Đèo Đá Trắng nằm trên quốc lộ 6 nối giữa hai huyện Mai Châu và Tân Lạc của tỉnh Hòa Bình, gần chợ cóc Thung Khe, cách thủ đô Hà Nội khoảng 120km về phía Tây Bắc. Vào mùa du lịch, trước khi đến với các địa điểm nghỉ dưỡng nổi tiếng tại Mai Châu, Mộc Châu, nhiều du khách thường ghé qua chụp ảnh và chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của đèo Đá Trắng.

Từ đèo đến Mai Châu chỉ chưa đầy 30km, thời gian vui chơi, chụp ảnh trên đèo cũng chỉ khoảng 1 giờ đồng hồ, nên việc chọn đèo Đá Trắng là điểm dừng chân cho chuyến đi dài là lựa chọn hợp lý. Mỗi ngày, con đèo này đón cả trăm lượt khách đi qua quốc lộ 6 dừng chân nghỉ ngơi và ngắm khung cảnh núi non hùng vĩ.

Cái tên “Đèo Đá Trắng” bắt nguồn từ nhiều năm trước, khi người ta phá núi mở đường làm quốc lộ, nhằm nâng cao điều kiện về cơ sở hạ tầng, phục vụ an sinh xã hội, phát triển kinh tế, du lịch của địa phương. Người dân đã dùng những chiếc xe cẩu bổ núi, làm lộ ra những  mảng đá vôi trắng xóa, nhìn từ xa lại càng thấy thấy rõ mảng trắng ấy nổi bật giữa rừng núi xanh thăm thẳm. Cho đến nay, những mảng đá vôi này vẫn giữ nguyên màu sắc như lúc mới được khai phá, dù đã trải qua bao nắng mưa. Sắc trắng ẩn hiện dưới làn sương mù, ánh nắng chiếu sáng qua từng lớp mây, phủ lên lớp bột đá vôi tạo nên khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, ấn tượng, khiến nhiều du khách không khỏi say mê ngắm nhìn. 

Đèo Đá Trắng có độ cao khoảng hơn 1.000m so với mực nước biển. Đứng trên đỉnh đèo, du khách có thể phóng tầm mắt ra xa, ngắm nhìn núi non trùng điệp. Bên dưới chân đèo, khung cảnh đồi núi Mai Châu hiện lên với thung lũng xanh mướt, điểm xuyết là những mái nhà sàn, những cánh đồng lúa chín, dòng suối uốn lượn vòng quanh… của khu du lịch cộng đồng Bưởi Cại, xã Phú Cường nằm bên dưới con đèo.

Đến với đèo Đá Trắng, điều đặc biệt là du khách có thể cảm nhận được cả bốn mùa chỉ trong một ngày. Buổi sáng trời mát dịu. Buổi trưa trời xanh thăm thẳm, ánh nắng chói chang, nhưng vẫn có gió thổi rất mát mẻ, đây cũng là lúc thời tiết đẹp để phóng tầm mắt ra xa. Vào buổi chiều, nắng sẽ bớt gay gắt hơn. Còn chiều tối, trời sẽ khá lạnh do sương mù giăng khắp lối. Vào buổi tối, sương mù có thể làm giảm tầm nhìn nên các phương tiện di chuyển qua lại phải hết sức cẩn trọng, nhất là đối với những tài xế ít di chuyển trên những cung đường đèo Tây Bắc. 

Bạn Phạm Hồng Thái, du khách đến từ Hà Nội chia sẻ: “Hôm đó, nhóm mình đến khu vực đèo vào tầm giữa trưa. Bầu không khí nơi đây rất trong lành, sạch sẽ. Nền trời xanh kết hợp với khung cảnh hùng vĩ như núi tuyết của châu Âu, khiến cho các bạn trong nhóm mình phải trầm trồ vì khung cảnh rất đẹp, rất ấn tượng. Chúng mình đã có nhiều bức ảnh với nhiều kiểu dáng chụp thú vị ở đây’’.

Mặc dù không quá hiểm trở và cheo leo như đèo Mã Pí Lèng hay đèo Khau Phạ... nhưng do địa hình bị khuất tầm nhìn, đường đi tương đối lắt léo hiểm trở, nên để đến được đèo Đá Trắng một cách an toàn cũng được coi là một thử thách với những tín đồ ưa thích khám phá. Trên đường đi, du khách sẽ phải vượt qua những cung đường đèo uốn lượn, băng qua những bản làng yên bình nơi người dân đang sinh sống thì mới đến được đèo Đá Trắng. Dù đường đi hiểm trở, khó khăn là vậy nhưng khi đặt chân đến đây rồi, du khách sẽ cảm thấy mọi công sức đều được đền đáp xứng đáng, không chỉ bởi cảnh vật quá đẹp mà còn vì được thưởng thức những món ăn ngon, tươi mới ngay dưới chân đèo, do chính những người dân địa phương chế biến.

Với cảnh quan đẹp như núi tuyết ở châu Âu, đèo Đá Trắng là một địa điểm check-in được nhiều bạn trẻ truyền tai nhau nhất định phải ghé thăm khi đến huyện Mai Châu, Hòa Bình. Du khách dừng chân ở đây sẽ có cảm giác như đang đứng giữa vùng đất băng cực giá lạnh vô cùng tráng lệ. Nhiều du khách thường chọn lựa khoảng thời gian từ tháng 5 đến tháng 7 để đến đèo Đá Trắng, kết hợp tham quan điểm du lịch khác là nhà máy thuỷ điện Hoà Bình vào thời gian nhà máy xả lũ. Hay nhiều bạn trẻ cũng lựa chọn đi đèo Đá Trắng kết hợp tham dự lễ hội Chùa Tiên (Lạc Thủy – Hòa Bình) diễn ra từ ngày 4 đến ngày 6 tháng Giêng (âm lịch) hàng năm để được trải nghiệm nét đẹp văn hóa của người dân địa phương, đến thăm cột cờ Mai Châu, bản của người Thái, người Mông…

Bạn Nguyễn Hoàng Nam, một phượt thủ dày dặn kinh nghiệm đã từng dẫn tour tại Hòa Bình chia sẻ: “Đèo Đá Trắng là một địa điểm check in thú vị được nhiều bạn trẻ lựa chọn đến tham quan bằng xe máy. Tuy nhiên cung đường này cũng nhiều đoạn dốc, cua đột ngột nên cần các bạn tay lái cứng, có kinh nghiệm đi đường đèo thì càng tốt. Đồng thời, các bạn không nên đến đây vào khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 9, vì đó là mùa mưa, quốc lộ 6 có thể xảy ra sạt lở gây nguy hiểm. Đẹp nhất là nên đến đèo Đá Trắng vào mùa hè và mùa xuân".

Dưới chân đèo, do nhu cầu phục vụ khách du lịch, người dân đã mở một phiên chợ nhỏ bán những sản vật địa phương. Chợ nhỏ nằm ở một rìa đất lớn, lấn ra phía vực một chút với những quán nhỏ lợp mái cọ với những bộ bàn ghế làm bằng gỗ. Các món du khách có thể thử tại đây là cơm lam, ngô nướng, khoai luộc, trứng nướng, thịt lợn rừng hun khói, thịt lợn nướng lá móc mật,… 

Người dân cũng bán những sản vật địa phương để du khách làm quà mang về cho người thân và bạn bè như: mật ong rừng, hạt mắc khén, hạt dổi, măng ngâm, mía tím, ớt chỉ thiên ngâm dấm… Bên cạnh đó, có cả các loại dược liệu quý, các loại rượu đã được ngâm sẵn các loại cây bổ dưỡng như kỳ tử, đinh lăng, mật gấu…, các gốc hoa lan có tuổi đời lên đến cả chục năm.

Một lưu ý nhỏ là khi đến những địa điểm du lịch thuộc vùng núi cao, nơi khí hậu có chút se lạnh và độ ẩm cao hơn, du khách nên mang theo những bộ trang phục dày dặn để giữ ấm cho cơ thể và mang theo những loại thuốc cảm vặt để sử dụng trong trường hợp không quen với thời tiết. Đường trên đèo di chuyển khá quanh co nên du khách cần đi với tốc độ chậm, chú ý quan sát, giữ khoảng cách an toàn với xe khác.

Nếu đặt chân đến tỉnh Hòa Bình, du khách nên một lần dừng chân tham quan tại đèo Đá Trắng, để được ngắm nhìn cảnh núi rừng hùng vĩ nhưng cũng hết sức khác lạ, độc đáo với những mảng màu xanh trắng đan xen. Đèo Đá Trắng không chỉ giúp du khách bỏ túi những bức ảnh đẹp và chất như được chụp giữa trời tuyết châu Âu, mà nơi đây còn rất nhiều điều thú vị đang chờ du khách tới khám phá, trải nghiệm.