Dệt may phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu

Trong cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam, dệt may là một trong những mặt hàng chủ lực và thuộc nhóm hàng xuất khẩu có kim ngạch trên 1 tỷ USD.

Sau 2 năm đối mặt với đại dịch COVID-19, ngành dệt may Việt Nam đã có sự bứt phá rất lớn, trong đó, trong 6 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất nhập khẩu dệt may ước đạt 22,3 tỷ USD, tăng 17,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, hàng dệt may của Việt Nam từ nay đến cuối năm 2022 sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức, như thiếu nhân công lao động, xu hướng mua sắm giảm trên toàn cầu. 

Đặc biệt, trong những tác động rõ nét nhất, chính là việc Trung Quốc thực hiện nghiêm quá trình “zero-COVID”, kiểm soát chặt chẽ biên giới, khiến các doanh nghiệp dệt may Việt Nam rơi vào tình cảnh thiếu nguyên liệu đầu vào cho sản xuất.

Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), Việt Nam đang phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Đơn cử, trong 7 tháng đầu năm 2022,  tổng kim ngạch nhập khẩu nguyên phụ liệu dệt may ước đạt 15,48 tỷ USD, tăng 7,9%.

Trung bình mỗi tháng, Việt Nam phải chi hơn 2 tỷ USD để nhập nguyên liệu, bao gồm: Bông, xơ sợi dệt, vải các loại, nguyên phụ liệu cho các ngành dệt, may, da, giày… chủ yếu nhập từ Trung Quốc. 

Đáng chú ý, giá nguyên phụ liệu dệt may đang tăng nhanh do giá dầu thô, giá xăng dầu biến động khiến chi phí vận tải cao… Do đó, mỗi khi Trung Quốc thực hiện nghiêm quá trình kiểm soát dịch bệnh, thì ngành dệt may Việt Nam lại đối mặt với tình trạng thiếu nguyên liệu sản xuất.

Theo một số chuyên gia, việc ngành dệt may phụ thuộc quá nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu đã tồn tại từ rất lâu. Nguyên nhân là do công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may vẫn còn chưa phát triển tương xứng.

Một số địa phương chưa mặn mà với việc phát triển các dự án dệt, nhuộm, do lo ngại gây ô nhiễm môi trường.

Ngoài ra, việc đầu tư, phát triển cho sản xuất nguyên phụ liệu rất lớn, đòi hỏi công nghệ và vốn lớn, nhiều, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa quyết tâm hoặc chưa đủ nguồn lực.

Sớm phê duyệt chiến lược ngành để làm lực đẩy cho công nghiệp hỗ trợ dệt may

Trước những ảnh hưởng từ việc thiếu nguyên liệu nhập khẩu, Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc đang phối hợp với cơ quan chức năng nước sở tại làm thế nào thông thoáng con đường vận chuyển giữa hai nước giúp doanh nghiệp có nguồn nguyên phụ liệu phục vụ kịp thời cho sản xuất.

Dù vậy, theo giới chuyên gia, đây chỉ là giải pháp tạm thời, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp dệt may Việt Nam có đủ nguyên liệu để sản xuất trong ngắn hạn, trả các đơn đã ký kết.

Bàn về giải pháp dài hạn, đại diện VITAS cho rằng, Chính phủ cần sớm sớm phê duyệt “Chiến lược phát triển ngành dệt may và da giày đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035” để tạo điều kiện hình thành các khu công nghiệp lớn có xử lý nước thải tập trung; có công nghệ tiên tiến, công nghệ xanh để thu hút đầu tư khâu dệt nhuộm, giải quyết điểm nghẽn về vải cung cấp cho may xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu xuất xứ để ưu đãi thuế từ các hiệp định thương mại tự do.

Trong dự thảo Chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035, Bộ Công Thương đề ra một số giải pháp về đổi mới công nghệ, nhất là với dệt, nhuộm hoàn tất nhằm thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may, lấp dần nguồn cung thiếu hụt.

Ngoài ra, theo các chuyên gia, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may cần bảo đảm các vấn đề sau: Các khu công nghiệp tập trung sản xuất nguyên phụ liệu phải có đường giao thông thuận lợi, đồng thời gắn với hệ thống cảng biển; tạo liên kết chuỗi trong dệt nhuộm gắn với các nhà máy may trong khu vực, từ đó giảm thiểu chi phí vận chuyển, giảm giá thành sản phẩm; cần có cơ chế về tài chính, ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải.

Trong chính sách, đặc biệt là chiến lược phát triển ngành cũng cần phân rõ các vùng, địa phương trọng tâm trong quy hoạch các khu công nghiệp, các nhà máy xử lý nước thải để kêu gọi các nhà đầu tư thứ cấp đầu tư vào phần cung thiếu hụt…