Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, theo các báo cáo kết quả giám sát, khảo sát của Ủy ban Quốc hội cho thấy tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là ở giới trẻ, học sinh, sinh viên.

Hiện, có tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép. Cụ thể, trong quý I/2024, công an cả nước đã phát hiện, xử lý 111 vụ, 152 đối tượng liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, trong đó có 33 vụ với 73 đối tượng bị khởi tố do phạm tội về ma túy, còn lại bị xử lý lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ.

Ngoài ra, các báo cáo, nghiên cứu cũng chỉ ra những tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đến sức khỏe, kinh tế, an ninh trật tư, môi trường như: Tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm, rối loạn tâm thần, làm suy giảm sự trưởng thành não bộ, giảm khả năng học tập, năng suất lao động và ảnh hưởng đến sự phát triển của thanh thiếu niên; gây cháy nổ, thương tích khi thiết bị điện tử hỏng, lỗi; tạo gánh nặng kinh tế đối với gia đình và xã hội; dễ bị lợi dụng để tẩm ướp, pha trộn ma túy, các chất gây nghiện, dẫn đến nguy cơ gây mất trật tự, an toàn xã hội; gia tăng ô nhiễm môi trường do rác thải điện tử của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, nhất là với thiết bị sử dụng một lần.

“Do đó, việc các cơ quan báo chí, các đơn vị làm công tác thông tin, tuyên truyền cùng chung tay đẩy mạnh truyền thông về tác hại của thuốc lá, nhất là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là việc làm cần thiết trong thời gian này”, ông Hải nhấn mạnh.

Trao đổi tại hội nghị, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Y tế cho biết, theo số liệu mới cập nhật của Tổ chức Y thế Thế giới (WHO), sử dụng thuốc lá gây ra 85.000 ca tử vong mỗi năm, hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng là 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá.

“Tại Việt Nam, theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí khám chữa bệnh liên quan đến thuốc lá là 108.000 tỷ đồng/năm”, bà Hương thông tin.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hương chỉ ra tín hiệu đáng mừng khi nhóm tuổi từ 13 đến 17 giảm đến 50% tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu, từ 5,36% năm 2013 xuống còn 2,78% năm 2019. Tương tự, ở nhóm tuổi 13 đến 15 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu giảm từ 2,5% năm 2014 xuống 1,9% năm 2022.

“Điều này cho thấy các chiến dịch phòng chống tác hại của thuốc lá đã phát huy tác dụng. Các quy định về phòng chống thuốc lá trong cộng đồng có những chuyển biến tích cực”, bà Hương đánh giá.

Song, tỷ lệ sử dụng thuốc lá mới, thuốc lá điện tử trong học sinh, giới trẻ đang gia tăng từ 3,5% vào năm 2022 lên 8% vào năm 2023.

Nhằm giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá, hiện có các chính sách đang được triển khai như: tăng thuế thuốc lá; ngăn ngừa sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; tăng cường thực hiện môi trường không khói thuốc; thay đổi cảnh báo sức khoẻ trên bao bì sản phẩm thuốc lá; hỗ trợ cai nghiện thuốc lá; thực hiện nghiêm quy định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá.

Bàn về việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá, Thạc sĩ Đào Thế Sơn, Tổ chức Y tế cộng đồng toàn cầu (Vital Strategies) nhận định, hiện nay thuốc lá có giá bán ngày càng rẻ. Theo ông Sơn, để đạt được mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc, cần tăng thuế theo khuyến cáo của Bộ Y tế và WHO. Cụ thể, bổ sung thuế tuyệt đối 5.000 đồng/bao thuốc lá từ 2026 và tăng lên thành 15.000 đồng/bao vào năm 2030.

"Việt Nam cần thực hiện các biện pháp kiểm soát thị trường, đẩy mạnh thực thi và tăng cường các quy định về chống buôn lậu, quảng cáo, và bán các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để ngăn chặn sự gia tăng sử dụng trong thanh thiếu niên. Cần ban hành chính sách cấm lưu hành thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng tại Việt Nam theo khuyến cáo của Bộ Y tế” , Thạc sĩ Đào Thế Sơn nhấn mạnh.