Trung tá Yevgeny Tkachenko, người đứng đầu chương trình UAV của Ukraine, cảnh báo rằng việc đối phương gia tăng khả năng sử dụng UAV cáp quang là một thách thức nghiêm trọng cần được giải quyết.

Trong gần ba năm xung đột, UAV và hệ thống tác chiến điện tử (EW) đã đóng vai trò then chốt, tạo nên cuộc đối đầu công nghệ liên tục giữa hai bên. Khi các hệ thống EW của cả Moscow và Kiev ngày càng hiệu quả trong việc gây nhiễu và phá vỡ tín hiệu UAV đối phương, UAV cáp quang nổi lên như giải pháp mới để vượt qua những giới hạn này.

Cáp quang hoạt động bằng cách truyền dữ liệu và năng lượng dưới dạng xung ánh sáng qua các sợi thủy tinh mỏng, thay thế cho sóng vô tuyến thường bị gây nhiễu. Theo chuyên gia Steve Wright từ Anh, công nghệ này cho phép truyền dữ liệu nhanh và ổn định, cải thiện chất lượng hình ảnh và tăng độ chính xác trong điều khiển UAV.

Không giống UAV thông thường phát ra tín hiệu điện từ - dễ bị phát hiện và phá hủy bởi đối phương, UAV cáp quang không để lộ dấu vết trên chiến trường.

Ông Wright ví việc sử dụng tín hiệu điện từ giống như "mang theo một chuỗi đèn cây thông Noel bay quanh chiến trường". UAV cáp quang loại bỏ hoàn toàn nguy cơ này, làm tăng khả năng sống sót và hiệu quả hoạt động.

Nga là quốc gia đầu tiên triển khai UAV cáp quang trong xung đột, và tính đến đầu năm 2025, đã sử dụng rộng rãi công nghệ này tại các khu vực tiền tuyến, đặc biệt là vùng Kursk. Đây là nơi Ukraine đang tổ chức các cuộc tấn công mới nhằm chiếm lại lãnh thổ từ Nga.

Theo Samuel Bendett, chuyên gia từ tổ chức nghiên cứu CNA tại Washington, Nga hiện sử dụng ít nhất ba loại UAV cáp quang khác nhau, chủ yếu là UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) và UAV 4 cánh quạt.

Những UAV này được tối ưu hóa cho các nhiệm vụ kamikaze (tấn công cảm tử), phá hủy vũ khí hoặc hệ thống của Ukraine trước khi các UAV thông thường tham gia tấn công.

Trước tình hình mới, Ukraine cũng đang đầu tư mạnh mẽ vào UAV cáp quang. Theo các chuyên gia từ Iron Cluster - tổ chức giám sát công nghệ tại Ukraine, nước này đang phát triển ít nhất 10 loại UAV cáp quang mới.

Bộ Quốc phòng Ukraine cũng đã giới thiệu các mẫu UAV FPV cáp quang cho các chỉ huy quân đội, coi đây là một phần của kế hoạch xây dựng "quân đội tương lai".

Tuy nhiên các UAV cáp quang không phải không có nhược điểm. Các sợi cáp quang thay vì sử dụng vi mạch điện tử sẽ thêm 1,5 kg trọng lượng cho UAV, làm giảm khả năng mang thuốc nổ và ảnh hưởng đến hiệu quả tấn công.

Để khắc phục, các nhà phát triển cần UAV lớn hơn với khung máy bay và pin mạnh mẽ hơn. Điều này làm tăng chi phí, khiến công nghệ này trở thành lựa chọn đắt đỏ hơn so với UAV sử dụng sóng vô tuyến.

Các chuyên gia dự đoán UAV cáp quang sẽ trở nên phổ biến hơn vào năm 2025 khi cả hai bên liên tục cải tiến công nghệ. Nga hiện đang thử nghiệm ứng dụng cáp quang không chỉ trên UAV trên không mà còn trên UAV mặt đất.

Tại vùng Kursk, một blogger quân sự Nga tiết lộ rằng tác chiến điện tử của Ukraine gây nhiễu mạnh đến mức "tất cả các tần số vô tuyến và thậm chí cả Internet đều bị vô hiệu hóa". Điều này khiến UAV sóng vô tuyến trở nên vô dụng, tạo cơ hội cho UAV cáp quang chiếm ưu thế.

Hoài Phương (theo Newsweek, Business Insider, Sky News)