay sống động tại một góc bệnh viện ở TP. Hồ Chí Minh.

Bên cạnh những lời ngợi khen, sự ghi nhận của một bộ phận công chúng về những thước phim xác thực nhất thực hiện ngay trong tâm dịch, thì cũng có luồng ý kiến khác, phê phán người làm phim đã không tôn trọng quyền riêng tư của bệnh nhân và gia đình họ - đã không làm mờ mặt bệnh nhân khi quay cận cảnh. Có những người còn đặt dấu hỏi về tính nhân văn và đạo đức nghề nghiệp của tác giả bộ phim này. Trong khi đó, có những người bênh vực bộ phim, cho rằng đây là sự năng động, sáng tạo, vì như chính đạo diễn Tạ Quỳnh Tư đã xác nhận “giải pháp che mặt bệnh nhân nhóm làm phim đã nghĩ đến từ đầu.

Tuy nhiên ê-kíp đã trao đổi cùng các y bác sĩ và nhận được ý kiến của đa số là không cần che mặt”, họ cho rằng quay cận cảnh có thể khiến người nhà bệnh nhân khóc, nhưng đó có thể là hình ảnh cuối cùng về người thân mà người nhà còn được nhìn lại. Bộ phim đã thành công. Cuộc tranh luận đã tạm lắng xuống. Nhưng vẫn còn đó câu hỏi về “ranh giới” của sự sáng tạo.

Hai năm qua phóng viên, nhà báo đi tác nghiệp có lúc phải mặc bộ quần áo bảo hộ giống như một nhân viên y tế, một lính cứu hỏa trong tình trạng khẩn cấp. Tác nghiệp dấn thân trong hoàn cảnh đó, người làm báo cung cấp những tin, bài, hình ảnh chân thực nhất về cuộc sống hôm nay, giúp công chúng hiểu được thực tế cuộc chiến “chống dịch như chống giặc” của nhân dân ta, trong đó các nhà lãnh đạo đưa ra những giải pháp kịp thời, đúng đắn và chưa có tiền lệ; các y bác sĩ hành nghề trước ranh giới sinh tử không chỉ đối với số bệnh nhân nguy kịch không phải là ít mà với cả chính mình vốn không chắc được miễn nhiễm trước con virus hiểm ác.

Đội ngũ phóng viên, nhà báo tác nghiệp trong bối cảnh đó còn phải thể hiện tính năng động, sáng tạo, nhân văn và dũng cảm chẳng khác gì chiến sĩ trên mặt trận và phải biết tự bảo vệ mình trước kẻ thù vô hình. Có như vậy mới thành công.

Trong cuộc chiến chống COVID-19 hiện nay, hình ảnh của phóng viên tin, ảnh, quay phim trong bộ quần áo bảo hộ bùng nhùng, tấm chắm giọt bắn phủ kín mặt tại những khu vực cách ly cho thấy, hình ảnh quen thuộc, phương thức tác nghiệp của họ đã thay đổi. Họ tác nghiệp an toàn để khai thác thông tin trong ranh giới của sự sống - cái chết mong manh, đồng thời họ biết tự bảo vệ mình, không để xã hội phải bận tâm về chính sự an toàn của họ. Đây là một nét mới trong tác nghiệp báo chí thời COVID.

Nghề báo được quốc tế đánh giá là một nghề nguy hiểm. Tác nghiệp trong điều kiện chiến tranh, nhà báo không thể an toàn trước bom đạn của kẻ thù. Họ có thể hy sinh hoặc bị thương tật suốt đời. Nhà báo sẽ “tự chết” một cách vô ích khi không tự bảo vệ mình trước những cám dỗ về vật chất, đồng tiền bất chính, bán rẻ lương tâm để mắc sai phạm về đạo đức.   

Hy vọng đội ngũ người làm báo chúng ta sẽ lớn lên từng ngày qua mỗi kỳ Đại hội.

Nhà báo Hà Minh Huệ (Nguyên Phó Chủ tịch Thường trực HNBVN)