Chủ tịch Tập đoàn Giáo dục Atlantic: Chính phủ nên có cơ chế đánh giá công bằng, minh bạch với khối giáo dục tư nhân
(NB&CL) Không chỉ thúc đẩy phát triển ở nhiều lĩnh vực, sự tham gia ngày càng mạnh mẽ của khối tư nhân vào giáo dục đang tạo ra những chuyển biến rõ nét. Phóng viên Báo Nhà báo và Công luận đã có buổi trò chuyện với bà Nguyễn Thị Ngọc Lan, Chủ tịch Tập đoàn Atlantic (Atlantic Group), người có hơn 20 năm đầu tư vào ngành giáo dục, đặc biệt là đào tạo Anh ngữ.
.jpg)
Kinh tế tư nhân (KTTN) và hành trình tái định nghĩa vai trò giáo dục
+ Là một doanh nhân thành công trong lĩnh vực giáo dục, theo bà, khu vực kinh tế tư nhân đã có những đóng góp gì đối với ngành giáo dục Việt Nam?
- Minh chứng rõ nét nhất cho vai trò của KTTN đối với ngành giáo dục nước nhà đó là sự hình thành của các trường tư thục chất lượng cao, từ bậc mầm non đến đại học, thu hút sự quan tâm của đông đảo phụ huynh và học sinh.
Trong số đó, có nhiều doanh nghiệp tư nhân phát triển thành một mạng lưới giáo dục lớn mạnh, đầu tư vào cơ sở vật chất hiện đại, chương trình học tiên tiến và đội ngũ giáo viên chất lượng cao.
Để dễ hiểu hơn, tôi lấy ví dụ các chương trình đào tạo tiếng Anh hiện nay. Tiếng Anh không còn là một kỹ năng “cộng thêm”, mà đã trở thành yếu tố sống còn trong thời đại trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu. Từ việc vận hành công nghệ cho đến tiếp cận tri thức quốc tế, mọi thứ đều gắn liền với ngôn ngữ này.
Tuy nhiên, trong khi giáo dục công lập vẫn đang loay hoay cải tiến chương trình, thì các trung tâm, trường học tư nhân đã nhanh chóng triển khai các mô hình đào tạo thực tiễn, phù hợp với nhu cầu thị trường và xu thế toàn cầu.
Dù không thể thay thế hoàn toàn giáo dục công, nhưng khu vực tư nhân – với sự linh hoạt, sáng tạo và khả năng thích ứng cao – đang đóng vai trò như một “mũi đột phá” trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Mặc dù vậy, theo tôi, chúng ta vẫn chưa khai thác hết được tiềm năng của giáo dục tư nhân. Nếu nhìn ra thế giới, kinh tế tư nhân ở nhiều quốc gia đầu tư rất mạnh vào giáo dục.
Ví dụ như tại Anh, ta có thể thấy họ đóng gói giáo dục như một sản phẩm hoàn chỉnh. Họ bán sách, bán khóa học, bán chương trình đào tạo, bán cả phương pháp đánh giá và chứng chỉ dành cho giáo viên.
Không dừng lại ở việc xuất khẩu tri thức, nước Anh còn là điểm đến du học hàng đầu – nơi thu hút hàng triệu sinh viên quốc tế mỗi năm. Đó là một hệ sinh thái giáo dục xuất khẩu cực kỳ bài bản và hiệu quả, từ chương trình, con người đến phương pháp đánh giá. Một mô hình mà Việt Nam hoàn toàn có thể học hỏi trong tiến trình nâng cao chất lượng và hội nhập giáo dục.
Kiến nghị chính sách từ góc nhìn doanh nghiệp giáo dục
+ Được biết, Atlantic Group có lịch sử hơn 20 năm kiên trì với sứ mệnh đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ 2 và thu hẹp khoảng cách tiếng Anh tới mọi miền Tổ quốc. Vậy, trong suốt 20 năm đó, Atlantic đã đối mặt với những khó khăn thách thức nào?
- Ở thời điểm đầu ra mắt, chúng tôi phải cạnh tranh với nhiều trung tâm Anh ngữ quốc tế có thương hiệu và tiềm lực mạnh. Điều đó buộc chúng tôi không chỉ phải khẳng định chất lượng, mà còn phải tạo dựng bản sắc riêng - một thương hiệu “made in Việt Nam” thực sự hiểu người Việt.
Do đó, để tạo được chỗ đứng ngay trên “sân nhà”, chúng tôi đã xây dựng chương trình đào tạo tiếng Anh học thuật (Academic English) chuẩn quốc tế, liên kết với một số trường THPT tại Hà Nội để giảng dạy.
Thời điểm đó, giới chuyên môn phần lớn chỉ quan tâm đến tiếng Anh bổ trợ, tức là chương trình dùng để hỗ trợ chương trình giảng dạy của ngành giáo dục, chứ chưa có khái niệm tách biệt giữa General English (tiếng Anh cơ bản) và Academic English (tiếng Anh học thuật).
Tuy nhiên, khi chúng tôi đề xuất thí điểm dự án tại một số trường THPT và Sở Giáo dục và Đào tạo ở một số địa phương, chúng tôi từng bị phản ứng dữ dội, thậm chí bị xem là “không phù hợp” với nhu cầu thực tế.
Điều này nói nên rằng, dù giáo dục tư nhân đang đóng vai trò ngày càng rõ nét trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặc biệt trong việc bổ trợ, đổi mới và cá nhân hóa trải nghiệm học tập, nhưng hành lang pháp lý cho lĩnh vực này vẫn chưa thực sự cởi mở.
Phần lớn các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành vẫn được xây dựng dựa trên hệ thống công lập, hoặc hướng tới việc kiểm soát thay vì khuyến khích đổi mới.
Những mô hình tích hợp kỹ năng mềm, tiếng Anh học thuật, hoặc giáo dục dự án (project-based learning) khi triển khai ở các trường phổ thông, đều phải “lách mình” để tồn tại.
+ Vậy, để giáo dục tư nhân phát huy hiệu quả, tiềm năng sẵn có, bà có kiến nghị gì?
- Theo tôi, để giáo dục tư nhân phát huy hiệu quả, Chính phủ trước hết nên có một cơ chế đánh giá công bằng, minh bạch. Hiện nay, việc đánh giá các đơn vị vẫn còn phụ thuộc nhiều vào yếu tố, thay vì dựa trên năng lực đào tạo thực chất. Đơn vị nào quan hệ tốt sẽ được tạo điều kiện, trong khi những nơi có mô hình tốt, mục tiêu rõ ràng lại gặp nhiều rào cản.
Thứ hai là tạo điều kiện để tư nhân được nhìn nhận như một phần cấu trúc của hệ thống giáo dục, là “một cánh tay nối dài”, một “phòng ban thứ sáu” bên cạnh các phòng ban truyền thống tại Sở Giáo dục.
Tuy nhiên, chúng tôi còn vướng là mô hình phân ban tại các trường phổ thông hiện nay khiến việc tổ chức các lớp học tiếng Anh trở nên phức tạp. Ví dụ, học sinh khối A muốn học thêm ngoại ngữ lại bị bó buộc trong lịch học khối A, trong khi lớp tiếng Anh được tổ chức ở khối D. Việc này làm giảm khả năng tiếp cận chương trình học phù hợp.
Thứ ba là nỗi lo về tài chính từ phía phụ huynh. Không chỉ môn ngoại ngữ, phụ huynh đang phải đóng tiền cho nhiều môn học thêm, trong khi không phải nội dung nào cũng thật sự cần thiết cho tương lai của học sinh. Thay vì mở cửa đại trà, nhà trường nên cân nhắc hợp tác với tư nhân để cung cấp những kỹ năng thiết thực như ngôn ngữ hay thuyết trình, những thứ trẻ cần khi bước ra xã hội.
Giữa làn sóng chuyển đổi số và nhu cầu cá nhân hóa trong học tập ngày càng rõ rệt, giáo dục tư nhân không chỉ là “người đồng hành”, mà đang dần trở thành lực lượng tiên phong với khả năng linh hoạt, sáng tạo và nhạy bén với thực tiễn. Tuy nhiên, để khối tư nhân phát huy đúng tiềm năng, cần một hành lang pháp lý cởi mở hơn, sự ghi nhận công tâm hơn từ phía cơ quan quản lý, và đặc biệt là cơ chế hợp tác thực chất với hệ thống công lập.