Tổng thống Biden đánh lạc hướng dư luận?

Nhân dịp kỷ niệm 20 năm sự kiện ngày 11/9, ông Joe Biden đã ký pháp lệnh vào ngày 3/9 chỉ đạo Bộ Tư pháp giải mật các tài liệu điều tra về vụ tấn công khủng bố. Theo Tổng thống Mỹ, “thông tin được thu thập trong cuộc điều tra của chính phủ Mỹ về vụ tấn công khủng bố 11/9 giờ đây nên được tiết lộ”.

Tháng trước, một số gia đình nạn nhân vụ khủng bố ngày 11/9 kêu gọi ông Biden không tham dự bất kỳ sự kiện tưởng niệm nào vào ngày 11/9 năm nay, trừ khi chính quyền của ông đồng ý công khai các tài liệu liên quan đến những kẻ không tặc, gồm 19 người đàn có liên hệ với tổ chức khủng bố al-Qaeda, 15 trong số đó là người Ả Rập Xê Út.

Vào tháng 07/2021, các gia đình vụ 11/9 đã kiện Ả Rập Xê Út với cáo buộc rằng các quan chức nước này có thể đồng lõa trong thảm kịch. Tuy nhiên, quốc gia Trung Đông kiên quyết phủ nhận mọi liên quan. Ủy ban điều tra 11/9 của Mỹ cũng không tìm thấy mối liên hệ nào giữa vụ tấn công khủng bố và chính phủ Ả Rập Xê Út.

Tiến sĩ Luciano Zaccara, giáo sư tại Trung tâm nghiên cứu Vùng Vịnh tại Qatar cho biết: “Thời gian công bố các tài liệu mật có thể liên quan đến việc chính quyền ông Biden muốn biện minh cho việc rút quân khỏi Afghanistan”.

Cuộc rút lui hỗn loạn của Mỹ khỏi Afghanistan cuối tháng 8 vừa qua đã khiến tỷ lệ ủng hộ ông giảm mạnh. Theo trang thăm dò FiveThirtyEight, 48,4% người Mỹ được hỏi không hài lòng với công việc của Tổng thống, trong khi tỷ lệ hài lòng chỉ vào khoảng 45,9%. Theo Washington Examiner, những con số này đã làm gia tăng lo ngại trong đảng Dân chủ trước thềm cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022 của đảng này, trong đó có mục tiêu duy trì đa số ghế trong quốc hội.

Chính quyền Biden đang thiết lập một học thuyết đối ngoại mới của Mỹ tại Trung Đông, trong đó ưu tiên các mối quan tâm an ninh của chính mình hơn các nước thứ ba. Do đó, việc phát hành các tài liệu về vụ 11/9 vốn được mong đợi từ lâu sẽ chuyển sự chú ý của công chúng ra khỏi vụ rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan, đồng thời hướng họ đến các ưu tiên mới mà nước Mỹ đang theo đuổi.

Tài liệu đã quá thời hạn công khai

Một số nhà quan sát cho rằng, các tài liệu có thể sẽ khiến các nhà lãnh đạo Ả Rập Xê Út không hài lòng, vì hầu hết những kẻ không tặc vụ 11/9 là công dân nước này. Nếu đợt công bố sắp tới có bất kỳ tài liệu nào thuộc loại đó, điều này có thể làm ảnh hưởng tới mối quan hệ giữa Tổng thống Joe Biden và Thái tử Mohammed bin Salman của Ả Rập Xê Út.

Tiến sỹ Mehran Kamrava, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Khu vực thuộc Đại học Georgetown, cho biết: “Chúng tôi nhận thấy sự miễn cưỡng của chính quyền Biden trong việc bảo vệ đồng minh Ả-rập Xê-út trước các thông tin có khả năng gây tổn hại dành cho họ”.

Trước đó, chính quyền Biden đã chỉ trích thái tử về việc có thể liên quan đến vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018 . Vào ngày 26/2 năm nay, chính quyền Biden đã công bố một báo cáo tình báo về vụ việc, song không cung cấp bằng chứng. Một số phương tiện truyền thông vào thời điểm đó cho rằng Nhà Trắng đang tìm cách “bỏ qua” cho vị hoàng tử quyền lực và có thiện cảm với cựu tổng thống Donald Trump.

Peter Kuznick, giáo sư lịch sử tại Đại học American ở Washington DC, cho biết các tài liệu liên quan đến vụ 11/9 thực ra đã “quá hạn 20 năm”. Theo ông, “sự thiếu minh bạch này đôi khi chỉ đơn giản là để tránh né và vì những tính toán địa chính trị”. Trước đây, Mỹ phụ thuộc vào các hydrocacbon ở Trung Đông và cố gắng không làm các đồng minh của mình khó chịu.

“Khi dầu vùng Vịnh giảm tầm quan trọng trong tư duy chính sách đối ngoại, việc Mỹ đang cố gắng tách mình ra khỏi khu vực này ở một mức độ nào đó là tốt”, giáo sư lưu ý. “Thật không may, Tổng thống Biden và chính quyền của ông nghĩ rằng điều này sẽ giúp họ đối đầu mạnh mẽ hơn với những đối thủ thực sự - như Nga và Trung Quốc - vốn chẳng có lợi cho ai vào thời điểm cần sự hợp tác trong nhiều vấn đề toàn cầu”.

Mỹ “gián tiếp” tạo ra những kẻ khủng bố?

Tuy nhiên, các tài liệu cũng có thể làm sáng tỏ sự hợp tác trong thời kỳ Chiến tranh lạnh của Mỹ với các chiến binh thánh chiến. Mỹ đã từng đào tạo, trang bị và cung cấp tài chính cho các chiến binh Mujahideen của Afghanistan vào cuối những năm 70 và 80 thế kỷ trước; sử dụng họ trong thời Chiến tranh lạnh với Liên Xô cũ.

Giáo sư Kuznick còn tiết lộ: “Những người này bao gồm các kẻ nổi dậy như Osama bin Laden và các thủ lĩnh al-Qaeda khác, và cả nhiều chiến binh Taliban nữa. Việc Washington từ lâu đã bỏ qua việc công bố các tài liệu vụ 11/9 dường như vì nó có thể đã vạch trần sự liên quan của Mỹ trong việc tạo ra những tên tên khủng bố 11/9”.

Trong khi đó, vào ngày 3/9, đài CBS đã công bố một cuộc phỏng vấn với cựu đặc vụ FBI - Danny Gonzalez. Ông nói rằng, "19 tên không tặc không thể tự mình thực hiện vụ việc khiến 3.000 người thiệt mạng này". Theo ông, hai trong số những thủ phạm đã tham gia khóa huấn luyện bay ở Arizona trước vụ tấn công.

Vẫn chưa rõ liệu việc công khai tài liệu có trở thành một quả bom hay không? Hay “bộ máy chính phủ sẽ làm chậm quá trình, đưa ra các lý do bào chữa và biên soạn lại các tài liệu đến mức chúng vô nghĩa” như lo sợ của Bruce Eagleson - con trai của một nạn nhân vụ 11/9.