"Tôi là Giorgia"

Vào năm 2019, bà Giorgia Meloni đã có một bài phát biểu để định nghĩa về mình. "Tôi là phụ nữ, tôi là một người mẹ, tôi là người Ý, tôi là một người theo đạo Thiên chúa, và bạn không thể tước bỏ điều đó khỏi tôi", bà nói với những người ủng hộ ở Rome.

Và chỉ 3 năm sau, nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa dân tộc sinh năm 1977 này giờ đã trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của nước Ý. Meloni đã chính thức được bổ nhiệm vào vị trí này vào thứ Sáu vừa rồi sau khi Đảng Anh em Ý của bà về nhất trong cuộc bầu cử quốc gia vào tháng trước, dù từng chỉ đứng thứ năm trong cuộc bầu cử 2018.

Hành trình vươn tới đỉnh cao của bà Meloni cũng gần như gắn liền với sự lột xác ngoạn mục của Đảng Anh em Ý. Các nhà phê bình tại Ý và châu Âu đều thừa nhận rằng sự ủng hộ tăng vọt của công chúng đối với Đảng Anh em Ý phần lớn phụ thuộc vào người phụ nữ đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử địa phương lần đầu tiên ở tuổi 21 và trở thành bộ trưởng trẻ nhất của Ý vào năm 2008, tức bà Meloni - người không chỉ vừa trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của nước Ý mà còn mới chỉ bước qua tuổi “tứ tuần”.

Dù theo tư tưởng nào đi chăng nữa, thì hành trình vươn tới thành công của bà Meloni thật đáng ngưỡng mộ. Bà có một xuất thân hết sức khiêm tốn ở một đất nước nơi danh tiếng của gia đình rất được coi trọng trong giới chính trị gia.

Bà được nuôi dưỡng bởi một người mẹ đơn thân trong một khu lao động ở thủ đô nước Ý, sau khi người cha bỏ rơi hai mẹ con bà ngay sau khi bà được sinh ra. Đây có thể là một yếu tố quan trọng khiến bà mang trong mình tư tưởng cứng rắn từ khi còn nhỏ, thậm chí có phần cực đoan ngay từ thời niên thiếu - điều mà 30 năm sau đã đưa bà vươn đến đỉnh cao quyền lực.

Trong cuốn tự truyện năm 2021, "Tôi là Giorgia", bà Meloni cho biết bà đã tìm thấy một “gia đình” mới ở tuổi 15 khi tham gia nhóm thanh niên của Đảng Phong trào Xã hội Ý (MSI), được thành lập vào năm 1946 bởi những người ủng hộ nhà độc tài phát xít Benito Mussolini.

Với phong cách chăm chỉ và quyết liệt, bà sớm lọt vào mắt xanh của nhà hoạt động Fabio Rampelli của đảng này, người đã tổ chức các khóa học để đào tạo những gì ông hy vọng sẽ trở thành một thế hệ chính trị gia bảo thủ mới. "Ý tưởng của tôi là một chính phủ cánh hữu, không liên quan gì đến chủ nghĩa phát xít những năm 1930", Rampelli cho biết trong một bài phỏng vấn với hãng tin Reuters để nói rõ tư tưởng đảng của mình.

"Meloni với tóc vàng, mắt xanh, nhỏ nhắn, dễ gần và hóm hỉnh. Cô ấy cũng rất thực dụng và không quá nặng nề về mặt tư tưởng. Cô ấy có tất cả những đặc điểm chúng tôi cần để đưa vị thế của nước Ý lên một tầm cao mới", ông Rampelli đánh giá thêm về “cô học trò” Meloni của mình.

Chiến thắng ngoạn mục và không tưởng

MSI sau đó gia nhập một đảng phái lớn hơn có tên là Liên minh Quốc gia (AN) vào giữa những năm 1990, trước khi hợp nhất với một nhóm bảo thủ chính thống do cựu thủ tướng Berlusconi tạo ra. Tuy nhiên, trong một canh bạc chính trị lớn nhất cho đến nay, bà Meloni và các cộng sự cũ đã bất ngờ rời bỏ đảng phái nói trên vào năm 2012 để thành lập ra Đảng Anh em Ý, được đặt tên theo dòng mở đầu của bài quốc ca nước này.

Đảng Anh em Ý duy trì biểu tượng ngọn lửa cũ của nhóm MSI ban đầu và truyền thông Ý thỉnh thoảng đăng tải các bức ảnh cho thấy các kỷ vật phát xít trong văn phòng của một số chính trị gia Đảng Anh em Ý. Nhưng không có kỷ vật nào như vậy trong căn văn phòng của bà Meloni. Thay vào đó là những bức tượng thiên thần, bức ảnh chụp cô con gái nhỏ, bộ cờ vua, bức ảnh của Giáo hoàng John Paul với Mẹ Teresa, và những lọ bút màu mà bà dùng để ghi chú.

Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 8, bà đã bác bỏ mọi gợi ý rằng đảng của bà hoài niệm về thời kỳ phát xít và tránh xa những bình luận mà bà đã đưa ra khi còn là một thiếu niên ca ngợi Mussolini, một đồng minh của Adolf Hitler trong Thế chiến thứ hai. “Rõ ràng bây giờ tôi có quan điểm khác”, bà nhấn mạnh.

Chỉ một năm sau khi thành lập Đảng Anh em Ý, vào năm 2013, bà Meloni và đảng mới của mình đã giành được được thắng lợi đáng kể, khi có được 2,9% phiếu bầu trong cuộc tổng bầu cử quốc gia. Dẫu vậy, đến cuộc bầu cử năm 2018, họ chỉ giành được hơn 4% phiếu bầu. Tuy nhiên, 4 năm sau, Đảng Anh em Ý trở thành đảng đứng đầu trong cuộc bầu cử sớm do chính phủ của cựu Thủ tướng Mario Draghi từ chức, khi thu về 26% số phiếu bầu.

Nhằm khẳng định Đảng Anh em Ý không có liên quan đến nguồn gốc phát xít, bà Meloni so sánh đảng của mình với Đảng Cộng hòa của Mỹ và Đảng Bảo thủ của Anh, tức đơn giản chỉ mang màu sắc dân túy. Lòng yêu nước và các giá trị gia đình truyền thống được xem trọng, đồng thời vẫn đề cao sự đúng đắn về chính trị và tinh hoa của toàn cầu.

Cũng giống như các nhà chính trị cực hữu mang tư tưởng dân túy và đề cao giá trị truyền thống, bà Meloni được cho rằng có thái độ cứng rắn với hôn nhân đồng giới và vấn đề nhập cư. Bà từng tuyên bố rất rõ ràng: "Tôi nói có với hôn nhân truyền thống, nói không với LGBT… Nói không với bạo lực Hồi giáo, không nhập cư ồ ạt, không liên kết tài chính quốc tế lớn".

Luồng gió mới trên chính trường Ý

Các chuyên gia đánh giá rằng thành công của Meloni nằm ở các giá trị mới lạ mà bà thổi vào thế giới chính trị cũ kỹ của Ý, cùng với sự kiên định và phong cách không khoan nhượng. Vào tháng 10 năm ngoái, dù 2 đồng minh Matteo Salvini và Silvio Berlusconi đã tham gia vào liên minh của Thủ tướng Mario Draghi, song Meloni đã từ chối.

Bà nói rằng việc chỉ định một cựu giám đốc ngân hàng trung ương không qua bầu chọn là không dân chủ (trước đó Thủ tướng được bầu cử Giuseppe Conte đã từ chức). Điều này khiến Đảng Anh em Ý trở thành đảng lớn duy nhất phản đối chính phủ mới của ông Draghi khi đó.

Phong cách mạnh mẽ của bà Meloni cũng được thể hiện qua việc bà coi đảng dân tộc chủ nghĩa của mình như một bức tường thành chống lại các tập đoàn quốc tế, những tổ chức mà bà cáo buộc sẽ thúc đẩy việc nhập cư ồ ạt để họ có được những công nhân với mức lương bèo bọt mà người Ý không chấp nhận.

Bà Meloni cũng thề sẽ thúc đẩy tỷ lệ sinh của Ý, một trong những nước có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới. Nhưng trong khi chờ đợi “dân số bản địa” của Ý tăng trở lại, bà nói rằng những người nhập cư có thể đến nước này, nhưng với sự chọn lọc. Bà hiểu rằng mình có thể bị đám đông chỉ trích về vấn đề này: “Có lẽ điều này sẽ khiến tôi phải trả giá bằng các từ ngữ như: Phân biệt chủng tộc, bài ngoại, xấu hổ về bạn!".

Bà Meloni cũng từng tranh cử với các lời hứa “cho phụ nữ quyền không phá thai”. Bà nói rằng bà sẽ không bỏ luật phá thai năm 1978, nhưng sẽ làm mọi cách để giúp không còn phụ nữ nào phải phá thai vì lý do kinh tế, một lập trường khiến những người ủng hộ quyền phá thai có phần không thoải mái.

Dù thế nào, thì chính sự mạnh mẽ theo màu sắc của một chính trị gia cựu hữu đã làm nên chiến thắng của bà Meloni, nhất là khi những yếu tố này còn đến từ một phụ nữ. Chính bà cũng thừa nhận rằng là một phụ nữ đã mang lại lợi thế cho bà trên chính trường cũ kỹ của nước Ý: "Khi bạn là phụ nữ, bạn thường bị đánh giá thấp, và chính điều đó có thể sẽ mang lại lợi thế cho bạn!”.

Hải Anh