Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh được xây dựng vào năm 1557 (thời Hậu Lê), thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh, một trong “Tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam-còn được biết đến với các tên gọi khác như đền Liễu Hạnh Công chúa hay đền Mẫu Liễu Hạnh.

Ngôi đền này có bề dày giá trị lịch sử, văn hóa lâu đời, gắn liền với nhiều câu chuyện huyền bí, ly kỳ, gắn liền với sự tích về Công chúa Liễu Hạnh, một nhân vật quan trọng trong lịch sử phát triển tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Theo truyền thuyết về công chúa Liễu Hạnh, bà là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng có tên là Quỳnh Hoa, là người mẹ cai quản vùng trời, vị thánh mẫu đứng đầu hệ thống Tam Phủ, Tứ Phủ thờ đạo Mẫu của người Việt.

Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh tọa lạc dưới chân đèo Ngang, trên một khu đất bằng phẳng. Phía sau đền là dãy Hoành Sơn hùng vĩ, một địa danh nổi tiếng đã đi vào thi ca và tâm tưởng của người dân nước Việt. Mặt đền hướng biển Đông cùng với cách thức bố trí phân chia cung bậc từ đền Tiền và đền Hậu, tạo nên nét uy linh, tôn nghiêm.

Ngôi đền không chỉ linh thiêng, cổ kính mà còn là nơi phong cảnh sơn thủy hữu tình, nhiều người viếng thăm, dâng hương, nhất là trong dịp đầu năm mới.

Bên cạnh Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh, khu vực này còn có di tích Hoành Sơn quan-một công trình kiến trúc thành lũy nằm trên đỉnh đèo Ngang, đóng vai trò quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Hoành Sơn quan được xây dựng từ thời vua Minh Mạng, có vị trí chiến lược trên con đường thiên lý Bắc-Nam và hiện vẫn còn được bảo tồn khá nguyên vẹn.

Đặc biệt mới đây, trong quá trình bảo tồn và chỉnh trang khu di tích Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh, chính quyền địa phương đã phát hiện hệ thống bậc đá cổ nối từ đền lên Hoành Sơn quan, với hơn 1.000 bậc còn nguyên vẹn. Theo các tài liệu lịch sử, đây từng là dấu tích của con đường thiên lý Bắc-Nam, một tuyến đường quan trọng cho việc đi lại trong quá khứ.

Với ý nghĩa lịch sử, văn hóa và giá trị về du lịch, ngày 24/4/2024, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1037/QB-UBND công nhận điểm du lịch Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh.

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Xuân Tân nhấn mạnh, việc Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh được công nhận là điểm du lịch cấp tỉnh là cơ hội để huyện Quảng Trạch tiếp tục đẩy mạnh việc bảo tồn, phát huy các giá trị của khu di tích, cả về góc độ phát triển văn hoá, xã hội và phát triển du lịch, kinh tế.

“Huyện Quảng Trạch phối hợp với các sở, ngành, đơn vị liên quan triển khai thực hiện tốt các nội dung của quyết định, sớm đưa Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh trở thành điểm du lịch văn hóa, tâm linh hàng đầu của tỉnh, đóng góp quan trọng vào sự phát triển du lịch của tỉnh”, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị.

Theo ông Hoàng Xuân Tân, trong quá trình khai thác, phát triển cần chú ý kết nối với di tích lịch sử Hoành Sơn quan và đường thiên lý Bắc-Nam qua đèo Ngang, Khu mộ Đại tướng Võ Nguyên Giáp; chú ý bảo tồn phát triển các loại hình nghệ thuật cổ gắn với việc phục vụ người dân, du khách.  Đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh vừa là điểm du lịch vừa là di tích lịch sử cấp tỉnh, vì vậy cần tuân thủ Luật Du lịch và Luật Di sản văn hóa; đặc biệt là tổ chức bộ máy quản lý, khai thác du lịch bảo đảm đúng quy định của Nhà nước.